นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ปโยคสิทฺธิปาฬิ
1. สญฺญาทิกณฺฑ
สิทฺธ-มฺพตฺถุํ สมฺมา วนฺเท
คนฺถารมฺภกถา
สิทฺธ+มิฏฺฐททํ พุทฺธํ, ธมฺมํ มณิํว สฺวตฺถทํ;
สงฺฆญฺจ สาทรํ นตฺวา, ปโยคสิทฺธิ วุจฺจเตฯ
ปภาโว โมคฺคลฺลานสฺส, พฺยากรเณ จ เปฏเก;
นิสฺเสเสว กพฺพาติตฺโต, อโห อจฺฉริโย วตฯ
วุตฺตญฺหิ ปุพฺพสีหฬาจริย+ปาจริเยหิ –
ยา สตฺติ ปาณิเน ยา จ, จนฺทฺร+กาตฺยายนาทิสุ;
สา+ยํ มุตฺติมตี มญฺเญ, โมคฺคลฺลายนรูปินี-ติฯ
สุตฺตํ วุตฺติ จ เตเนว, กตา เอเกน ปญฺจิกา;
ตสฺมา+สฺส สตฺถ+มญฺเญหิ, สุปสฏฺฐํ+ติสุนฺทรํฯ
ตมฺหิ จ ทุพฺพิธํ เญยฺยํ, สุตฺตํ กมฺมตฺถเภทโต;
เตสฺวา+ทิ มีติสทฺเทน, ทุติยํ ติปฺปการโตฯ
สุวิสทํ ปกาเสตฺวา, สุโพธ+มากุมารกํ;
พฺยาปิกาวฬิยา กสฺสํ, ตํ สุณาถ สมาหิตาติฯ
1. ออาทโย ติตาลีส วณฺณา
อการาทโย นิคฺคหีตนฺตา เตจตฺตาลีสกฺขรา วณฺณา นาม โหนฺติฯ ตํ ยถา อ, อา, อิ, อี, อุ, อู, เอ, ऐ, โอ, औ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ลว ส ห ฬ อํฯ เตน กฺวตฺโถ ‘‘เอ โอน+ม วณฺเณ’’ติฯ ติตาลีสาติ วจนํ กตฺถจิ วณฺณโลปํ ญาเปติ, เตน ‘‘ปฏิสงฺขา โยนิโส’’ติอาทิ สิทฺธํฯ
อกาโร อาทิ มริยาทภูโต เยสํ เต ออาทโยฯ ตโย จ จตฺตาลีส เจติ ติตาลีส, อิมินา นิปาตเนน วา จตภาคโลโปฯ วณฺณียติ อตฺโถ เอเตหีติ วณฺณาฯ
เอตฺถา+ห – ‘‘กสฺมา อาจริยกจฺจายนาทีหิ วิย เอกจตฺตาลีสกฺขราน+มกฺขรสญฺญ+มกตฺวา ติตาลีสกฺขรานํ วณฺณสญฺญา กตา’’ติฯ วุจฺจเต –
สา มาคธี มูลภาสา, นรา ยายา+ทิกปฺปิกา;
พฺรหฺมาโน จา-สุตาลาปา, สมฺพุทฺธา จาปิ ภาสเรติ –
วจนโต มาคธิกานํ เอตฺถ, เสยฺโย, โอฏฺโฐ, โสตฺถิ-ตฺยาทีสุปิ อเสสพฺยาปิกานํ ติตาลีสกฺขรานํว อุชุกานฺวตฺถปฺปกฺขรคุณิกา, เนว ปน ‘รุกฺขา วนํ’ตฺยาโท วิย อวยเว สมุทายโวหาโร, ‘สมุทฺโท มยา ทิฏฺโฐ’ตฺยาโท วิย จ สมุทาเย อวยวโวหาโรติ ทสฺเสตุํ ปจฺเจกํ วณฺณสญฺญา กตาติฯ
‘‘สกฺกจฺจสวนํ พุทฺธสาสนสมฺปตฺตี’’ติ ‘‘สิถิลธนิตาทิ อกฺขรวิปตฺติยญฺหิ อตฺถสฺส ทุนฺนยตา โหตี’’ติ จ ยสฺมา วุตฺตํฯ