การณนฺตรวิภาวนา

[250]

อนญฺชิตา’สิตํ เนตฺตํ, อธโร รญฺชิตา’รุโณ;

สมานตา ภมุ จา’ยํ, ชินา’นาวญฺฉิตา ตวฯ

[250] อุทาหรติ ‘‘อนญฺชิต’’อิจฺจาทิฯ ชิน ตว เนตฺตญฺจ อนญฺชิตํ อญฺชนสลากาย ยวตฏฺฐีนมผุฏฺฐเมว อสิตํ กณฺหํ, อธโร จ อนญฺชิโตเยว ลาขาราคาทินา อรุโณ รตฺโต, อยํ ภมุ จ อนาวญฺฉิตา อุสฺสาเหน เยน เกนจิ อนามิตา สมานา สมานตา สุฏฺฐุ อานตา, ตโต สพฺพํ โลกิยํ ตเวติฯ เอตฺถ ปสิทฺธการณมญฺชนาทิ, ตนฺนิวตฺตเนปิ การณนฺตรมตฺถาทินาวคมฺยเต, ตญฺจ กมฺมํ, การิยสฺส อการณตฺตาโยคโตติ การณนฺตรวิภาวนา’ยํฯ

[250] อิทานิ อุทาหรติ ‘‘อนญฺชิ’’จฺจาทินาฯ เห ชิน ตว เนตฺตํ ปกติมธุรํ นยนยุคฬญฺจ อนญฺชิตํ วิโลจนานํ กณฺหตฺตสาธนตฺถํ โลกปฺปสิทฺธอญฺชเนหิ อนญฺชิตํ สมานํ อสิตํ ภวนฺตรสิทฺเธน กุสลกมฺเมน นีลํ โหติ, อธโร จ อรญฺชิโต เกนจิ ราเคน อรญฺชิโต สมาโน อรุโณ รตฺโตโหติ, อยํ ภมุ จ อนาวญฺฉิตา เกนจิ วายาเมน อนามิตา สมานา สมานตา สุฏฺฐุ อานตา โหตีติฯ เอตฺถ นยนอธรภมูนํ กณฺหรตฺตกุฏิลคุณสาธเน โลกปฺปสิทฺธานิ อญฺชนานิ การณานิ ปฏิเสเธตฺวา เนตฺตาทีนํ อสิตาทิภาวกถเนเนว การณวินิมุตฺตสฺส การิยสฺส โลเก อวิชฺชมานตฺตา อตฺถปฺปกรณาทินา อสิตาทิภาวสฺส การณํ นาม ปุพฺพชาติยํ สิทฺธกุสลกมฺมเมวาติ ปตียมานตฺตา อยํ การณนฺตรวิภาวนา นามฯ น อญฺชิตนฺติ จ, น รญฺชิโตติ จ, น อาวญฺฉิโตติ จ วากฺยํฯ นสทฺโท ปสชฺชปฏิเสเธ วตฺตเตฯ สํ สมฺมา อานตาติ วิคฺคโหฯ

สาภาวิกวิภาวนา

[251]

น โหติ ขลุ ทุชฺชนฺย-

มปิ ทุชฺชนสงฺคเม;

สภาวนิมฺมลตเร,

สาธุชนฺตูน เจตสิฯ

[251] ‘‘น โหติ’’จฺจาทิฯ ทุชฺชเนหิ สห สงฺคเม สมาคเม สตฺยปิ สาธุชนฺตูนํ สปฺปุริสานํ สภาเวน ตาทิเสน ปโยเคน วินาว นิมฺมลตเร อติสเยน นิมฺมเล เจตสิ ทุชฺชนฺยํ สุชเนตรภาโว น โหติ ตาทิสาติสยสาธุตฺตสมาโยคโตติฯ อิห กิญฺจาปิ สภาวสทฺเทน สพฺพถา เหตุนิวตฺตนํ กตํ, ตถาปิ โยนิโสมนสิการาทิตถาวิธนิมิตฺตมตฺเถวฯ ตถาปิ โลโก ตมนเปกฺขมาโน, ปสิทฺธญฺจ การณํ ตาทิสมปสฺสนฺโต สาภาวิกํ ผลํ โวหรติ, ตทนุสาเรน จ สาภาวิกํ ผลํ วิภาพฺยเตติ, อยํ สาภาวิกผลวิภาวนาฯ

[251] ‘‘น โหติ’’จฺจาทิฯ ทุชฺชนสงฺคเม อปิ ทุชฺชเนหิ สห วาเส สติปิ สาธุชนฺตูนํ สภาวนิมฺมลตเร กิญฺจิ ปโยคํ วินา ปกติยา เอว อตินิมฺมเล เจตสิ ทุชฺชนฺยํ ทุชฺชนคุณํ ขลุ เอกนฺเตน น โหตีติฯ อิห จิตฺตนิมฺมลเหตุภูตานํ โยนิโสมนสิการาทีนํ วิชฺชมานตฺเตปิ โลเกน ตํ การณํ อนเปกฺขิตฺวา อญฺญมฺปิ ปสิทฺธการณํ จิตฺตนิมฺมลการณมทิสฺวา สภาวสิทฺธํ นิมฺมลนฺติ โวหริยมานตฺตาเตเนว โลกโวหารานุสาเรน ‘‘สภาวนิมฺมลตเร’’ติ สพฺพากาเรน การณํ ปฏิเสธํ กตฺวา สภาวสิทฺธนิมฺมลตฺตสงฺขาตผลสฺส ปกาสิตตฺตา อยํ สาภาวิกผลวิภาวนา นามฯ ทุชฺชนานํ ภาโวติ จ, สสฺส อตฺตโน ภาโวติ จ, เตน นิมฺมลตรนฺติ จ วากฺยํฯ

[252]