[246] ‘‘มหา’’อิจฺจาทิฯ สาคโร สุคโตปิ จาติ อิเม ทฺเว มหาสตฺตา กเมน ติมิติมิงฺคลาทิมหาสตฺตา จ, ลาภาลาภาทีสุ อนญฺญสาธารณตฺตา มหนฺตตาทิภาวสงฺขาตสทิสตฺตยุตฺตา จ, อติคมฺภีรา อวคาหิตุมสกฺกุเณยฺยตฺตา จ, อชฺฌาสยคมฺภีรตฺตา จ ทฺเวปิ อติคมฺภีรา โหนฺติฯ เตสุ สาคโร อญฺชนสงฺกาโส, ชิโน จามีกรชฺชุติ สุวณฺณสทิสกนฺติยุตฺโต โหติฯ เอตฺถ ปุพฺพทฺเธน ทฺวินฺนํ วตฺถูนํ สทิสตฺตํ วตฺวา อปรทฺเธน ตทุภยวตฺถุคตวิเสเสน เตสํ ทฺวินฺนมญฺญมญฺญโต วิเสสิตตฺตา สทิสตฺเต สทฺเทน วตฺตพฺเพ สติ อยํ อุภยพฺยติเรโก นามฯ มหนฺตา สตฺตา มจฺฉกจฺฉปาทโย ยตฺถ สาคเรติ วา, มหนฺตํ สตฺตํ สมานภาโว ยสฺส สุคตสฺสาติ วา, อติสเยน คมฺภีราติ จ, อญฺชเนน สงฺกาโส สทิโสติ จ, จามีกรสฺส อิว ชุติ อสฺเสติ จ วากฺยํฯ

คมฺมเอกพฺยติเรก

[247]

น สนฺตาปาปหํ เนวิ-จฺฉิตทํ มิคโลจนํ;

มุนินฺท นยนทฺวนฺทํ, ตว ตคฺคุณภูสิตํฯ

[247] ‘‘นิ’’จฺจาทิฯ มิคสฺส โลจนํ สนฺตาปํ กิเลสปริฬาหํ อปหนติ หิํสตีติ สนฺตาปาปหํ น ภวติฯ เนว อิจฺฉิตํ สคฺคโมกฺขสมฺปตฺติํ ททาตีติ เนวิจฺฉิตทํฯ มุนินฺท ตว นยนานํ ทฺวนฺทํ ยุคฬํ ตุ เตหิ ยถาวุตฺเตหิ สนฺตาปาปหตฺตอิจฺฉิตทตฺตคุเณหิ ภูสิตมลงฺกตํฯ เอตฺถ ปน มิคโลจนนยนานํ ทีฆตฺตาทินา สทิสตฺตํ ปตียเตฯ คมฺเม สทิสตฺเต เอกพฺยติเรโกยํ วุตฺตนเยนฯ

[247] ‘‘น สนฺตา’’อิจฺจาทิฯ มิคโลจนํ มิคโปตกจกฺขุยุคฬํ สนฺตาปาปหํ กิเลสสนฺตาปาปหํ น โหติฯ

อิจฺฉิตทํ โลเกหิ ปตฺถิตโลกิยโลกุตฺตรตฺถานํ ทายกํ น โหติฯ เห มุนินฺท ตว นยนทฺวนฺทํ ปน ตคฺคุณภูสิตํ ชนสนฺตาปาปหานาทิยถาวุตฺตคุเณหิ โสภิตํ โหติ, อิห สนฺตาปาปหนนาทีนํ ปฏิเสธทฺวาเรน อุปมาโนปเมยฺยภูตอุภยโลจนสงฺขาตวตฺถูนํ ทีฆปุถุลตาทิสทิสธมฺมํ สามตฺถิเยน ปกาเสตฺวา อปรทฺเธน สนฺตาปาปหนนาทิคุณเหตุ ชินนยนานํ วิสุํ กตตฺตา สทิสตฺเต คมฺมมาเน อยเมกพฺยติเรโก นามฯ สนฺตาปํ อปหนติ หิํ สตีติ จ, อิจฺฉิตํ ททาตีติ จ, เต จ เต คุณา จาติ จ, เตหิ ภูสิตนฺติ จ วากฺยํฯ

คมฺมอุภยพฺยติเรก

[248]

มุนินฺทานน’มมฺโภช-เมสํ นานตฺต’มีทิสํ;

สุวุตฺตามตสนฺทายิ, วทนํ เน’ทิส’มฺพุชํฯ

[248] ‘‘มุนินฺท’’อิจฺจาทิฯ มุนินฺทานนํ อมฺโภชญฺเจติ ยานิ วตฺถูนิ กนฺตาทินา ปตียมานตฺตา สทิสตฺถานิ, เอสํ นานตฺตํ เภโท อีทิสํฯ กถํ? วทนํ สุวุตฺตามตํ สทฺธมฺมามตํ สนฺททาตีติ สุวุตฺตามตสนฺทายิ, อมฺพุชํ ตุ เนทิสนฺติฯ อิมินา เภเทน อิเมสํ วิสทิสตฺตา ‘‘เอส’’นฺตฺยาทินาหุฯ ปตียมาเนน สทิสานีติ คมฺเม สทิสตฺเต อุภยพฺยติเรโกยํ วุตฺตนเยเนติฯ

[248] ‘‘มุนินฺท’’อิจฺจาทิฯ มุนินฺทานนํ อมฺโภชญฺเจติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ นานตฺตํ อีทิสํฯ กถนฺติ เจ? เอสํ ทฺวินฺนํ วทนํ สุวุตฺตามตสนฺทายิ สุฏฺฐุ วุตฺตตฺตา สุวุตฺตสงฺขาตสฺส สทฺธมฺมามตสฺส ทายกํ โหติ, อมฺพุชํ ตุ เอทิสํ น อีทิสํ น โหติ, ตาทิสํ ธมฺมามตํ น ททาตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘เอสํ นานตฺตมีทิส’’นฺติ วจเนน สุคนฺธกนฺติมตฺตาทีหิ คุเณหิ ทฺวินฺนมฺปิ เภโท นตฺถีติ คมฺมมานตฺตา ตํ ปกาเสตฺวา อปรทฺเธน วทนโต อมฺพุชสฺส, อมฺพุชโต วทนสฺส วิสุํ กตตฺตา สทิสตฺเต คมฺมมาเน อยมุภยพฺยติเรโก นามฯ