ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
สุโพธาลงฺกาโร
1. โทสาวโพธ-ปฐมปริจฺเฉท
รตนตฺตยปฺปณาม
[1]
มุนินฺทวทนมฺโภช, คพฺภสมฺภวสุนฺทรี;
สรณํ ปาณินํ วาณี, มยฺหํ ปีณยตํ มนํฯ
นิมิตฺต
[2]
ราม, สมฺมา’ทฺย’ลงฺการา, สนฺติ สนฺโต ปุราตนา;
ตถาปิ ตุ วฬญฺเชนฺติ, สุทฺธมาคธิกา น เตฯ
อภิธานาทิกํ
[3]
เตนา’ปิ นาม โตเสยฺย, เมเต ลงฺการวชฺชิเต;
อนุรูเปนา’ลงฺกาเร, เน’ส เมโส ปริสฺสโมฯ
[4]
เยสํ น สญฺจิตา ปญฺญา, เนกสตฺถนฺตโร’จิตา;
สมฺโมห’พฺภาหตา เว’เต, นาวพุชฺฌนฺติ กิญฺจิปิฯ
[5]
กิํ เตหิ ปาทสุสฺสูสา, เยสํ นตฺถิ ครูนิ’ห;
เย ตปฺปาทรโชกิณฺณา, เต’ว สาธู วิเวกิโนฯ
[6]
กพฺพ, นาฏกนิกฺขิตฺต, เนตฺตจิตฺตา กวิชฺชนา;
ยํกิญฺจิ รจยนฺเต’ตํ, น วิมฺหยกรํ ปรํฯ
[7]
เตเย’ว ปฏิภาเวนฺโต, โส’ว พนฺโธ สวิมฺหโย;
เยน โตเสนฺติ วิญฺญู เย, ตตฺถ ปฺย’วิหิตา’ทราฯ
[8]
พนฺโธ จ นาม สทฺท,ตฺถา, สหิตา โทสวชฺชิตา;
ปชฺช คชฺช วิมิสฺสานํ, เภเทนา’ยํ ติธา ภเวฯ
[9]
นิพนฺโธ จา’นิพนฺโธ จ, ปุน ทฺวิธา นิรุปฺปเต;
ตํ ตุ ปาเปนฺตฺย’ลงฺการา, วินฺทนียตรตฺตนํฯ
[10]
อนวชฺชํ มุขมฺโภช [‘‘อมฺโภช’’นฺติ ปทํ ปาฬิยํ นตฺถิ, วาริชวาจกํ, สกฺกฏคนฺถโต อนีตํ], มนวชฺชา จ ภารตี;
อลงฺกตา’ว โสภนฺเต, กิํ นุ เต นิร’ลงฺกตา?
[11]
วินา ครูปเทสํ ตํ, พาโล’ลงฺกตฺตุ มิจฺฉติ;
สมฺปาปุเณ น วิญฺญูหิ, หสฺสภาวํ กถํ นุ โส?
[12]
คนฺโถปิ กวิวาจาน, มลงฺการ’ปฺปกาสโก;
ยาติ ตพฺพจนียตฺตํ, ต’พฺโพหารู’ปจารโตฯ
[13]
ทฺวิปฺปการา อลงฺการา, ตตฺถ สทฺท, ตฺถเภทโต;
สทฺทตฺถา พนฺธนามา’ว, ตํสชฺชิต ตทาวลิฯ
[14]
คุณาลงฺการสํยุตฺตา, อปิ โทสลว’งฺกิตา;
ปสํสิยา น วิญฺญูหิ, สา กญฺญา วิย ตาทิสีฯ
[15]
เตน โทสนิราโส’ว, มหุสฺสาเหน สาธิโย;
นิทฺโทสา สพฺพถา สา’ยํ, สคุณา น ภเวยฺย กิํ?
[16]
สา’ลงฺการวิยุตฺตา’ปิ, คุณยุตฺตา มโนหรา;
นิทฺโทสา โทสรหิตา, คุณยุตฺตา วธู วิยฯ
[17]
ปเท วากฺเย ตทตฺเถ จ, โทสา เย วิวิธา มตา;
โส’ทาหรณ เมเตสํ, ลกฺขณํ กถยามฺย’หํฯ
ปทโทส อุทฺเทส
[18]
วิรุทฺธตฺถนฺตรา, ฌตฺถ, กิลิฏฺฐานิ, วิโรธิ จ;
เนยฺยํ, วิเสสนาเปกฺขํ, หีนตฺถก มนตฺถกํฯ
วากฺยโทส อุทฺเทส
[19]
โทสา ปทาน วากฺยาน, เมกตฺถํ ภคฺครีติกํ;
ตถา พฺยากิณฺณ คามฺมานิ, ยติหีนํ กมจฺจุตํ;
อติวุตฺต มเปตตฺถํ, สพนฺธผรุสํ ตถาฯ
วากฺยตฺถโทสอุทฺเทส
[20]
อปกฺกโม’ , จิตฺยหีนํ, ภคฺครีติ, สสํสยํ;
คามฺมํ ทุฏฺฐาลงฺกตีติ, โทสา วากฺยตฺถนิสฺสิตาฯ
ปทโทสนิทฺเทส
[21]
วิรุทฺธตฺถนฺตรํ ตญฺหิ, ยสฺส’ญฺญตฺโถ วิรุชฺฌติ;
อธิปฺเปเต ยถา เมโฆ, วิสโท สุขเย ชนํฯ
[22]
วิเสสฺย มธิกํ เยนา, ฌตฺถ เมตํ ภเว ยถา;
โอภาสิตา’เสสทิโส, ขชฺโชโต’ยํ วิราชเตฯ
[23]
ยสฺส’ตฺถา’วคโม ทุกฺโข, ปกตฺยา’ทิวิภาคโต;
กิลิฏฺฐํ ตํ ยถา ตาย, โส’ย มาลิงฺคฺยเต ปิยาฯ
[24]
ยํ กิลิฏฺฐปทํ มนฺทา, ภิเธยฺยํ ยมกาทิกํ;
กิลิฏฺฐปทโทเส’ว, ตมฺปิ อนฺโต กรียติฯ
[25]
ปตีตสทฺทรจิตํ, สิลิฏฺฐปทสนฺธิกํ;
ปสาทคุณสํยุตฺตํ, ยมกํ มต เมทิสํฯ
[26]
อพฺยเปตํ พฺยเปต’ญฺญ, มาวุตฺตา’เนกวณฺณชํ;
ยมกํ ตญฺจ ปาทาน, มาทิ, มชฺฌ, นฺต, โคจรํฯ
อพฺยเปต ปฐมปาทาทิ ยมกํ
[27]
สุชนา’สุชนา สพฺเพ, คุเณนาปิ วิเวกิโน;
วิเวกํ น สมายนฺติ, อวิเวกิชนนฺติเกฯ
อพฺยเปต ปฐม ทุติย ปาทาทิ ยมกํ
[28]
กุสลา’กุสลา สพฺเพ, ปพลา’ปพลา ถวา;
โน ยาตา ยาว’โหสิตฺตํ, สุขทุกฺขปฺปทา สิยุํ;
อพฺยเปต ปฐม ทุติย ตติยปาทาทิ ยมกํฯ
[29]
สาทรํ สา ทรํ หนฺตุ, วิหิตา วิหิตา มยา;
วนฺทนา วนฺทนามาน, ภาชเน รตนตฺตเยฯ
อพฺยเปต จตุกฺกปาทาทิ ยมกํ
[30]
กมลํ ก’มลํ กตฺตุํ, วนโท วนโท’มฺพรํ;
สุคโต สุคโต โลกํ, สหิตํ ส หิตํ กรํฯ
[31]