เมนู

5,17. กฺโย ภาวกมฺเมสฺว+ปโรกฺเขสุ มาน+นฺต+ตฺยาทีสุ

ภาวกมฺมวิหิเตสุ ปโรกฺขาวชฺชิเตสุ มาน+นฺต+ตฺยาทีสุ ปเรสุ กฺโย โหติ กฺริยตฺถาฯ กกาโร+นุพนฺธการิยตฺโถฯ ‘‘น เต กานุพนฺธ+นาคเมสู’’ติ ปฏิเสธา โอการาภาโวฯ อนุภูยติ สุขํ เทวทตฺเตนฯ

เอตฺถ จ –

อาขฺยาเตน อวุตฺตตฺตา, กตฺตุโต ตติยา น ตุ;

ทุติยา โหติ กมฺมสฺส, วุตฺตตฺตา ปฐมาปิ+ธฯ

อนุภูยนฺติ สมฺปตฺติโย ตยาฯ อนุภูยสิ ตฺวํ เทวทตฺเตนฯ อนุภูยถ ตุมฺเหฯ อหํ อนุภูยามิ, ตยา มยํ อนุภูยามฯ ทฺวิตฺเต อนุภุยฺยติ+จฺจาทิฯ เอวํ ปรจฺฉกฺเกฯ

ภาเว อทพฺพวุตฺติโน ภาวสฺส เอกตฺตา เอกวจนเมวฯ ตญฺจ ปฐมปุริเสกวจเนเยว สมฺภวติ, เนว+ญฺญํ, พหุลํวิธานาฯ ภูยติ ภูยเต เทวทตฺเตน, สมฺปติ ภวนนฺตฺยตฺโถฯ

ปจธาตุโต กมฺเม กฺโยฯ

37. กฺยสฺสติ

กฺริยตฺถา กฺยสฺส อีญ วา โหติฯ โญ อาทฺยาวยวตฺโถฯ เทวทตฺเตน โอทโน ปจียติ ปจฺจติ, เรอาเทเส โอทนา ปจียเร ปจียนฺติ, ปจฺจเร ปจฺจนฺติฯ จวคฺคปุพฺพรูปานิฯ ตฺวํ ปจียสิ ปจฺจสิ, ตุมฺเห ปจียถ ปจฺจถฯ อหํ ปจียามิ ปจฺจามิ, มยํ ปจียาม ปจฺจามฯ ปรจฺฉกฺเก เทวทตฺเตน โอทโน ปจียเต อิจฺจาทิฯ

คมิโต กมฺเม จฺฉง จ อีญอาคเม จ กเต เตน คาโม คจฺฉียติ, คามา คจฺฉียนฺติฯ คจฺฉียสิ, คจฺฉียถฯ คจฺฉียามิ, คจฺฉียามฯ เอวํ ปรจฺฉกฺเกฯ คมียติ คมฺมติ, คมียนฺติ คมฺมนฺติฯ คมียสิ คมฺมสิ, คมียถ คมฺมถ, คมียามิ คมฺมามิ, คมียาม คมฺมาม ปรจฺฉกฺเกปิ เอวํฯ ตถา ฆมฺมียติ, ฆมฺมียนฺติ อิจฺจาทิฯ

กฺริยตฺถา กตฺตริ ตฺยาทิ, กมฺมสฺมิญฺจ สกมฺมกา;

ภาเว วา+กมฺมกา กมฺมา+วจนิจฺฉาย มญฺญเตฯ

ตถา หิ วิชฺชมานสฺสาปิ กมฺมาสฺส อวจนิจฺฉายํ อิทํ วุจฺจติ –

สโตปิ น วิวกฺขา+สฺส, อสโตปิ จ สา ภเว;

ตํ ยถา+นุทรา กญฺญา, วญฺฌาวทฺธิตโก ยถาฯ

วิวกฺขา โลกิกา เอสา, อสกฺย+มติวตฺติตุํ;

กถ+เมส วิปริยาโส, โลโก เอวา+นยุชฺชเตฯ

(วตฺตมานปจฺจยนโย)ฯ

2. ภวิสฺสติ สฺสติ สฺสนฺติ สฺสติ สฺสถ สฺสามิ สฺสาม สฺสเต สฺสนฺเต สฺสเส สฺสวฺเห สฺสํ สฺสามฺเห

ภวิสฺสติ=อนารทฺเธ อตฺเถ วตฺตมานโต กฺริยตฺถา สฺสตฺยาทโย โหนฺติฯ