5. ภาวาวโพธปริจฺเฉท

[338]

ปฏิภานวตา โลก-โวหาร’มนุสารินา;

ตโต’จิตฺยสมุลฺลาส-เวทินา กวินา ปรํฯ

[338] ตเทว ยถาปฏิญฺญาตมลงฺการวิภาคํ โพเธตฺวา สมฺปติ รสวนฺตาลงฺการปฺปสงฺเคนาธิคตํ รสํ สกล สํสารทุกฺขนิสฺส รเณกนิมิตฺตวิมุตฺติรเสกรสวิสุทฺธสทฺธมฺมาคมวิคฺคาหสปฺปีณโนณตมตีนํ ปรมสทฺธาลูนมนธิคตตฺเตปิ ลกฺขณมตฺเตน โลกโวหารโกสลฺลมตฺตปริคฺคหาย กิญฺจิมตฺตมุปทิสิตุํ น สากลฺเลน ‘‘ปฏิภานวตา’’ติอาทิมาหฯ ปฏิภานํ ตํตํฐานานุรูปปฺปวตฺตา ปญฺญาฯ สา หิ สรสรจนายจฺจนฺโตปการิกา, ตโตว กพฺพํ ‘‘ปฏิภาน’’นฺติ วุจฺจติฯ เตนาห ‘‘ปฏิภานวตา’’ติฯ กวินา โลกโวหารานุคนฺตพฺโพฯ โย หิ สกลํ โลกโวหารํ นานุสรติ, โส กวิเยว น โหติฯ เตนาห ‘‘โลกโวหารมนุสารินา’’ติฯ ยโต โอจิตฺยํ นาม กวีนํ ปรมํ รหสฺสํ โลกโวหาเรปิ อุจิตญฺญูเยว ปสํสียเต, สมุจิตโลกโวหารานุสาเรเนว จ วกฺขมานานุกฺกเมน วิรจิตา รจนา สเจตนานํ รสสฺสาทาย สมฺปชฺชเต, ตสฺมา โอจิตฺเย สมุลฺลสตฺตํ ทิตฺตํ ผุฏเมว พนฺธนํ กาตุํ วฏฺฏติฯ ตโตวจฺจนฺตโมจิตฺยสมุลฺลาสเวทินา กวินา ภวิตพฺพํฯ เตนาห ‘‘ปรํ โอจิตฺยสมุลฺลาสเวทินา’’ติฯ สพฺพญฺเจตํ ‘‘กวินา’’ติ เอตฺถ วิเสสนํ, ‘‘กวินา’’ติ เจตํ ‘‘นิพนฺธา’’ติ เอตฺถ อวุตฺโต กตฺตาฯ