3. ยถา น ตุลฺเย

ยถาสทฺโท ตุลฺยตฺเถ วตฺตมาโน สฺยาทฺยนฺเตน สเห+กตฺโถ น ภวติฯ ยถา เทวทตฺโต, ตถา ยญฺญทตฺโตฯ เอตฺถ อุปมานภูโต ยถาสทฺโท ‘ตถา ยญฺญทตฺโต’ติ อุปเมยฺย+มเปกฺขติ, ตสฺมา ‘‘สาเปกฺข+มสมตฺถํ ภวตี’’ติ ญายา อสมาเส ‘‘น ตุลฺเย’’ติ ปฏิเสโธ กิมตฺถ+มิติ เจฯ ยสฺมา ‘‘ยถา เทวทตฺโต’’ติ สมุทายเมว อุปมานํ ภวติ, น วิสุํ ยถาสทฺโท, ตสฺมา สมุทายสฺเสว อุปเมยฺยสาเปกฺขตฺเต น อสามตฺถิยตา น วิสุํ ยถาสทฺทสฺส, ตสฺมา สาทิสฺเส ปตฺตสมาสสฺส ปฏิเสธตฺถ+มิทํฯ ตุลฺยตฺเถติ วตฺตพฺเพ ตุลฺยํ วินา ตุลฺยตา นตฺถีติ ตุลฺยตฺเถติ อวตฺวา ตุลฺเยติ วุตฺตํฯ

ยถากถญฺจิ สาทิสฺสํ, ญายเต ยตฺถ สมฺภวํ;

อุปมา นาม สา ตสฺสา, ปปญฺโจ พหุธา ภเวฯ

4. ยาวา+วธารเณ

ยาวสทฺโท อวธารเณ วตฺตมาโน สฺยาทฺยนฺเตน สเห+กตฺโถ ภวติฯ อวธารณํ=เอตฺตกตาปริจฺเฉโทฯ ยาวนฺตานิ อมตฺตานิ=ภาชนานิ ยาวามตฺตํ, อิมินา สมาเส กเต เสสํ ปุพฺพสมํฯ ชีวสฺส ยตฺตโก ปริจฺเฉโท ยาวชีวํฯ ยาวตายุกํ, ‘‘สกตฺเถ’’ติ กปจฺจโยฯ ยตฺตเกน อตฺโถ ยาวทตฺถํฯ

5. ปยฺยปา พหิ ติโร ปุเร ปจฺฉา วา ปญฺจมฺยา

ปริอาทโย ปญฺจมฺยนฺเตน สเห+กตฺถา โหนฺติ วาฯ ปริ ปพฺพตา ปริปพฺพตํฯ วาสฺส วากฺยวิกปฺปตฺถตฺตา ปริ ปพฺพตา อิจฺจาทโยปิ โหนฺติฯ อป ปพฺพตา อปปพฺพตํ, อา ปาฏลิปุตฺตา อาปาฏลิปุตฺตํ, พหิ คามา พหิคามํ, ติโร ปพฺพตา ติโรปพฺพตํ, ปุเร ภตฺตา ปุเรภตฺตํ, ปจฺฉา ภตฺตา ปจฺฉาภตฺตํ, สพฺพํ อุปกุมฺภสมํ, อิมินา สมาโส วิเสโสฯ เอว+มุปริสุตฺเตปิฯ