ปรํ น เสวนฺติ สีเลนาติ จ, อภาโว อายาสสฺเสติ จ, เตน อุปลภิตพฺพาติ จ, ทพฺพานํ องฺกุรานีติ จ, ชลญฺจ ทพฺพงฺกุรานิ เจติ จ, ตานิ อาทิ เยสํ ปลฺลวาทีนมิติ จ วิคฺคโหฯ

[315]

อุตฺตรํ อุตฺตรํ ยตฺถ, ปุพฺพปุพฺพวิเสสนํ;

สิยา เอกาวลี สา’ยํ, ทฺวิธา วิธินิเสธโตฯ

[315] เอกาวลิํ กถยติ ‘‘อุตฺตร’’มิจฺฉาทินาฯ ยตฺถ วุตฺติยํ อุตฺตรํ อุตฺตรํ อุปริฏฺฐานมุปริฏฺฐานํ ปุพฺพสฺส ปุพฺพสฺส วิเสสนํ วิธินิเสธนวเสน เอกาวลิ นาม สิยาฯ อยํ เอกาวลิ วิธินิเสธโต วิธิวเสน นิเสธนวเสน จ ทฺวิธาฯ

[315] อิทานิ เอกาวลิํ ทสฺเสติ ‘‘อุตฺตร’’มิจฺจาทินาฯ ยตฺถ อุตฺติยํ อุตฺตรํ อุตฺตรํ อุปรูปริภวํ ปทํ ปุพฺพปุพฺพวิเสสนํ ปุพฺพปุพฺพปทสฺส วิธินิเสธนวเสน วิเสสนํ โหติ, สา เอกาวลิ นาม สิยาฯ อยํ เอกาวลิ วิธินิเสธโต วิธินิเสธวเสน ทฺวิธา โหตีติฯ อุตฺตรํ ปุพฺพนฺติ ฐานูปจาเรน ฐานีภูตํ ปทเมว วุจฺจติฯ ปุพฺพสฺส ปุพฺพสฺส วิเสสนมิติ จ, เอกโต อาวลิยนฺติ สํวลิยนฺติ ปทานิ เอตายาติ จ, วิธิวิธานญฺจ นิเสโธ ปฏิเสโธ จาติ จ วากฺยํฯ เอตฺถ ‘‘อุตฺตรํ อุตฺตร’’นฺติ จ ‘‘ปุพฺพสฺส ปุพฺพสฺส’’อิติ จ กเมน วิเสสนวิเสสฺยคุเณน พฺยาปนิจฺฉายํ นิพฺพจนํ, วิเสสฺยคุณํ คมฺมมานเมวฯ

วิธิเอกาวลิ

[316]

ปาทา นขาลิรุจิรา,

นขาลี รํสิภาสุรา;

รํสี ตโมปหาเนก […ปหาเรก (สี.)] -

รสา โสภนฺติ สตฺถุโนฯ

[316] อุทาหรติ ‘‘ปาทา’’อิจฺจาทิฯ สุคมฺมํฯ เอตฺถ ปาทาทีนํ วิเสสฺยานํ นขาลิรุจิรตฺตาทิวิธาเนน วิเสสเนน วิเสสิตพฺพตฺตา อยํ วิธิเอกาวลิฯ

[316] อิทานิ อุทาหรติ ‘‘ปาทา’’อิจฺจาทินาฯ สตฺถุโน ปาทา นขาลิรุจิรา นขปนฺตีหิ มนุญฺญา นขาลี นขปนฺติโย รํสิภาสุรา รํสีหิ ทิพฺพมานา รํสี กนฺติโย ตโมปหาเนกรสา อนฺธการวิธมเน อสหายกิจฺจา หุตฺวา โสภนฺตีติฯ เอตฺถ ปาทาทีนํ ปุพฺพปทานํ นขาลิรุจิรตฺตาทิวิธายเกหิ อุตฺตรอุตฺตรวิเสสเนหิ วิเสสิตตฺตา อยํ วิธิเอกาวลิ นามฯ นขานํ อาลิ ปาฬีติ จ, นขาลีหิ รุจิราติ จ, รํสีหิ ภาสุราติ จ, ตมโส อปหาโร อปหรณมิติ จ, โส เอโก รโส กิจฺจํ เอตาสํ รํสีนมิติ จ วิคฺคโหฯ

นิเสธเอกาวลิ

[317]

อสนฺตุฏฺโฐ ยตี เนว,

สนฺโตโส นา’ลยาหโต;

นา’ลโย โย สชนฺตูนํ,

นา’นนฺตพฺยสนาวโหฯ

[317] ‘‘อสนฺตุฏฺโฐ’’อิจฺจาทิฯ อสนฺตุฏฺโฐ จตุปจฺจยสนฺโตสวเสน โย โกจิ ยติ นาม เนว สิยาฯ อาลเยน ตณฺหาย อาหโต จ โย, โส สนฺโตโส นาม น โหติฯ โย ชนฺตูนํ สตฺตานํ อนนฺตพฺยสนาวโห น โหติ, โส อาลโย นาม น ภวตีติฯ อสนฺตุฏฺฐาทีนํ ยติตฺตาทินิเสธนวเสน วิเสสนานํ ปวตฺติยา นิเสธเอกาวลิ อยํฯ

[317] ‘‘อสนฺตุฏฺโฐ’’อิจฺจาทิฯ