เมนู

สมณานมินฺโทติ จ, ธมฺเมน ยุตฺโต ราชาติ วา ธมฺเมสุ ราชาติ วาติ จ, เตน วิรุทฺธาติ จ, ทุฏฺโฐ วิรูโป อนฺโต ปริโยสานํ เยสมิติ จ, เตสํ ภาโวติ จ วากฺยํฯ

สนฺตผลนิทสฺสน

[306]

สิโรนิกฺขิตฺตจรโณ-

จฺฉริยาน’มฺพุชาน’ยํ;

ปรมพฺภุตตํ โลเก,

วิญฺญาเปต’ตฺตโน ชิโน

[306] ‘‘สิโร’’จฺจาทิฯ อจฺฉริยานํ ภควโต จรณารวินฺททฺวนฺทสมฺปฏิคฺคหณตฺถํ ปถวิํ ภินฺทิตฺวา สมุคฺคตานมจฺฉริยคุโณเปตานมมฺพุชานํ สิรสิ มตฺถเก นิกฺขิตฺตา จรณา เยน โส ชิโนฯ อมฺพุโชปริจรณนิกฺเขปลกฺขเณนตฺถนฺตเรน สทิสํ ผลํ ทสฺเสติฯ อตฺตโน ปรมจฺฉริยภาวํ วิญฺญาเปติฯ สนฺตผลมิทํ นิทสฺสนํ ชินพฺภุตตฺถทีปนสฺส อิฏฺฐตฺตาติฯ

[306] ‘‘สิโร’’อิจฺจาทิฯ อยํ ชิโน อจฺฉริยานํ อตฺตโน ปาทปฏิคฺคหณตฺถํ ปถวิํ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตตฺตา อจฺฉราปหรณโยคฺคานํ อมฺพุชานํ สิโรนิกฺขิตฺตจรโณ มตฺถเก ฐปิตปาโท โลเก สตฺตโลเก อตฺตโน ปรมพฺภุตตํ อติอจฺฉริยคุณํ วิญฺญาเปติ อวโพเธตีติฯ เอตฺถ อจฺฉริยปทุมานํ มตฺถเก จรณนิกฺเขปสงฺขาเตน อตฺถนฺตเรน ปรมพฺภุตตํ วิญฺญาเปตีติ อยํ สทิสสนฺตผลํ ชินพฺภุตตฺถทีปนสฺส อิฏฺฐตฺตาฯ สิรสิ นิกฺขิตฺตานิ จรณานิ เยเนติ จ, อจฺฉรํ อจฺฉราสงฺฆาตํ อรหนฺตีติ จ, ปรโม อุตฺตโม อพฺภุโต คุโณ อสฺเสติ จ, ตสฺส ภาโวติ จ วิคฺคโหฯ

[307]

วิภูติยามหนฺตตฺตํ, อธิปฺปายสฺส วา สิยา;

ปรมุกฺกํสตํ ยาตํ, ตํ มหนฺตตฺต’มีริตํ

[307] มหนฺตตฺตมุปทสฺเสติ ‘‘วิภูติยา’’อิจฺจาทินาฯ วิภูติยา สมฺปตฺติยา อธิปฺปายสฺส วา อชฺฌาสยสฺส วา ปรมุกฺกํสตํ ปรมาติสยภาวํ ยาตํ อุปคตํ มหนฺตตฺตํ นาม อีริตํ กถิตํฯ

[307] อิทานิ มหนฺตตฺตาลงฺการํ ทสฺเสติ ‘‘วิภูติ’’ อิจฺจาทินาฯ วิภูติยา สมฺปตฺติยา วา อธิปฺปายสฺส อชฺฌาสยสฺส วา ปรมุกฺกํสตํ อตฺยุกฺกํสภาวํ ยาตํ ยํ มหนฺตตฺตํ สิยา, ตํ มหนฺตตฺตมิติ อีริตนฺติฯ มหโต ภาโวติ จ, ปรโม อุกฺกํโส อติสโย ยสฺเสติ จ, ตสฺส ภาโวติ จ วากฺยํฯ

วิภูติมหนฺตตฺต

[308]

กิรีฏรตนจฺฉายา-นุวิทฺธาตปวารโณ;

ปุรา ปรํ สิริํ วินฺทิ, โพธิสตฺโต’ภินิกฺขมา

[308] อุทาหรติ ‘‘กิรีเฏ’’จฺจาทิฯ อภินิกฺขมา ปุรา ปุพฺเพ โพธิสตฺโต มายาเทวิยา ปุตฺโต ปรมุกฺกฏฺฐํ อนาญฺญสาธารณํ สิริํ วิภูติํ วินฺทิ ปฏิลภิฯ กีทิโส? กิรีเฏ มกุเฏ รตนานํ ฉายาหิ โสภาหิ อนุวิทฺโธ ฉุริโต อาตปวารโณ เสตจฺฉตฺตํ ยสฺส โส ตาทิโสติ วิภูติยา มหนฺตตฺตํ วุตฺตํ ‘‘อาตปวารโณ รตนจฺฉายานุวิทฺโธ’’ติฯ

[308] อิทานิ อุทาหรติ ‘‘กิรีฏ’’อิจฺจาทินาฯ โพธิสตฺโต อนฺติมชาติยํ มหาโพธิสตฺโต อภินิกฺขมา อภินิกฺขมนโต ปุรา ปุพฺเพ กิรีฏรตนจฺฉายานุวิทฺธาตปวารโณ โมลิรตนรํสีหิ รญฺชิตเสตจฺฉตฺโต ปรมุกฺกฏฺฐํ สิริํ วิภูติํ วินฺทิ อนุภวีติฯ เอตฺถ โมลิรตนกนฺติยา เสตจฺฉตฺตสฺส โอวิทฺธภาวกถเนน วิภูติยา มหนฺตตฺตํ โหติฯ