3. การกกณฺฑ
อถ วิภตฺตีน+มตฺถเภทา วุจฺจนฺเตฯ
ตตฺถ เอกมฺปิ อตฺถํ กมฺมาทิวเสน เอกตฺตาทิวเสน จ วิภชนฺตีติ วิภตฺติโย, สฺยาทโยฯ ตา ปน ปฐมาทิเภเทน สตฺตวิธาฯ ตา ยถา ‘‘ปฐมา+ตฺถมตฺเต’’ติ ปฐมาวิภตฺติ โหติฯ สิสฺส โอการ+โลป+อ-มาเทเสสุ นโร อิตฺถี นปุํสกํฯ
สกตฺถ+ทพฺพ+ลิงฺคานิ, สํขฺยา+กมฺมาทิปญฺจกํ;
นามตฺโถ ตสฺส สามญฺญ-มตฺถมตฺถํ ปวุจฺจเตฯ
โส นามตฺโถ จ –
ชาติ กฺริยา คุโณ ทพฺพํ, ตถา นามนฺติ ปญฺจธา;
สทฺทสฺส+ตฺโถ ส สทฺโทปิ, ปญฺจธาว+ตฺร ภิชฺชเตฯ
กถํ ชาติสทฺโท คุณสทฺโทตฺยาทินาฯ
ภินฺเนสฺว+ภินฺนธี+สทฺทา, สพลาทีสุ ยพฺพลา;
วตฺตนฺเต ชาติ เอสา+สฺส, มาลา สุตฺต+มิวา+นฺวิตาฯ
อทพฺพภูตํ กตฺตาทิ-การกคฺคามสาธิยํ;
ปทตฺถํ กตฺตุกมฺมฏฺฐํ, กฺริย+มิจฺฉนฺติ ตพฺพิทูฯ
ทพฺพสฺสิโต ตโต ภินฺโน, นิมิตฺโต ตปฺปตีติยา;
วินสฺสนสภาโว จ, นิคฺคุโณว คุโณ+จฺจเตฯ