เมนู

กิรีเฏ รตนานีติ จ, เตสํ ฉายาโยติ จ, ตาหิ อนุวิทฺโธ ฉุริโต อาตปวารโณ ยสฺเสติ จ วากฺยํฯ

อธิปฺปายมหนฺตตฺต

[309]

สตฺโต สมฺโพธิยํ โพธิ-

สตฺโต สตฺตหิตาย โส;

หิตฺวา สฺเนหรสาพทฺธ-

มปิ ราหุลมาตรํ

[309] ‘‘สตฺโต’’อิจฺจาทิฯ สฺเนเหน ปิยภาเวน ชาเตน รเสน ราเคน อาพทฺธมตฺตนิ ราหุลมาตรํ พิมฺพาเทวิมฺปิ, กิมุตญฺญํ ยุวติชนํ, หิตฺวา อนเปกฺขิตฺวา อนาสตฺโต หุตฺวา สตฺตานํ หิตาย โลกิยโลกุตฺตราย วฑฺฒิยา โพธิสตฺโต สิทฺธตฺโถ สมฺโพธิยํ สพฺพญฺญุตญฺญาเณเยว สตฺโต อาสตฺโต, ตตฺเถว ลคฺโคติ อธิปฺปาโยฯ มหนฺตตฺตมุกฺกฏฺฐํ ตาทิสวนิตารตนานาสชฺชนลกฺขณมาลกฺขียตีติฯ

[309] ‘‘สตฺโต’’อิจฺจาทิฯ โส โพธิสตฺโต สฺเนหรสาพทฺธํ ปิยภาวสงฺขาตราเคน อาพทฺธํ ราหุลมาตรํ อปิ พิมฺพาเทวิมฺปิ หิตฺวา สตฺตหิตาย สตฺตานํ โลกิยโลกุตฺตรตฺถาย สมฺโพธิยํ สพฺพญฺญุตญฺญาเณเยว สตฺโต ลคฺโคติฯ ตาทิสอิตฺถิรตเนปิ อลคฺคตากถเนน โพธิสตฺตสฺส อุกฺกฏฺฐชฺฌาสยมหนฺตตฺตํ วุตฺตํ โหติฯ สมฺมา พุชฺฌติ เอตายาติ จ, โพธิยํ สตฺโต ลคฺโคติ จ, สตฺตานํ หิตมิติ จ, สฺเนเหน ปิยภาเวน ชาโต รโส ราโคติ จ, เตน อาพทฺธาติ จ วิคฺคโหฯ

[310]

โคเปตฺวา วณฺณนียํ ยํ,

กิญฺจิ ทสฺสียเต ปรํ;

อสมํ วา สมํ ตสฺส,

ยทิ สา วญฺจนา มตา

[310] วญฺจนํ วทติ ‘‘โคเปตฺวา’’อิจฺจาทินา, วณฺณนียํ กิญฺจิ วตฺถุํ โคเปตฺวา นิรํกตฺวา ตสฺส วณฺณนียสฺส อสมํ วิสมํ วิสทิสํ ปรมญฺญํ ยํ กิญฺจิ วตฺถุ ยทิ ทสฺสียเต กวินาติ อนุวทิตฺวา สา วญฺจนา มตาติ วิธียเตฯ

[310] อิทานิ วญฺจนาลงฺการํ ทสฺเสติ ‘‘โคเปตฺวา’’อิจฺจาทินาฯ วณฺณนียํ กิญฺจิ วตฺถุํ โคเปตฺวา ตสฺส วณฺณนียสฺส สมํ สทิสํ วา อสมํ วิสทิสํ วา ปรํ ยํ กิญฺจิ วตฺถุ ยทิ ทสฺสียเต กวินา, สา วญฺจนาอิติ มตาติฯ วญฺเจติ วณฺณนียํ เอตาย วุตฺติยาติ วากฺยํฯ

อสมวญฺจนา

[311]

ปุรโต น สหสฺเสสุ,

น ปญฺเจสุ จ ตาทิโน;

มาโร ปเรสุ ตสฺเส’สํ,

สหสฺสํ ทสวฑฺฒิตํ

[311] อุทาหรติ ‘‘ปุรโต’’อิจฺจาทิฯ มาโร กาโม ตาทิโน โลภาทีสุ ตาทิสตฺตา มุนิโน ปุรโต สมฺมุเข สหสฺสํ อิสโว อสฺสาติ สหสฺเสสุ จ น โหติฯ ปญฺจ อิสโว อสฺสาติ ปญฺเจสุ จ น โหตีติ วณฺณนีโย มาโรตฺร โคปฺยเตฯ ตสฺส โย ติภุวนํ ชยีฯ ปเรสุ อญฺญสตฺเตสุ สราเคสุ เอสมิสูนํ ทสวฑฺฒิตํ ทสหิ คุณิตํ สหสฺสํ, กถมญฺญถาภุวนตฺตยํ ชเยยฺยาติ มารํ โคเปตฺวา ทสสหสฺโสปลกฺขิตวตฺถนฺตรสฺส ทสฺสิตตฺตา อสมวญฺจนายํฯ

[311] อิทานิ อุทาหรติ ‘‘ปุรโต’’อิจฺจาทินาฯ มาโร ตาทิโน ลาภาลาภาทีสุ อวิการิโน ตถาคตสฺส ปุรโต อภิมุเข สหสฺเสสุ จ สหสฺสสโรปิ น โหติ, ปญฺเจสุ ปญฺจ อิสุ จ ตาทิเส ฐเปตฺวา ปญฺจ อิสุ น โหติฯ