27. ปโร

อิติสทฺโท อิทมตฺเถ, กฺวจิ โลปนีโย โหตีติ อิทํ วจนํ ทีเปตีติ สมฺพนฺโธ, กินฺติ อาห-‘ปโยคานุสาริต’นฺติ, กสฺสาติ อาห-‘การิยสฺส ปรโลปสฺสา’ติ, เกน เหตุนาติ อาห ‘กฺวจิคฺคหเณนา’ติ, กตฺถาติ อาห-‘อิห อิมสฺมิํ สุตฺเต’ติ, เตนาติ เตน ปโยคานุสาริตาทีปเนน, ยถาปโยคนฺติ อาคมปโยคานติกฺกเมน, นิจฺจํ ปกฺเขวา ปรโลโป สิยาติ โหนฺติจฺจาโท นิจฺจํ, ลตาวาติอาทีสุ ปกฺเข วา ปรโลโป ภเวยฺย, เอวํ มญฺญเต ‘‘กสฺมินฺติ อตฺเถ กฺวาติ นิปฺผนฺเนนานิยมวุตฺตินา อนิยมตฺถสฺเสว วิเสสกโต วจเน สพฺพตฺเถวานิยตตฺถวุตฺติตฺตา กฺวจิสทฺโท-ยํ ยถาคมํ นิจฺจมนิจฺจมสนฺตญฺจ วิธิํ ทีเปติ, ตตฺถ โหนฺติจฺจาทิโก นิจฺจ ปกฺโข ปรโลปสฺเสว วิสโย, ลตาวาติอาทิโก อนิจฺจปกฺโข อุภยสาธารณตฺตา ปุพฺพโลปสฺสาปิ วิสโยติ อิมินา นิจฺจํ ปกฺเข วา ปรโลโป โหติ, อสนฺตปกฺโข ปน สทฺธินฺทฺริยนฺติอาทิโก ปุพฺพโลปสฺเสว วิสโย สพฺพถาเนน ปริจฺจตฺตตฺตา’’ติ, ตีสุปิ เจเตสุ ปน ปกฺเขสุ นิจฺจานิจฺจปกฺเขสุ เยวสฺสาปวาทรูปตา… ปุพฺพโลปสฺส สพฺพถา โหนฺติจฺจาโท นิวารกตฺตา วา วิธายกตฺตา วา ปรโลปสฺส, น ตฺวสนฺตปกฺเข… ปุพฺพโลปสฺเสว สพฺพถาเนน ทินฺนา วสรตฺตา, โลกคฺโคติอาทิ ตุ กฺวจิสทฺทสฺส ปโยคานุสาริตา ทีปกตฺตา นิจฺเจ อสนฺเตวาปิ วิธิมฺหิ ทีปิเต ปรโลเปน วา นิปฺผชฺชตีติ เนฏฺฐพฺยาฆาโต, เอวํ ตาว กฺวจิคฺคหเณ สพฺพถานิฏฺฐปริหาเรน อิฏฺฐปฺปสิทฺธิ สิยา, ตทภาเวกถนฺติ ตทภาเว วิโรธมาห-‘อญฺญเต’จฺจาทิ, ปริยาเยน ภวนฺตีติ กฺวจิคฺคหณาภาเว ‘ปโร’ติ สุตฺตํ สิยา ตถา สติ สุตฺตทฺวยเมกวิสยํ ตุลฺยพลญฺจ สิยา, ตตฺถ วิปฺปฏิเสธาภาวา ปมาณภูตานมาจริย (วจนา)นํ นิรตฺถกตา มา ภวีติ วาเรน ภวนฺตีติ อตฺโถ, อิตีติ อิมินา ปริยายภวนการเณน, ปกฺเขเยว สิยาติ ลตาวาติอาทีสุ ปุพฺพโลเป ปริยายปฺปวตฺเต ปริยาเยน ปรโลปสฺสาปฺปวตฺติโต ลตาวาติ ปกฺเขเยว ปรโลโป ภเวยฺย, โหนฺติจฺจาโท นิจฺจํ น สิยาติ สมฺพนฺโธ, ตญฺจาติ ตํ ปริยายภวนญฺจ, โข วากฺยาลงฺกาเร, ปฏิปทนฺติ ปทมฺป ทมฺปติ โหติ, เนกเทสปริหาเรนาปิ, เตนาห ‘น กตฺถจี’ติ, อิมินา อิทํ ทีเปติ ‘‘สพฺพตฺถ วิกปฺปปฺปสตฺติยา หนฺติ, สทฺธนฺทฺริยํตฺยาทิกํ ‘‘น ทฺเววา’’ติ (1-28) สุตฺเตปิ หนฺติจฺจาทิกญฺจานิฏฺฐรูปมฺปิ สมฺปชฺชตี’’ติฯ