นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ปโยคสิทฺธิปาฬิ

1. สญฺญาทิกณฺฑ

สิทฺธ-มฺพตฺถุํ สมฺมา วนฺเท

คนฺถารมฺภกถา

สิทฺธ+มิฏฺฐททํ พุทฺธํ, ธมฺมํ มณิํว สฺวตฺถทํ;

สงฺฆญฺจ สาทรํ นตฺวา, ปโยคสิทฺธิ วุจฺจเตฯ

ปภาโว โมคฺคลฺลานสฺส, พฺยากรเณ จ เปฏเก;

นิสฺเสเสว กพฺพาติตฺโต, อโห อจฺฉริโย วตฯ

วุตฺตญฺหิ ปุพฺพสีหฬาจริย+ปาจริเยหิ –

ยา สตฺติ ปาณิเน ยา จ, จนฺทฺร+กาตฺยายนาทิสุ;

สา+ยํ มุตฺติมตี มญฺเญ, โมคฺคลฺลายนรูปินี-ติฯ

สุตฺตํ วุตฺติ จ เตเนว, กตา เอเกน ปญฺจิกา;

ตสฺมา+สฺส สตฺถ+มญฺเญหิ, สุปสฏฺฐํ+ติสุนฺทรํฯ

ตมฺหิ จ ทุพฺพิธํ เญยฺยํ, สุตฺตํ กมฺมตฺถเภทโต;

เตสฺวา+ทิ มีติสทฺเทน, ทุติยํ ติปฺปการโตฯ

สุวิสทํ ปกาเสตฺวา, สุโพธ+มากุมารกํ;

พฺยาปิกาวฬิยา กสฺสํ, ตํ สุณาถ สมาหิตาติฯ

1. ออาทโย ติตาลีส วณฺณา

อการาทโย นิคฺคหีตนฺตา เตจตฺตาลีสกฺขรา วณฺณา นาม โหนฺติฯ ตํ ยถา อ, อา, อิ, อี, อุ, อู, เอ, ऐ, โอ, औ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ลว ส ห ฬ อํฯ เตน กฺวตฺโถ ‘‘เอ โอน+ม วณฺเณ’’ติฯ ติตาลีสาติ วจนํ กตฺถจิ วณฺณโลปํ ญาเปติ, เตน ‘‘ปฏิสงฺขา โยนิโส’’ติอาทิ สิทฺธํฯ

อกาโร อาทิ มริยาทภูโต เยสํ เต ออาทโยฯ ตโย จ จตฺตาลีส เจติ ติตาลีส, อิมินา นิปาตเนน วา จตภาคโลโปฯ วณฺณียติ อตฺโถ เอเตหีติ วณฺณาฯ

เอตฺถา+ห – ‘‘กสฺมา อาจริยกจฺจายนาทีหิ วิย เอกจตฺตาลีสกฺขราน+มกฺขรสญฺญ+มกตฺวา ติตาลีสกฺขรานํ วณฺณสญฺญา กตา’’ติฯ วุจฺจเต –

สา มาคธี มูลภาสา, นรา ยายา+ทิกปฺปิกา;

พฺรหฺมาโน จา-สุตาลาปา, สมฺพุทฺธา จาปิ ภาสเรติ –

วจนโต มาคธิกานํ เอตฺถ, เสยฺโย, โอฏฺโฐ, โสตฺถิ-ตฺยาทีสุปิ อเสสพฺยาปิกานํ ติตาลีสกฺขรานํว อุชุกานฺวตฺถปฺปกฺขรคุณิกา, เนว ปน ‘รุกฺขา วนํ’ตฺยาโท วิย อวยเว สมุทายโวหาโร, ‘สมุทฺโท มยา ทิฏฺโฐ’ตฺยาโท วิย จ สมุทาเย อวยวโวหาโรติ ทสฺเสตุํ ปจฺเจกํ วณฺณสญฺญา กตาติฯ

‘‘สกฺกจฺจสวนํ พุทฺธสาสนสมฺปตฺตี’’ติ ‘‘สิถิลธนิตาทิ อกฺขรวิปตฺติยญฺหิ อตฺถสฺส ทุนฺนยตา โหตี’’ติ จ ยสฺมา วุตฺตํฯ