[330] ทฺวยํ สลฺลนีหรเณ เวชฺเชฯ กาเย ปวิฏฺฐสราทิสลฺลสฺส นีหรโณ เวชฺโช สลฺลเวชฺโชฯ ยถาวุตฺตํ สลฺลํ นีหรณวเสน กนฺตติ ฉินฺทตีติ สลฺลกตฺโต, กติ เฉทเน, โตฯ ทฺวยํ ปฏิกาเรฯ ติกิจฺฉนํ ติกิจฺฉา, ภาเว อฯ ปติปุพฺโพ กโรติ ติกิจฺฉายํ, กรโต ริริยาฯ

จตุกฺกํ โอสเธฯ ภิสชานมิทํ เภสชฺชํ, ณฺยฯ น วิชฺชเต คโท ยสฺมินฺติ อคโทฯ ภิสชานมิทํ เภสชํ, โณฯ อุส ทาเหฯ โรคโมสาเปตีติ โอสธํ, โธ, อถ วา โอสธี นาม อสํโยคทพฺพํ, เตหิ สํโยชิตํ โอสธํฯ ชายุปฺยตฺรฯ ชิ ชเย, ณุฯ

[331] ติกํ อาโรคฺเยฯ อนตฺถการกตฺตา กุจฺฉิตากาเรน สรีเร เสนฺตีติ กุสา, โรคา, เต ลุนาติ ฉินฺทตีติ กุสลํฯ อามยสฺสาภาโว อนามยํ, อพฺยยีภาโวฯ อโรคสฺส ภาโว อาโรคฺยํฯ กุสลานามยาโรคฺยนฺติ สมาหารทฺวนฺโทฯ ทฺวยํ อนามยชเนฯ กล คติสงฺขฺยาเนสุฯ กลติ ยถาสุขํ สพฺพิริยาปเถสูติ กลฺโล, โลฯ ‘‘กาลํ ขมตีติ กลฺยํ, อโรคตา, ตสฺสํ นิยุตฺโต กลฺโย’’ติ องฺคุตฺตรนิกายฏีกายํฯ นตฺถิ อามโย ยสฺมิํ นิรามโยฯ วุตฺโตปฺยตฺรฯ วุตฺติ ชีวิตวุตฺติ ปสตฺถา อสฺสตฺถีติ วุตฺโตฯ โรคโต นิคฺคตชเน ปน อุลฺลาโฆ, ลาฆ สามตฺถิเย, อุสทฺโทยํ โรควิมุตฺยตฺโถฯ นราทิตฺตา, นรปฺปธานตฺตา จ นรวคฺโคฯ

นรวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จตุพฺพณฺณวคฺควณฺณนา

[332] สนฺตติปริยนฺตํ วํเสฯ กุล สนฺตานพนฺธูสุ, ภูวาทิ, โณ, กุลํ, วน สมฺภตฺติยํ, โสฯ สํตนุ วิตฺถาเร, โณฯ อภิมุขํ ชเนตีติ อภิชโน, โณฯ โค วุจฺจติ อภิธานํ, พุทฺธิ จ, เต ตายตีติ โคตฺตํฯ โคตฺรมฺปิฯ ควํ สทฺทํ ตายตีติ วา โคตฺตํ, ตา ปาลเนฯ อนุปุพฺโพ อิ คติยํ, กรเณ อฯ ตโนติสฺมาติ, สนฺตติ, นโลโป, อิตฺถิยํฯ

สนฺตติ ปนฺติวิตฺถาร-โคตฺเตสุ กวิภี มตา;

ปรมฺปรา ภเว จาปิ, ปุตฺตกญฺญาสุ สนฺตติฯ

ขตฺติยาทโย ขตฺติยพฺราหฺมณเวสฺสสุทฺทา จตฺตาโร วณฺณา กุลานิ ภวนฺติ, เอเต หิ อญฺญมญฺญมสงฺกรโต วณฺเณตพฺพโต ฐเปตพฺพโต วณฺณาติ วุจฺจนฺเตฯ วณฺณ ฐปเนฯ