40. ปรสรสฺส

นิคฺคหีตมฺหา ปรสรสฺส โลโป โหติ วา กฺวจิฯ กตนฺติ, อภินนฺทุนฺติ, อุตฺตตฺตํว, จกฺกํว, กลิํว, หลํทานิ, กิํทานิ, ตฺวํสิ, อิทมฺปิ, อุตฺตริมฺปิ, ทาตุมฺปิ, สทิสํวฯ วาติ กิํ, กตํอิติ, กิมิติ, ทาตุมปิ, สทิสํ เอวฯ

ปุปฺผํ อสฺสา อุปฺปชฺชติ, เอวํ อสฺส เต อาสวา อิตี+ธ ปรสฺสรโลเป –

53. สํโยคาทิโลโป

อพฺยวหิตานํ ทฺวินฺนํ พฺยญฺชนานํ เอกตฺร ฐิติ สํโยโค, ตสฺมิํ สํโยเค โย อาทิภูตาวยโว, ตสฺส วา กฺวจิ โลโป โหตีติอาทิพฺยญฺชนสฺส โลโปฯ ปุปฺผํสา อุปฺปชฺชติ, เอวํส เต อาสวาฯ ติณฺณํ สํโยคานํ วิสเย อคฺยาคารํ, วุตฺยสฺส อิติ โหติฯ

ตํ กโรติ, ตํ ขณํ, สํ คโต, ตํ ฆตํ, ธมฺมํ จเร, ตํ ฉนฺนํ, ตํ ชาตํ, ตํ ฌานํ, ตํ ญาณํ, ตํ ฐานํ, ตํ ฑหติ, ตํ ตโนติ, ตํ ถิรํ, ตํ ทานํ, ตํ ธนํ, ตํ นิจฺจุตํ, ตํ ปตฺโต, ตํ ผลํ, เตสํ โพโธ, สํ ภูโต, ตํ มิตฺตํ, กิํ กโต, ทาตุํ คโต อิตี+ธ –

41. วคฺเค วคฺคนฺโต

นิคฺคหีตสฺส โข วคฺเค วคฺคนฺโต วา โหตีติ นิมิตฺตานุสฺสรานํ ปจฺจาสตฺยา ตพฺพคฺคปญฺจโม โหติฯ ปจฺจาสตฺติ นาม ฐานโต อาสนฺนตา คุณโต วา, คุณโตติ วณฺณสญฺญาทิคุณโตฯ นิคฺคหีตสฺส อนุสรียตีติ ปจฺฉา กตฺวา สรียตีติ อนุสฺสโรติปิ วุจฺจติฯ ตงฺกโรติ=ตํ กโรติ, เอวํ ตงฺขณํ, สงฺคโต, ตงฺฆตํฯ ธมฺมญฺจเร, ตญฺฉนฺนํ, ตญฺชาตํ, ตญฺฌานํ, ตญฺญาณํฯ ตณฺฐานํ, ตณฺฑหติฯ ตนฺตโนติ, ตนฺถิรํ, ตนฺทานํ, ตนฺธนํ, ตนฺนิจฺจุตํ, ตมฺปตฺโต, ตมฺผลํ, เตสมฺโมโธ, สมฺภูโต, ตมฺมิตฺตํฯ กิงฺกโต, ทาตุงฺคโต, ตณฺหงฺกโร, รณญฺชโห, สณฺฐิโต, ชุตินฺธโร, สมฺมโตติอาทีสุ นิจฺจํฯ

อานนฺตริกํ ย+มาหุ, ยํ ยเทว, ปจฺจตฺตํ เอว, ตํ หิอิตี+ธ –

42. เยวหิสุ โญ

ย+เอว+หิสทฺเทสุ นิคฺคหีตสฺส วา โญ โหติฯ ‘‘วคฺคลเสหิ เต’’ติ ยสฺส ญกาโรฯ อานนฺตริกญฺญ+มาหุ=อานนฺตริกํ ย+มาหุ, ยญฺญเทว=ยํยเทว, ญสฺส ทฺวิตฺเต ปจฺจตฺตญฺเญว, ปจฺจตฺตํ เอว, ตญฺหิ, ตญฺหิฯ ‘‘อพฺยภิจารินา พฺยภิจารี นิยมฺยเต’’ติ ญายา เอวสทฺทสหจริยา ‘‘ย’’ อิติ สพฺพาทิยสทฺทสฺเสว คหณํฯ

สํโยโค, สํโยชนํ, สํยโต, สํยาจิกาย อิตี+ธ –

43. เย สํสฺส

สํสทฺทสฺส ยํ นิคฺคหีตํ, ตสฺส วา โญ โหติ ยกาเรฯ สญฺโญโค=สํโยโค, เอวํ สํโยชนํ, สญฺญโต, สญฺญาจิกายฯ อิธ ยการมตฺโตว คยฺหเตฯ สํสฺสาติ กิํ, เอตํ โยชนํ, ตํ ยานํ, ตํ สรณํ ยนฺติฯ