ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

สุโพธาลงฺกาโร

1. โทสาวโพธ-ปฐมปริจฺเฉท

รตนตฺตยปฺปณาม

[1]

มุนินฺทวทนมฺโภช, คพฺภสมฺภวสุนฺทรี;

สรณํ ปาณินํ วาณี, มยฺหํ ปีณยตํ มนํฯ

นิมิตฺต

[2]

ราม, สมฺมา’ทฺย’ลงฺการา, สนฺติ สนฺโต ปุราตนา;

ตถาปิ ตุ วฬญฺเชนฺติ, สุทฺธมาคธิกา น เตฯ

อภิธานาทิกํ

[3]

เตนา’ปิ นาม โตเสยฺย, เมเต ลงฺการวชฺชิเต;

อนุรูเปนา’ลงฺกาเร, เน’ส เมโส ปริสฺสโมฯ

[4]

เยสํ น สญฺจิตา ปญฺญา, เนกสตฺถนฺตโร’จิตา;

สมฺโมห’พฺภาหตา เว’เต, นาวพุชฺฌนฺติ กิญฺจิปิฯ

[5]

กิํ เตหิ ปาทสุสฺสูสา, เยสํ นตฺถิ ครูนิ’ห;

เย ตปฺปาทรโชกิณฺณา, เต’ว สาธู วิเวกิโนฯ

[6]

กพฺพ, นาฏกนิกฺขิตฺต, เนตฺตจิตฺตา กวิชฺชนา;

ยํกิญฺจิ รจยนฺเต’ตํ, น วิมฺหยกรํ ปรํฯ

[7]

เตเย’ว ปฏิภาเวนฺโต, โส’ว พนฺโธ สวิมฺหโย;

เยน โตเสนฺติ วิญฺญู เย, ตตฺถ ปฺย’วิหิตา’ทราฯ

[8]

พนฺโธ จ นาม สทฺท,ตฺถา, สหิตา โทสวชฺชิตา;

ปชฺช คชฺช วิมิสฺสานํ, เภเทนา’ยํ ติธา ภเวฯ

[9]

นิพนฺโธ จา’นิพนฺโธ จ, ปุน ทฺวิธา นิรุปฺปเต;

ตํ ตุ ปาเปนฺตฺย’ลงฺการา, วินฺทนียตรตฺตนํฯ

[10]

อนวชฺชํ มุขมฺโภช [‘‘อมฺโภช’’นฺติ ปทํ ปาฬิยํ นตฺถิ, วาริชวาจกํ, สกฺกฏคนฺถโต อนีตํ], มนวชฺชา จ ภารตี;

อลงฺกตา’ว โสภนฺเต, กิํ นุ เต นิร’ลงฺกตา?

[11]

วินา ครูปเทสํ ตํ, พาโล’ลงฺกตฺตุ มิจฺฉติ;

สมฺปาปุเณ น วิญฺญูหิ, หสฺสภาวํ กถํ นุ โส?

[12]

คนฺโถปิ กวิวาจาน, มลงฺการ’ปฺปกาสโก;

ยาติ ตพฺพจนียตฺตํ, ต’พฺโพหารู’ปจารโตฯ

[13]

ทฺวิปฺปการา อลงฺการา, ตตฺถ สทฺท, ตฺถเภทโต;

สทฺทตฺถา พนฺธนามา’ว, ตํสชฺชิต ตทาวลิฯ

[14]

คุณาลงฺการสํยุตฺตา, อปิ โทสลว’งฺกิตา;

ปสํสิยา น วิญฺญูหิ, สา กญฺญา วิย ตาทิสีฯ

[15]

เตน โทสนิราโส’ว, มหุสฺสาเหน สาธิโย;

นิทฺโทสา สพฺพถา สา’ยํ, สคุณา น ภเวยฺย กิํ?

[16]

สา’ลงฺการวิยุตฺตา’ปิ, คุณยุตฺตา มโนหรา;

นิทฺโทสา โทสรหิตา, คุณยุตฺตา วธู วิยฯ

[17]

ปเท วากฺเย ตทตฺเถ จ, โทสา เย วิวิธา มตา;

โส’ทาหรณ เมเตสํ, ลกฺขณํ กถยามฺย’หํฯ

ปทโทส อุทฺเทส

[18]

วิรุทฺธตฺถนฺตรา, ฌตฺถ, กิลิฏฺฐานิ, วิโรธิ จ;

เนยฺยํ, วิเสสนาเปกฺขํ, หีนตฺถก มนตฺถกํฯ

วากฺยโทส อุทฺเทส

[19]

โทสา ปทาน วากฺยาน, เมกตฺถํ ภคฺครีติกํ;

ตถา พฺยากิณฺณ คามฺมานิ, ยติหีนํ กมจฺจุตํ;

อติวุตฺต มเปตตฺถํ, สพนฺธผรุสํ ตถาฯ

วากฺยตฺถโทสอุทฺเทส

[20]

อปกฺกโม’ , จิตฺยหีนํ, ภคฺครีติ, สสํสยํ;

คามฺมํ ทุฏฺฐาลงฺกตีติ, โทสา วากฺยตฺถนิสฺสิตาฯ

ปทโทสนิทฺเทส

[21]

วิรุทฺธตฺถนฺตรํ ตญฺหิ, ยสฺส’ญฺญตฺโถ วิรุชฺฌติ;

อธิปฺเปเต ยถา เมโฆ, วิสโท สุขเย ชนํฯ

[22]

วิเสสฺย มธิกํ เยนา, ฌตฺถ เมตํ ภเว ยถา;

โอภาสิตา’เสสทิโส, ขชฺโชโต’ยํ วิราชเตฯ

[23]

ยสฺส’ตฺถา’วคโม ทุกฺโข, ปกตฺยา’ทิวิภาคโต;

กิลิฏฺฐํ ตํ ยถา ตาย, โส’ย มาลิงฺคฺยเต ปิยาฯ

[24]

ยํ กิลิฏฺฐปทํ มนฺทา, ภิเธยฺยํ ยมกาทิกํ;

กิลิฏฺฐปทโทเส’ว, ตมฺปิ อนฺโต กรียติฯ

[25]

ปตีตสทฺทรจิตํ, สิลิฏฺฐปทสนฺธิกํ;

ปสาทคุณสํยุตฺตํ, ยมกํ มต เมทิสํฯ

[26]

อพฺยเปตํ พฺยเปต’ญฺญ, มาวุตฺตา’เนกวณฺณชํ;

ยมกํ ตญฺจ ปาทาน, มาทิ, มชฺฌ, นฺต, โคจรํฯ

อพฺยเปต ปฐมปาทาทิ ยมกํ

[27]

สุชนา’สุชนา สพฺเพ, คุเณนาปิ วิเวกิโน;

วิเวกํ น สมายนฺติ, อวิเวกิชนนฺติเกฯ

อพฺยเปต ปฐม ทุติย ปาทาทิ ยมกํ

[28]

กุสลา’กุสลา สพฺเพ, ปพลา’ปพลา ถวา;

โน ยาตา ยาว’โหสิตฺตํ, สุขทุกฺขปฺปทา สิยุํ;

อพฺยเปต ปฐม ทุติย ตติยปาทาทิ ยมกํฯ

[29]

สาทรํ สา ทรํ หนฺตุ, วิหิตา วิหิตา มยา;

วนฺทนา วนฺทนามาน, ภาชเน รตนตฺตเยฯ

อพฺยเปต จตุกฺกปาทาทิ ยมกํ

[30]

กมลํ ก’มลํ กตฺตุํ, วนโท วนโท’มฺพรํ;

สุคโต สุคโต โลกํ, สหิตํ ส หิตํ กรํฯ

[31]