ปุน อปรทฺเธน เตสเมว อวิชฺชมานโยคาภิโยเคน วสีกรณํ กปฺปิตํฯ มารงฺคนานํ นิจฺจลนิสชฺชาย โยคินีนํ มนฺตชฺฌยนสทิสตฺตา มารงฺคนานํ โยคินีนํ อุปมาโนปเมยฺยตฺตํ สามตฺถิยา คมฺยเตติ เอสา อุปมาพฺภนฺตรปริกปฺปนา นามฯ ‘‘เนนฺติ อิวา’’ติ ปโยเค กเตปิ กฺริยาปริกปฺปนํ น โหเตวฯ อิจฺฉาย ภงฺโคติ จ, เตน อาตุราติ จ, นิคฺคตํ จลํ จลนํ อสฺมา อาสนสฺมาติ จ, อติสเยน นิจฺจลนฺติ จ, กฺริยาวิเสสนํ, โยเค อภิโยโคติ จ วากฺยํฯ

‘‘เนนฺติ อิวา’’ติ อิธ อิวสทฺทสุติยา อุปมาโชตนตฺถํ เจติ สํสโย น กาตพฺโพ, สาธมฺมสงฺขาตคุณวิเสสสฺส สมฺพนฺเธ อสติ กฺริยามตฺตสฺส อุปมาภาวโตฯ วุตฺตํ หิ–

‘‘วสํ เนนฺตีว ธีร’’นฺติ, นเยน โน’ปมานตา;

น หิ กตฺตุกฺริยาย’ตฺถิ, อุปมาโนปเมยฺยตาติฯ

‘‘วสํ เนนฺตีว ธีร’’นฺติ เอตฺถ นยเน คมฺยมาเน ปาปเน อุปมานตา อุปมานภาโว นตฺถิ, หิ ตเถว, กตฺตุกฺริยาย กตฺตุสมฺพนฺธิยา กฺริยาย อุปมาโนปเมยฺยตา อุปมานภาโว อุปเมยฺยภาโว นตฺถีติ อยํ เหตฺถตฺโถฯ

กฺริยาปริกปฺปนา

[271]

คชํ มาโร สมารุฬฺโห, ยุทฺธาย’จฺจนฺต’มุนฺนตํ;

มคฺค’มนฺเวสติ นูน, ชินภีโต ปลายิตุํฯ

[271] ‘‘คช’’มิจฺจาทิฯ ยุทฺธาย อจฺจนฺตมติสเยน อุนฺนตมุจฺจํ คชํ หตฺถิํ สมารุฬฺโห มาโร วสวตฺตี ตํ ชินาตีติ อตฺเถน ชินโต ภีโต ปลายิตุํ กิญฺจิ นิลียนฏฺฐานํ มคฺคํ ปถํ อนฺเวสติ นูน มญฺเญฯ อิติ กฺริยาปริกปฺปนา อาโรหนกฺริยาย มคฺคมนฺเวสนตฺถนฺติ ปริกปฺปิตตฺตาฯ