อจิตฺตกตฺตุกํ รุจฺย [รุจฺจ (สี.)], มิจฺเจวํ คุณกมฺมตํ;

สจิตฺตกตฺตุกํ เป’ตํ, คุณกมฺมํ ยทุ’ตฺตมํฯ

[162]

อุคฺคิรนฺโต’ว สสฺเนห, รสํ ชินวโร ชเน;

ภาสนฺโต มธุรํ ธมฺมํ, กํ น สปฺปีณเย ชนํฯ

[163]

โย สทฺทสตฺถกุสโล กุสโล นิฆณฺฑุ,

ฉนฺโทอลงฺกติสุ นิจฺจกตา’ภิโยโค;

โส’ยํ กวิตฺตวิกโลปิ กวีสุ สงฺขฺย,

โมคฺคยฺห วินฺทติ หิ กิตฺติ’ มมนฺทรูปํฯ

อิติ สงฺฆรกฺขิตมหาสามิวิรจิเต สุโพธาลงฺกาเร

คุณาวโพโธ นาม

ตติโย ปริจฺเฉโทฯ

4. อตฺถาลงฺการาวโพธ-จตุตฺถปริจฺเฉท

[164]

อตฺถาลงฺการสหิตา, สคุณา พนฺธปทฺธติ;

อจฺจนฺตกนฺตา กนฺตา [ยโต อจฺจนฺตกนฺตา (ก.)] ว วุจฺจนฺเต เต ตโต’ธุนาฯ

[165]

สภาว, วงฺกวุตฺตีนํ, เภทา ทฺวิธา อลํกฺริยา;

ปฐมา ตตฺถ วตฺถูนํ, นานาวตฺถา’วิภาวินีฯ

ยถา

[166]

ลีลา วิกนฺติ สุภโค, ทิสา ถิร วิโลกโน;

โพธิสตฺตงฺกุโร ภาสํ, วิโรจิ วาจ มาสภิํฯ

[167]

วุตฺติ วตฺถุสภาวสฺส, ยา’ญฺญถา สา’ปรา ภเว;

ตสฺสา’นนฺตวิกปฺปตฺตา, โหติ พีโช’ปทสฺสนํฯ

วงฺกวุตฺติ อตฺถาลงฺการ

อุทฺเทส

[168]

ตตฺถา’ติสย, อุปมา, รูปกา, วุตฺติ, ทีปกํ,;

อกฺเขโป, ตฺถนฺตรนฺยาโส, พฺยติเรโก, วิภาวนาฯ

[169]

เหตุ , กฺกโม, ปิยตรํ, สมาส, ปริกปฺปนา;

สมาหิตํ, ปริยาย, วุตฺติ, พฺยาโชปวณฺณนํฯ

[170]

วิเสส, รุฬฺหาหงฺการา, สิเลโส, ตุลฺยโยคิตา;

นิทสฺสนํ, มหนฺตตฺตํ, วญฺจนา, ปฺปกตตฺถุติ,ฯ

[171]

เอกาวลิ, อญฺญมญฺญํ, สหวุตฺติ, วิโรธิตา;

ปริวุตฺติ, พฺภโม, ภาโว, มิสฺส, มาสี, รสี, อิติฯ

[172]

เอเต เภทา สมุทฺทิฏฺฐา, ภาโว ชีวิต มุจฺจเต;

วงฺกวุตฺตีสุ โปเสสิ, สิเลโส ตุ สิริํ ปรํฯ

นิทฺเทส

[173]

ปกาสกา วิเสสสฺส, สิยา’ติสยวุตฺติ ยา;

โลกา’ติกฺกนฺตวิสยา, โลกิยา,ติ จ สา ทฺวิธาฯ

[174]

โลกิยาติสยสฺเส’เต,

เภทา เย ชาติอาทโย;

ปฏิปาทียเต ตฺว’ชฺช, โลกาติกฺกนฺตโคจราฯ

[175]

ปิวนฺติ เทหกนฺตี เย, เนตฺตญฺชลิปุเฏน เต;

นา’ลํ หนฺตุํ ชิเน’สํ ตฺวํ, ตณฺหํ ตณฺหาหโรปิ กิํ?

[176]

อุปมาโน’ปเมยฺยานํ, สธมฺมตฺตํ สิโย’ปมา;

สทฺท, ตฺถคมฺมา, วากฺยตฺถ, วิสยา,ติ จ สา ภิธาฯ

[177]

สมาส, ปจฺจเย, วา’ที, สทฺทา เตสํ วสา ติธา;

สทฺทคมฺมา สมาเสน, มุนินฺโท จนฺทิมา’นโนฯ

[178]

อายาที ปจฺจยา เตหิ, วทนํ ปงฺกชายเต;

มุนินฺทนยน ทฺวนฺทํ, นีลุปฺปลทลียติฯ

[179]

อิวาที อิว, วา, ตุลฺย, สมาน, นิภ, สนฺนิภา;

ยถา, สงฺกาส, ตุลิต, ปฺปกาส, ปติรูปกาฯ

[180]

สรี, สริกฺข, สํวาที, วิโรธิ, สทิสา, วิย;

ปฏิปกฺข, ปจฺจนีกา, สปกฺโข, ปมิโต, ปมาฯ

[181]

ปฏิพิมฺพ, ปฏิจฺฉนฺน, สรูป, สม, สมิตา;

สวณฺณา, ภา, ปฏินิธิ, สธมฺมา, ทิ สลกฺขณาฯ

[182]