เมนู

อตฺถนฺตรํ นิทฺทิสิตพฺพโต อญฺญํ อุจิตการิยสงฺขาตมตฺตํ [อุจิตกิจฺจ… (ก.)] สาธยตา สาธยนฺเตน เกนจิ วตฺถุนา ตํสทิสํ เตน อตฺถนฺตเรน สมานํ อสนฺตํ อนิฏฺฐํ วา สนฺตํ อิฏฺฐํ วา กิญฺจิ ผลํ ทสฺสียเต วตฺถูหิ ปฏิปาทียเต, ตํ ตาทิสํ ผลํ นิทสฺสนํ นามาติฯ อตฺโถ จ โส อนฺตโร อญฺโญ จาติ จ, เตน อตฺถนฺตเรน สทิสมิติ จ, นิทสฺสียเตติ จ วิคฺคโหฯ

อสนฺตผลนิทสฺสน

[305]

อุทยา สมณินฺทสฺส, ยนฺติ ปาปา ปราภวํ;

ธมฺมราชวิรุทฺธานํ, สูจยนฺตา [ทีปยนฺตา (สี.)] ทุรนฺตตํ

[305] ‘‘อุทยา’’อิจฺจาทิฯ สมณินฺทสฺส มหามุนิโน อุทยา ปาตุภาเวน ปาปา โลภาทโย ปราภวํ นิธนํ ยนฺติ, ปราภวนฺตีติ วุตฺตํ โหติฯ อุทยปุพฺพเกน ปาปปราภวนตฺถนฺตเรน สทิสํ ผลํ นิทสฺเสติฯ กิํ กโรนฺตา? ธมฺมราชา ธมฺมานเปโต ราชา, มุนินฺโท จาติ สิลิฏฺฐํ, เตน วิรุทฺธานํ, ทุฏฺโฐ วิรุทฺโธ อนฺโต อวสานํ ยสฺส, ตสฺส ภาโว, ตํ สูจยนฺตาติ ธมฺมราชวิโรธเหตุกํ อสนฺตผลเมตํ นิทสฺสนํ ปราภวสฺสานิฏฺฐตฺตาฯ

[305] อิทานิ อุทาหรติ ‘‘อุทยา’’อิจฺจาทินาฯ สมณินฺทสฺส มุนินฺทสฺส อุทยา โลเก ปาตุภาเวน ปาปา โลภาทโย ธมฺมราชวิรุทฺธานํ ราชธมฺเมหิ สมนฺนาคตราชูหิ, ธมฺมาธิปตินา มุนินฺเทน วา วิรุทฺธานํ ทุรนฺตตํ อนิฏฺฐาวสานตํ สูจยนฺตา ปกาเสนฺโต ปราภวํ ปริหานิํ ยนฺติ ปาปุณนฺตีติฯ เอตฺถ ปุพฺพทฺเธน อุทยปุพฺพโก ปาปปราภวนสงฺขาโต อตฺถนฺตโร ทสฺสิโต, อปรทฺเธน ตํสทิสวิโรธเหตุกํ ทุรนฺตสงฺขาตํ อสนฺตผลํ ทสฺเสติฯ ธมฺมราชวิโรธเหตุกํ อสนฺตผลเมตํ ปราภวสฺสานิฏฺฐตฺตาฯ

สมณานมินฺโทติ จ, ธมฺเมน ยุตฺโต ราชาติ วา ธมฺเมสุ ราชาติ วาติ จ, เตน วิรุทฺธาติ จ, ทุฏฺโฐ วิรูโป อนฺโต ปริโยสานํ เยสมิติ จ, เตสํ ภาโวติ จ วากฺยํฯ

สนฺตผลนิทสฺสน

[306]

สิโรนิกฺขิตฺตจรโณ-

จฺฉริยาน’มฺพุชาน’ยํ;

ปรมพฺภุตตํ โลเก,

วิญฺญาเปต’ตฺตโน ชิโน

[306] ‘‘สิโร’’จฺจาทิฯ อจฺฉริยานํ ภควโต จรณารวินฺททฺวนฺทสมฺปฏิคฺคหณตฺถํ ปถวิํ ภินฺทิตฺวา สมุคฺคตานมจฺฉริยคุโณเปตานมมฺพุชานํ สิรสิ มตฺถเก นิกฺขิตฺตา จรณา เยน โส ชิโนฯ อมฺพุโชปริจรณนิกฺเขปลกฺขเณนตฺถนฺตเรน สทิสํ ผลํ ทสฺเสติฯ อตฺตโน ปรมจฺฉริยภาวํ วิญฺญาเปติฯ สนฺตผลมิทํ นิทสฺสนํ ชินพฺภุตตฺถทีปนสฺส อิฏฺฐตฺตาติฯ

[306] ‘‘สิโร’’อิจฺจาทิฯ อยํ ชิโน อจฺฉริยานํ อตฺตโน ปาทปฏิคฺคหณตฺถํ ปถวิํ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตตฺตา อจฺฉราปหรณโยคฺคานํ อมฺพุชานํ สิโรนิกฺขิตฺตจรโณ มตฺถเก ฐปิตปาโท โลเก สตฺตโลเก อตฺตโน ปรมพฺภุตตํ อติอจฺฉริยคุณํ วิญฺญาเปติ อวโพเธตีติฯ เอตฺถ อจฺฉริยปทุมานํ มตฺถเก จรณนิกฺเขปสงฺขาเตน อตฺถนฺตเรน ปรมพฺภุตตํ วิญฺญาเปตีติ อยํ สทิสสนฺตผลํ ชินพฺภุตตฺถทีปนสฺส อิฏฺฐตฺตาฯ สิรสิ นิกฺขิตฺตานิ จรณานิ เยเนติ จ, อจฺฉรํ อจฺฉราสงฺฆาตํ อรหนฺตีติ จ, ปรโม อุตฺตโม อพฺภุโต คุโณ อสฺเสติ จ, ตสฺส ภาโวติ จ วิคฺคโหฯ

[307]

วิภูติยามหนฺตตฺตํ, อธิปฺปายสฺส วา สิยา;

ปรมุกฺกํสตํ ยาตํ, ตํ มหนฺตตฺต’มีริตํ