เมนู

โทเส ยถาวุตฺตปทโทสาทิเก ปริหริตุมปเนตุํ วโร อุตฺตโม เอโส อุปเทโส สตฺถนฺตรานุสรเณน พหูนํ พาหิรสตฺถานํ อนุสฺสติยา มยา เอวํ อนนฺตรุทฺทิฏฺฐกฺกเมน กโต วิรจิโต, อิมํ อุปเทสํ คุรุวรานํ อธิกปฺปสาทา อธิกปฺปสาเทน วิญฺญาย สภาวโต ญตฺวา ยโสภิลาสี ยสปฏิลาภการณตฺตา การเณ การิโยปจาเรน โทสาปคเมน ปริสุทฺธพนฺธนํ วา ตาทิสพนฺธนเหตุ อุปฺปชฺชมานกิตฺติํ วา อิจฺฉนฺโต ปญฺญวา โทเส ยถาวุตฺตโทเส ปรํ อติสเยน ปริหเรยฺย ทูรโต กเรยฺยาติฯ เอตฺถ ปุพฺพทฺเธน โทสปริหารปริจฺเฉทสฺส ปสตฺถภาโว ทสฺสิโต, อปรทฺเธน สิสฺสชนานุสาสนํ ทสฺสิตํ โหติฯ ตถา ปุพฺพทฺเธน กรุณาปุพฺพงฺคมปญฺญากิจฺจํ ทสฺสิตํ, อปรทฺเธน ปญฺญาปุพฺพงฺคมกรุณากิจฺจํ ทสฺสิตํฯ ตถา ปุพฺพทฺเธน อตฺตหิตสมฺปตฺติ, อปรทฺเธน ปรหิตสมฺปตฺติ ทสฺสิตาติฯ เอวมเนกาการทีปิกาย อิมาย คาถาย ปริจฺเฉทํ นิคเมติฯ อญฺเญ สตฺถา สตฺถนฺตรา, อนฺตรสทฺโท หิ อญฺญสทฺทปริยาโยฯ ยถา ‘‘คามนฺตรํ น คจฺเฉยฺยา’’ติฯ ยสํ อภิลสติ สีเลนาติ วากฺยํฯ

อิติ สุโพธาลงฺการนิสฺสเย

ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ

3. คุณาวโพธปริจฺเฉท

อนุสนฺธิวณฺณนา

[116]

สมฺภวนฺติ คุณา ยสฺมา,

โทสาเน’ว’มติกฺกเม;

ทสฺเสสฺสํ เต ตโต ทานิ,

สทฺเท สมฺภูสยนฺติ เย

[116] เอวํ โทสปริหาโรปเทสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ โทสปริหารา สมุปคตคุณํ อุปทสฺสิตุมธิการํ วิรจยนฺโต อาห ‘‘สมฺภวนฺติ’’อิจฺจาทิฯ

โทสานํ ยถาวุตฺตานํ ปทโทสาทีนํ เอวํ ยถาวุตฺตนเยน อติกฺกเม สติ คุณา ธมฺมา สทฺทาลงฺการสภาวา ปสาทาทโย ยสฺมา การณา สมฺภวนฺติ สิชฺฌนฺติ, ตญฺจ ‘‘ปสาโท กิลิฏฺฐาทีนํ วชฺชนา สมฺภวตี’’ตฺยาทินา ยถาโยคํ วิญฺเญยฺยํ, ตโต ตสฺมา การณา เย คุณา สทฺเท สมฺภูสยนฺติ อลงฺกโรนฺติ, เต สทฺทาลงฺการสงฺขาเต คุเณ อิทานิ ทสฺเสสฺสํ อุปทิสิสฺสามิฯ

[116] เอวํ โทสปริหารปเวโสปายํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยถาวุตฺตโทสานํ ปริหาเรน ‘‘พนฺธนิสฺสิตคุณา เอเต’’ติ ทสฺเสตุํ ปุพฺพาปรปริจฺเฉทานํ สมฺพนฺธํ ฆเฏนฺโต ‘‘สมฺภวนฺติ’’จฺจาทิคาถมาหฯ โทสานํ นิทฺทิฏฺฐปทโทสาทีนํ เอวํ อนนฺตรปริจฺเฉเท นิทฺทิฏฺฐกฺกเมน อติกฺกเม สติ คุณา ปสาทาทิสทฺทาลงฺการสงฺขาตา ปสาทาทโย สทฺทธมฺมา ยสฺมา สมฺภวนฺติ, ตโต เย สทฺทธมฺมา สทฺเท สมฺภูสยนฺติ สชฺชนฺติ, เต สทฺทธมฺเม ทสฺเสสฺสํ ปกาสิสฺสามีติฯ เอตฺถ กิลิฏฺฐโทสพฺยากิณฺณโทสปริหาเรหิ ปสาทาลงฺกาโร สิชฺฌติ, เสสาปิ ยถาลาภโต ญาตพฺพาฯ

สทฺทาลงฺการอุทฺเทสวณฺณนา

[117]

ปสาโท’โช มธุรตา,

สมตา สุขุมาลตา;

สิเลโส’ทารตา กนฺติ,

อตฺถพฺยตฺติสมาธโย