30. วทาทีหิ โย

วทาทีหิ กฺริยตฺเถหิ โย โหติ พหุลํ ภาวกมฺเมสุฯ วท=วจเน, วทนํ วชฺชตีติ วา วชฺชํฯ มท=อุมฺมาเท, มทนํ มชฺชเต อเนนาติ วา มชฺชํฯ คมนํ คมฺมเตติ วา คมฺมํฯ คท=วจเน, คชฺชเต คทนียํ วาติ คชฺชํฯ ปท=คมเน, ปชฺชนียํ ปชฺชํ คาถาฯ อท+ขาท=ภกฺขเน, ขชฺชตีติ ขชฺชํ ขาทนียํฯ ทม=ทมเน, ทมฺมเตติ ทมฺโม ทมนีโยฯ

ภุชา+นฺเนติ คณสุตฺเตน อนฺเน วตฺตพฺเพ ยปจฺจโยฯ

83. ลหุสฺสุปนฺตสฺสติ

ลหุภูตสฺส อุปนฺตสฺส อิยุวณฺณสฺส เอโอ โหนฺติ ยถากฺกมํฯ ยสฺส ปุพฺพรูเป ภุญฺชิตพฺโพติ โภชฺโช โอทโน, โภชฺชา ยาคุฯ

31. กิจฺจ ฆจฺจ ภจฺจ ภพฺพ เลยฺยา

เอเต สทฺทา ยปจฺจยนฺตา นิปจฺจนฺเตฯ กร=กรเณ, อิมินา นิปาตนา เย กิจาเทเส จ กเต ปุพฺพรูปํ, กตฺตพฺพํ กิจฺจํฯ หน=หิํสายํ, ฆจฺจาเทสาทิมฺหิ กเต หนนํ หญฺญเตติ วา ฆจฺจํฯ ภร=ภรเณ, ภจฺจาเทสาทิมฺหิ กเต ภรณีโย ภจฺโจฯ ภู=สตฺตายํ, ยมฺหิ โอกาเร อิมินา อวาเทเส ภวตีติ ภพฺโพฯ ลิห=อสฺสาทเน, ยมฺหิ อิมินา หสฺส ยกาเร เลหิตพฺพํ เลยฺยํ, เอการวุทฺธิฯ

32. คุหาทีหิ ยก

คุหาทีหิ กฺริยตฺเถหิ ภาวกมฺเมสุ ยก โหติฯ คุห=สํวรเณ, ‘‘ลหุสฺสุปนฺตสฺสา’’ติ สมฺปตฺตสฺส โอการสฺส ‘‘น เต กานุพนฺธนาคเมสู’’ติ ปฏิเสโธฯ ‘‘หสฺส วิปลฺลาโส’’ติ วิปลฺลาเส คุหนํ คุหิตพฺพํ คุยฺหํฯ ทุห=ปปูรเณ, โทหนํ ทุยฺหตีติ วา ทุยฺหํฯ สาส=อนุสิฏฺฐิยํ –

117. สาสสฺส สิส วา

สาสสฺส สิส วา โหติ กานุพนฺเธฯ ปุพฺพรูปํ, สาสียตีติ สิสฺโสฯ

สิทฺธา เอเว+เต ตพฺพาทโย เปสา+ติสคฺค+ปฺปตฺตกาเลสุ คมฺยมาเนสุปิ, สามญฺเญน วิธานโตฯ เปสนํ – ‘‘กตฺตพฺพ+มิทํ ภวตา’’ติ อาณาปนํ อชฺเฌสนญฺจฯ อติสคฺโค นาม ‘‘กิ+มิทํ มยา กตฺตพฺพํ’’ติ ปุฏฺฐสฺส ‘‘ปาโณ น หนฺตพฺโพ’’ติอาทินา ปฏิปตฺติทสฺสนมุเขน กตฺตพฺพสฺส อนุญฺญาฯ ปตฺตกาโล นาม สมฺปตฺตสมโยฯ โย กิจฺจกรณสมยํ อุปปริกฺขิตฺวา กโรติ, ตสฺส สมยาโรจนํ, น ตตฺถ อชฺเฌสน+มตฺถิฯ โภตา ขลุ กโฏ กตฺตพฺโพ กรณีโย การิโย กิจฺโจ’’ เอวํ ตฺวยา กโฏ กตฺตพฺโพ, โภโต หิ ปตฺโต กาโล กฏกรเณฯ

เอวํ อุทฺธมุหุตฺเตปิ วตฺตมานโต เปสาทีสุ สิทฺธา เอวฯ ตถา อรเห กตฺตริ สตฺติวิสิฏฺเฐ จ ปตียมาเน, อาวสฺสกา+ธมีณตาวิสิฏฺเฐ จ ภาวาโท สิทฺธาฯ อุทฺธํ มุหุตฺตโต-โภตา กโฏ กตฺตพฺโพฯ โภตา รชฺชํ กาตพฺพํ, ภวํ อรโหฯ