เมนู

38. นิคฺค

กถ‘มาคโม โหตี’ติ วุตฺตํ ยทิ นิคฺคหีตมาคโม สิยา สุตฺเต อาคมคฺคหเณน วา ภวิตพฺพํ ญ-ม-กาทฺย นุพนฺธวิเสเสน วา ตฺยาสงฺกิยาห-‘อสติ ปิ’จฺจาทิ, อาคมาวสาเย การณมาห-‘อาเทสตฺตาโยคา’ติ, อาเทสตฺตาโยโค กถํ วิญฺญายติ จฺจาห-‘ฐานินิทฺเทสาภาวโต’ติ, ตถา สติ อาคมินิทฺเทสาภาวา อาคมตฺตมฺปิ น สิยาติ โจเทติ ‘ยชฺเชว’มิจฺจาทินา, น-อิติ โจทนํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ตสฺส อาคมตฺตเมว สาเธตุมาห-‘ตสฺสา’ติอาทิ, ตสฺสาติ นิคฺคหีตสฺส, รสฺสานุปฺปวตฺติโต รสฺสสรเมว อนุคนฺตฺวา ปวตฺติโต, อยเมวตฺโถ วุตฺติยมฺปิ ทสฺสิโตเยวาติ วตฺตุมาห-‘เอตเทเว’จฺจาทิ, ปุริมา ชาตีติ วิเสสนสมาเสกเต รสฺเส จ พินฺทฺวาคโม, ปรนิมิตฺตสฺสานิทฺทิฏฺฐตฺตา พหุสทฺเท-นฺตสฺส พินฺทฺวาคเม พหุํ, สติปิ ปโยคานุสาริตฺตทีปกสฺส กฺวจิสทฺทสฺสาปิ ววตฺถิตวิภาสตฺเต วาสทฺทสฺสาปิ ตาทิสตฺตสฺเสว ปฏิปาทกตฺต สภาวํ ทสฺเสตุํ ‘ววตฺถิตวิภาสตฺตา วาธิการสฺสา’ติ วุตฺติยํ วุตฺตํ, ววตฺถิตสฺส ลกฺขิยสฺส อนุโรเธน ลกฺขณปฺปวตฺติกา วิภาสา ววตฺถิตวิภาสา, อเภเทน ตุ วาธิกาโร ววตฺถิต วิภาสา, ตสฺสา ภาโว ววตฺถิตวิภาสตฺตํ, ตสฺมา, อิธ น โหติ อิธ โมทติ, อิมสฺมิํ ฐาเน อาคมตฺตปฺปกาสโก ฐานินิทฺเท สาภาวา อาเทสตฺตาโยคสงฺขาโต การณวิเสโส สมตฺโถ, ตสฺส ภาโว สามตฺถิยํ-อตฺถพล-มญฺญถานุปปตฺติลกฺขณํ, สจาติ โส อาคโม จฯ

39. โลโป

โลปสทฺทสฺส ภาวสาธนมตฺตเมว สาเธตุมาห-‘เตเน’จฺจาทิ, โลโปติ ยทิ กมฺมสาธโน สิยา ตทา เตน สมานาธิกรณํ กตฺวา อุปริ ‘‘ปรสโร’’ติ สุตฺตมารภีเยยฺยาติ พฺยติเรกมาห ‘น ปรสโร’ติ, อิธ น โหติ สงฺคโรฯ