คพฺโพ ภิมาโน’หํกาโร, จินฺตาตุ ฌาน มุจฺจเต;

นิจฺฉโย นิณฺณโย วุตฺโต, ปฏิญฺญา ตุ ปฏิสฺสโวฯ

[172]

อวมานํ ติรกฺกาโร, ปริภโว ปฺย’ นาทโร;

ปราภโว ปฺย’ วญฺญา ถ, อุมฺมาโท จิตฺตวิพฺภโมฯ

[173]

เปมํ สิเนโห สฺเนโห ถ, จิตฺตปีฬา วิสญฺญิตา;

ปมาโท สติโวสฺสคฺโค, โกตูหลํ กุตูหลํฯ

[174]

วิลาโส ลลิตํ ลีลา, หาโว เหฬา จ วิพฺภโม;

อิจฺจาทิกา สิยุํ นาริ, สิงฺคารภาวชา กิริยาฯ

[175]

หสนํ หสิตํ หาโส, มนฺโท โส มิหิตํ สิตํ;

อฏฺฏหาโส มหาหาโส,

โรมญฺโจ โลมหํสนํฯ

[176]

ปริหาโส ทโว ขิฑฺฑา, เกฬิ กีฬา จ กีฬิตํ;

นิทฺทา ตุ สุปินํ โสปฺปํ, มิทฺธญฺจ ปจลายิกาฯ

[177]

ถิยํ นิกติ กูฏญฺจ, ทมฺโภ สาฐฺยญฺจ เกตวํ;

สภาโว ตุ นิสฺสคฺโค จ, สรูปํ ปกติตฺถิยํฯ

[178]

สีลญฺจ ลกฺขณํ ภาโว,

อุสฺสโว ตุ ฉโณ มโห [มโต (ฏี.)]ฯ

[179]

ธาเรนฺโต ชนฺตุ สสฺเนห, มภิธานปฺปทีปิกํ;

ขุทฺทกาทฺยตฺถชาตานิ [ขุทฺทกานฺยตฺถชาตานิ (ก.)], สมฺปสฺสติ ยถาสุขํฯ

สคฺคกณฺโฑ นิฏฺฐิโตฯ

2. ภูกณฺฑ

1. ภูมิวคฺค

[180]

วคฺคา ภูมิ, ปุรี, มจฺจ, จตุพฺพณฺณ, วนาทิหิ;

ปาตาเลน จ วุจฺจนฺเต, สงฺโค’ปงฺเคหิ’ธ’กฺกมาฯ

[181]

วสุนฺธรา ฉมา ภูมิ, ปถวี เมทนี มหี;

อุพฺพี วสุมตี โค กุ, วสุธา ธรณี ธรา;

ปุถวี ชคตี ภูรี, ภู จ ภูตธรา’ วนีฯ

[182]

ขารา ตุ มตฺติกา อูโส, อูสวา ตูสโร ติสุ;

ถลํ ถลีตฺถี ภูภาเค, ถทฺธลูขมฺหิ ชงฺคโลฯ

[183]

ปุพฺพวิเทโห จาปร, โคยานํ ชมฺพุทีโป จ;

อุตฺตรกุรุ เจติ สิยุํ, จตฺตาโรเม มหาทีปาฯ

[184]

ปุมฺพหุตฺเต กุรู สกฺกา, โกสลา มคธา สิวี;

กลิงฺคา’วนฺติ ปญฺจาลา, วชฺชี คนฺธาร เจตโยฯ

[185]

วงฺคา วิเทหา กมฺโพชา, มทฺทา ภคฺค’งฺค สีหฬา;

กสฺมีรา กาสิ ปณฺฑวาที, สิยุํ ชนปทนฺตราฯ

[186]

โลโก จ ภุวนํ วุตฺตํ, เทโส ตุ วิสโย ปฺยถ;

มิลกฺขเทโส ปจฺจนฺโต, มชฺฌเทโส ตุ มชฺฌิโมฯ

[187]

อนูโป สลิลปฺปาโย, กจฺฉํ ปุม นปุํสเก;

สทฺทโล หริเต เทเส, ติเณนา, ภินเวน หิฯ

[188]

นทฺยมฺพุชีวโน เทโส, วุฏฺฐินิปฺปชฺชสสฺสโก;

โย นทีมาติโก เทว,

มาติโก จ กเมน โสฯ

[189]

ตีสฺวนูปาทฺยโถ จนฺท, สูราโท สสฺสตีริโต;

รฏฺฐํ ตุ วิชิตญฺจาถ, ปุริเส เสตุ อาลิยํฯ

[190]

อุปานฺตภู ปริสโร, โคฏฺฐํ ตุ โคกุลํ วโช;

มคฺโค ปนฺโถ ปโถ อทฺธา, อญฺชสํ วฏุมํ ตถาฯ

[191]

ปชฺโช [ปชฺชา…. (ก.)], ยนญฺจ ปทวี, วตฺตนี ปทฺธติตฺถิยํ;

ตพฺเภทา ชงฺฆ, สกฏ, มคฺคา เต จ มหทฺธนิฯ

[192]

เอกปทฺเยกปทิเก, กนฺตาโร ตุ จ ทุคฺคเม;

[193]

ปฏิมคฺโค ปฏิปโถ, อทฺธานํ ทีฆ มญฺชสํ;

สุปฺปโถ ตุ สุปนฺโถ จ, อุปฺปถํ ตฺวปถํ ภเวฯ

[194]

ฉตฺติํสปรมาณูน, เมโก ณุ จ ฉตฺติํส เต;

ตชฺชารี ตาปิ ฉตฺติํส, รถเรณุ ฉตฺติํส เตฯ

[195]

ลิกฺขาตา สตฺต อูกา ตา, ธญฺญมาโสติ สตฺต เต;

สตฺต งฺคุล’ มมุ ทฺวิจฺฉ, วิทตฺถิ ตา ทุเว สิยุํฯ

[196]

รตนํ ตานิ สตฺเตว, ยฏฺฐิ ตา วีสตู สภํ;

คาวุต มุสภาสีติ, โยชนํ จตุคาวุตํฯ

[197]

ธนุปญฺจสตํ โกโส, กรีสํ จตุรมฺพณํ;

อพฺภนฺตรํ ตุ หตฺถาน, มฏฺฐวีส ปมาณโตฯ

ภูมิวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

2. ภูกณฺฑ

2. ปุรวคฺค

[198]

ปุรํ นคร มิตฺถี วา, ฐานียํ ปุฏเภทนํ;

ถิยํ ตุ ราชธานี [ราชฐานี (ฏี.)] จ, ขนฺธาวาโร ภเว ถ จฯ

[199]

สาขานคร มญฺญตฺร, ยํ ตํ มูลปุรา ปุรํ;

พาราณสี จ สาวตฺถิ, เวสาลี มิถิลา, ฬวีฯ

[200]

โกสมฺพุ, ชฺเชนิโย ตกฺก, สิลา จมฺปา จ สาคลํ;

สุสุมารคิรํ [สํสุมาร (ฏีกา)] ราช, คหํ กปิลวตฺถุ จฯ

[201]

สาเกต, มินฺทปตฺถญฺโจ, กฺกฏฺฐา ปาฏลิปุตฺตกํ;

เชตุตฺตรญฺจ สงฺกสฺสํ, กุสินาราทโย ปุรีฯ

[202]

รจฺฉา จ วิสิขา วุตฺตา, รถิกา วีถิ จาปฺยถ;

พฺยูโห รจฺฉา อนิพฺพิทฺธา, นิพฺพิทฺธา ตุ ปถทฺธิ จฯ

[203]

จตุกฺกํ จจฺจเร มคฺค, สนฺธิ สิงฺฆาฏกํ ภเว;

ปากาโร วรโณ จาถ, อุทาโป [อุทฺทาป, อุทฺทาป] อุปการิกาฯ

[204]

กุฏฺฏํ ตุ ภิตฺติ นารี ถ, โคปุรํ ทฺวารโกฏฺฐโก;

เอสิกา อินฺทขีโล จ, อฏฺโฏ ตฺวฏฺฏาลโก ภเวฯ

[205]

โตรณํ ตุ พหิทฺวารํ, ปริขาตุ จ ทีฆิกา;

มนฺทิรํ สทนา, คารํ, นิกาโย นิลยา, ลโยฯ

[206]

อาวาโส ภวนํ เวสฺมํ, นิเกตนํ นิเวสนํ;

ฆรํ คหญฺจา, วสโถ, สรณญฺจ ปติสฺสโยฯ

[207]

โอกํ สาลา ขโย วาโส, ถิยํ กุฏิ วสตฺย’ปิ;

เคหญฺจา, นิตฺถิ สทุมํ, เจติยา, ยตนานิ ตุฯ

[208]