เมนู

8. โอเร+ปริ+ปฏิ+ปาเร+มชฺเฌ+เหฏฺฐุ+ทฺธา+โธ+นฺโต วา ฉฏฺฐิยาฯ

โอราทโย สทฺทา ฉฏฺฐิยนฺเตน สเห+กตฺถา วา โหนฺติฯ โอรํ คงฺคาย โอเรคงฺคา, อุปริ สิขรสฺส อุปริสิขรํ, ปฏิ=มุขํ โสตสฺส ปฏิโสตํ, ปารํ ยมุนาย ปาเรยมุนํ, มชฺฌํ คงฺคาย มชฺเฌคงฺคํ, เหฏฺฐา ปาสาทสฺส เหฏฺฐาปาสาทํ, อุทฺธํ คงฺคาย อุทฺธคงฺคํ, อโธ คงฺคาย อโธคงฺคํ, อนฺโต ปาสาทสฺส อนฺโตปาสาทํฯ อิมินา นิปาตนาว นิคฺคหีตโลเป จ เอกาเร จ กเต โอเรจฺจาทิ โหติฯ

10. อ+มาทิ

อ+มาทิสฺยาทฺยนฺตํ สฺยาทฺยนฺเตน สห พหุล+เมกตฺตํ โหติฯ

อุตฺตรสฺส ปทสฺส+ตฺโถ, ปธานํ ลิงฺค+มสฺส จ;

ทุติยนฺตาทิปเทกตฺโถ, พหุธา ตํ วิภชฺชเตฯ

ปเรส+มิสฺสเต ตญฺจ, ภิยฺโย ตปฺปุริสา+ขฺยยา;

ตํ ยถา+ตฺร ราชาปจฺจํ, กตฺถจีติ+มิตีทิสํฯ

อ+มาทฺยนฺตานํ การกานํ อการกานญฺจ สมาโส กตฺถจิเมว วา โหติฯ ตญฺจ พหุลํวิธาเนนาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ตตฺถ ทุติยาตปฺปุริโส อมาทิ คต+นิสฺสิตา+ตีตา+ติกฺกนฺต+ปตฺตา+ปนฺนาทีหิ ภวติฯ สรณํ คโตติ สมาเส กเต ‘‘เอกตฺถตายํ’’ติ วิภตฺติโลปาทิ อุปริ สพฺพตฺถ ปุพฺพสมํฯ สรณคโต, สรณคตาฯ สรณคตา, สรณคตาโยฯ สรณคตํ กุลํ, สรณคตานิ กุลานิ อิจฺจาทิฯ อรญฺญคโต, ภูมิคโตฯ ธมฺมํ นิสฺสิโต ธมฺมนิสฺสิโต, อตฺถนิสฺสิโตฯ ภวํ อตีโต ภวาตีโต, กาลาตีโตฯ ปมาณํ อติกฺกนฺตํ ปมาณาติกฺกนฺตํ, โลกาติกฺกนฺตํฯ สุขํ ปตฺโต สุขปฺปตฺโต, ทุกฺขปฺปตฺโตฯ โสตํ อาปนฺโน โสตาปนฺโน, นิโรธสมาปนฺโน, มคฺคปฺปฏิปนฺโนฯ

รถํ อารุฬฺโห รถารุฬฺโห ฯ สพฺพรตฺติํ โสภโณ สพฺพรตฺติโสภโณ, มุหุตฺตสุขํฯ อการกานํ สมาโส อจฺจนฺตสํโยเคฯ วุตฺติเยโว+ปปทสมาเส, ตสฺส นิจฺจตฺตาฯ ยถา กมฺมํ กโรตีติ กมฺมกาโร, กุมฺภกาโร, อตฺถํ กาเมตีติ อตฺถกาโม, ธมฺมกาโม, ธมฺมํ ธาเรตีติ ธมฺมธโร, วินยธโรฯ สานํ ปจตีติ สปาโก, ตนฺตํ วายตีติ ตนฺตวาโย, วรํ อาหรตีติ วราหโรฯ นฺต+มาน+กฺตวนฺเตหิ วากฺยเมวฯ ธมฺมํ สุณนฺโต, ธมฺมํ สุณมาโน, โอทนํ ภุตฺตวาฯ

ตติยาตปฺปุริโส กิตก+ปุพฺพ+สทิส+สโม+นตฺถ+กลห+นิปุณ+มิสฺส+สขิลาทีหิฯ พุทฺเธน ภาสิโต พุทฺธภาสิโต ธมฺโม, เอวํ ชินเทสิโตฯ สตฺถารา วณฺณิโต สตฺถุวณฺณิโตฯ วิญฺญูหิ ครหิโต วิญฺญุครหิโต, วิญฺญุปฺปสตฺโถ, อิสฺสรกตํ, สยํ กตํ, สุเกหิ อาหฏํ สุกาหฏํ, รญฺญา หโต ราชหโต, ราชปีฬิโตฯ อคฺคินา ทฑฺโฒ อคฺคิทฑฺโฒ, สปฺเปน ทฏฺโฐ สปฺปทฏฺโฐ, สลฺเลหิ วิทฺโธ สลฺลวิทฺโธ, อิจฺฉาย ปกโต อิจฺฉาปกโต, สีลสมฺปนฺโนฯ เอวํ สุขสหคตํ, ญาณสมฺปยุตฺตํ, มิตฺตสํสคฺโค, ปิยวิปฺปโยโค, ชาติถทฺโธ, คุณหีโน, คุณวุทฺโธ, จตุวคฺคกรณียํ, จตุวคฺคาทิกตฺตพฺพํฯ กาเกหิ เปยฺยา กากเปยฺยา, นทีฯ กฺวจิ วุตฺติเยว, อุรสา คจฺฉตีติ อุรโค, ปาเทน ปิวตีติ ปาทโปฯ กฺวจิ วากฺยเมว, ผรสุนา ฉินฺนวา, กาเกหิ ปาตพฺพา, ทสฺสเนน ปหาตพฺพาฯ ปุพฺพาทิโยเค-มาเสน ปุพฺโพ มาสปุพฺโพฯ เอวํ มาตุสทิโส, มาตุสโมฯ

เอกูนวีสติ, สีลวิกโล, อสิกลโห, วาจานิปุโณ, ยาวกาลิกสมฺมิสฺสํ, วาจาสขิโล ฯ สตฺถารา สทิโส สตฺถุสทิโส, สตฺถุกปฺโป, ปุญฺเญน อตฺถิโก ปุญฺญตฺถิโก, คุณาธิโกฯ ทธินา อุปสิตฺตํ โภชนํ ทธิโภชนํ, คุเฬน สํสฏฺโฐ โอทโน คุโฬทโนฯ การกสมฺพนฺโธ กฺริยาย กโต, อุปสิตฺตาทิกฺริยานํ อปญฺญายเนปิ วุตฺติเยโว+ปสิตฺตาทิกฺริยาน+มาขฺยาปนโต นตฺถา+ยุตฺตตฺถตาฯ เอวํ ขีโรทโนฯ อสฺเสน ยุตฺโต รโถ อสฺสรโถ, มคฺคจิตฺตํ, ชมฺพุยา ปญฺญาโต ลกฺขิโต ทีโป ชมฺพุทีโป, เอเกน อธิกา ทส เอกาทส, ชาติยา อนฺโธ ชจฺจนฺโธ, ปกติยา เมธาวี ปกติเมธาวี อิจฺจาทิฯ

จตุตฺถีตปฺปุริโส ตทตฺถ+อตฺถ+หิต+เทยฺยาทีหิฯ ตทตฺเถ-กถินสฺส ทุสฺสํ กถินทุสฺสํ, กถินจีวรสฺสาติ อตฺโถฯ เอวํ จีวรทุสฺสํ, จีวรมูลํ, ยาคุยา อตฺถาย ตณฺฑุลา ยาคุตณฺฑุลา, ภตฺตตณฺฑุลา, สงฺฆสฺส อตฺถาย ภตฺตํ สงฺฆภตฺตํ, อาคนฺตุกภตฺตํ, เอวํ คมิกภตฺตํ, ปาสาทาย ทพฺพํ ปาสาททพฺพํฯ เอตฺถ จา+ยํ นิจฺจสมาโส, ตสฺส ติลิงฺคตา จ-ภิกฺขุสงฺฆสฺส อตฺโถ วิหาโร ภิกฺขุสงฺฆตฺโถ วิหาโร, ภิกฺขุสงฺฆตฺถา ยาคุ, ภิกฺขุสงฺฆตฺถํ จีวรํฯ ยสฺส อตฺโถ ยทตฺโถ, ยทตฺถา, ยทตฺถํฯ เอวํ ตทตฺโถ, ตทตฺถา, ตทตฺถํฯ ตถา โลกหิโตฯ พุทฺธสฺส เทยฺยํ พุทฺธเทยฺยํ ปุปฺผํฯ สงฺฆเทยฺยํ จีวรํฯ อิธ น โหติ ‘‘สงฺฆสฺส ทาตพฺพํ’’ฯ

ปญฺจมีตปฺปุริโส อปคมน+ภย+วิรติ+โมจนตฺถาทีหิฯ

เมถุนสฺมา อเปโต เมถุนาเปโต, เอวํ ปลาปคโต, นครนิคฺคโต, ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต, กามโต นิกฺขนฺตํ กามนิกฺขนฺตํ, รุกฺขคฺคา ปติโต รุกฺขคฺคปติโต, สาสนจฺจุโต, อาปตฺติ- วุฏฺฐานํ , ธรณีตลคฺคโต, สพฺพภเวหิ นิสฺสโฏ สพฺพภวนิสฺสโฏฯ ภยตาทิโยเค-ราชโต ภยํ ราชภยํ, โจรภยํ, อมนุสฺสภยํ, อคฺคิภยํ, ปาปภีโต, ปาปภีรุโกฯ อกตฺตพฺพโต วิรติ อกตฺตพฺพวิรติ, เอวํ กายทุจฺจริตวิรติ, วจีทุจฺจริตวิรติฯ พนฺธนา มุตฺโต พนฺธนมุตฺโต, วนมุตฺโต, พนฺธนโมกฺโขฯ กมฺมสมุฏฺฐิตํ, อุกฺกฏฺฐุกฺกฏฺฐํ, โอมโกมกํฯ กฺวจิ วุตฺติเยว, กมฺมโต ชาตํ กมฺมชํ, เอวํ จิตฺตชํ, อุตุชํ, อาหารชํฯ อิธ น โหติ ‘ปาสาทา ปติโต’ฯ

ฉฏฺฐีตปฺปุริโส รญฺโญ ปุตฺโต ราชปุตฺโต, เอวํ ราชปุริโส, อาจริยปูชโก, พุทฺธสาวโก, พุทฺธรูปํ, ชินวจนํ, สมุทฺทโฆโส, ธญฺญานํ ราสิ ธญฺญราสิ, ปุปฺผคนฺโธ, ผลรโส, กายสฺส ลหุตา กายลหุตาฯ มรณสฺสติ, รุกฺขมูลํ, อยสฺส ปตฺโต อโยปตฺโต, เอตฺถ ‘‘มนาทฺยาปาทีน+โม มเย เจ’’ติ โอฯ เอวํ สุวณฺณกฏาหํ, ปานียถาลกํ, สปฺปิกุมฺโภ, เทวานํ ราชา เทวราชาฯ ปุมสฺส ลิงฺคํ ปุลฺลิงฺคํ, ‘‘ปุํ ปุมสฺสวา’’ติ ปุมสฺส ปุํ, นิคฺคหีตโลโป, ลสฺส ทฺวิภาโว จฯ หตฺถิปทํ, อิตฺถิรูปํ, ภิกฺขุนิสงฺโฆ, ชมฺพุสาขา, เอตฺถ อีการูการานํ รสฺโสฯ พหุลาธิการา นฺต+มาน+นิทฺธาริย+ปูรณ+ภาว+ติตฺตตฺเถหิ น โหติฯ มมา+นุกุพฺพํ, มมา+นุกุรุมาโน, คุนฺนํ กณฺหา สมฺปนฺนขีรตมา, สิสฺสานํ ปญฺจโม, ปฏสฺส สุตฺตตาฯ กฺวจิ โหเตว ‘วตฺตมานสามีปฺยํ’ฯ พฺราหฺมณสฺส สุกฺกา ทนฺตาติ สาเปกฺขตาย น โหติฯ ผลานํ ติตฺโต, ผลาน+มาสิโต, ผลานํ สุหิโตฯ ‘‘พฺราหฺมณสฺส อุจฺจํ เคหํ’’ติ สาเปกฺขตาย น โหติฯ

‘‘รญฺโญ ปาฏลิปุตฺตกสฺส ธนํ’’ติ ธนสมฺพนฺเธ ฉฏฺฐีติ ปาฏลิปุตฺตเกน สมฺพนฺธาภาวา น โหติฯ ‘‘รญฺโญ โค จ อสฺโส จ ปุริโส จา’’ติ ภินฺนตฺถตาย วากฺยเมวฯ รญฺโญ ควสฺสปุริสา ราชควสฺสปุริสาติ วุตฺติ โหเตว, เอกตฺถีภาวาฯ สมฺพนฺธีสทฺทานํ ปน นิจฺจสาเปกฺขตฺเตปิ คมกตฺตา สมาโส, คมกตฺตมฺปิ หิ สมาสสฺส นิพนฺธนํ, ยถา เทวทตฺตสฺส คุรุกุลํ, ภควโต สาวกสงฺโฆติอาทิฯ

สตฺตมีตปฺปุริโส รูเป สญฺญา รูปสญฺญา, เอวํ รูปสญฺเจตนา, สํสารทุกฺขํฯ จกฺขุมฺหิ สนฺนิสฺสิตํ วิญฺญาณํ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ธมฺเม รโต ธมฺมรโต, ธมฺมาภิรติ, ธมฺมรุจิ, ธมฺมคารโว, ธมฺเมสุ นิรุตฺติ ธมฺมนิรุตฺติ, ทานาธิมุตฺติ, ภวนฺตรกตํฯ ทสฺสเน อสฺสาโท ทสฺสนสฺสาโทฯ อรญฺเญ วาโส อรญฺญวาโส, วิกาลโภชนํ, กาลวสฺสํ, วนปุปฺผํ, วนมหิโส, คามสูกโร, สมุทฺทมจฺฉา, อาวาฏกจฺฉโป, อาวาฏมณฺฑูโก, กูปมณฺฑูโก, ติตฺถนาวาฯ อิตฺถีสุ ธุตฺโต อิตฺถิธุตฺโต, อกฺขธุตฺโตฯ ฉายายํ สุกฺโข ฉายาสุกฺโข, องฺคารปกฺกํ, จารกวโนฯ กฺวจิ วุตฺติเยว, วเน จรตีติ วนจรโก, กุจฺฉิมฺหิ สยนฺตีติ กุจฺฉิสยา, ถเล ติฏฺฐตีติ ถลฏฺโฐ, ชลฏฺโฐ, ปพฺพตฏฺโฐ, มคฺคฏฺโฐฯ ปงฺเก ชาตํ ปงฺกชํ, สโรรุห+มิจฺจาทิฯ อิธ น โหติ, โภชเน มตฺตญฺญุตา, อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตา, อาสเน นิสินฺโน, อาสเน นิสีทิตพฺพํฯ

11. วิเสสน+เมกตฺเถน

วิเสสนํ สฺยาทฺยนฺตํ วิเสสฺเสน สฺยาทฺยนฺเตน สมานาธิกรเณนสเห+กตฺถํ โหติฯ