เมนู

19. ฏานุ

ฉฏฺฐีนิทฺทิฏฺฐสฺเสจฺจาทินา วจนารมฺภปฺปโยชนาขฺยาเนนานฺตาเทสาปวาโท ยํ โยโคติ พฺรวีติ, ปจฺเจกมภิสมฺพนฺโธติ โส ฏการานุพนฺโธ จาเทโสติอาทินา, กสฺส สพฺพสฺส ภวติจฺจาห-‘ฉฏฺฐี นิทฺทิฏฺฐสฺเส’จฺจาทิ, นนุ จ เฏอาเทโสปฺยเนกวณฺโณเอว ทฺวิวณฺณสมุทายตฺตาตฺยาสงฺกิยาห-‘อุปลกฺขิเย’จฺจาทิ, อนุพธฺยเต ปโยเค อสุยฺยมาเนปิ ปโยชนวเสนานุสรียตีตฺยนุพนฺโธ, อุปเทเส เยโวปลกฺขิย นิวตฺตเตตฺยเนเนตํ ทสฺเสติ ‘อุจฺจาริตวินาสิโนนุพนฺธา’ติ, อุปเทเส ปฐมุจฺจารเณฯ

20. ญกา

อาทฺยนฺตาติ วุตฺเต กถมวยวาตฺยยมตฺโถ ลพฺภตี ตฺยาห-‘อาทฺยนฺตสทฺทานมิ’จฺจาทิ, อาทฺยนฺตสทฺทานํ นิยตวยววาจิตฺตา อวยวสฺส จาวยวินามนฺตเรนา สมฺภวโต สามตฺถิยาวยวี ลกฺขียติ, ฉฏฺฐิยาตฺยนุวุตฺติโต วาวยวาวยวิสมฺพนฺเธสา ฉฏฺฐี, ตาย นิทฺทิฏฺฐสฺสาตฺยยมตฺโถ วิญฺญายเตติ วุตฺติยํ-‘ฉฏฺฐีนิทฺทิฏฺฐสฺสา’ติ (วุตฺตํ), เตเนว ปจฺจยวิธิมฺหิ กูปฺปจฺจยาทโย น โทสา ภวนฺตีติ, อโตเยวาติ ตทวยวาจิตฺตโตเยว, ตคฺคหเณเนติ อวยวคฺคหเณน, กตากตปฺปสงฺคิตฺตาติ โอตฺเต กเตปิ อกเตปิ วุกาคมสฺส ปสงฺคโต, ภูยตฺตตฺตา หิ โอตฺตสฺส ภูคฺคหเณ สติ กเตปิ โอตฺเต วุกาคเมน ภวิตพฺพมกเตปิ ตโตว ‘‘กตากตปฺป สงฺคี โย วิธิ สนิจฺโจ’’ติ นิจฺจตฺตา โอตฺตํ พาธิตฺวา วุกาคโม โหติ, อถ วุกาคเม ปจฺฉา เตน น ภวิตพฺพนฺติ อาห-‘อนฺตาวยเว’จฺจาทิฯ

21. มานุพนฺโธ

ยทินิทฺธารเณ ฉฏฺฐี อนฺตสฺสาวิเสสิตตฺตา อวิเสเสน ยโต กุโตจิ อนฺตโต พานุพนฺโธ ปโร สิยา, น หิ ทุติยํ สรคฺคหณมตฺถิ, เยนานฺโต วิเสสียเตจฺจาห-‘นิทฺธารณ’มิจฺจาทิ, การณมาห-‘สุตตฺตา’ติ, ‘สราน’นฺติ สุตตฺตาติ อตฺโถ, เตน ‘‘สุตานุมิเตสุสุตสมฺพนฺโธพลวา’’ติ รุนฺธตีเตตฺถธการสฺสา นุมิตสฺส มํ น โหตีติ ทีเปติ, สมาน ชาติยสฺเสว โลเก นิทฺธารณปฺปตีติ โหติจฺจาห-‘ตถา หิ’จฺจาทิ, ยถา’กณฺหา คาวีนํ สมฺปนฺนขีรตมา’ติ วุตฺเต อวิเสสิตตฺเตปิ กณฺหาย กณฺหาคาวีเยว ปตียเต, ตเถหาปิ สรานํ มชฺเฌ อนฺตาตฺยนฺตตฺเตน นิทฺธาริยมาโน สมานชาติโย สโรเยว ปตียเต, เตน สรานํ เยวานฺตาปโร ภวิสฺสตีติ ภาโว, วิเสสนตฺโตติ ‘‘ญิลตสฺเส’’ติ (5-163) สุตฺเต อสฺสาติ วุตฺเต อยเมเวติ นิยมาภาวา ยสฺสกสฺสจิ อการสฺส ญิปฺปตฺติ, เตนานิฏฺฐปฺปตฺตีติ ลานุสงฺคิสฺเสว อสฺสาติ ลสฺส ยํ วิเสสนตฺตํ ตํ อตฺโถ ปโยชนมสฺส ‘‘กตฺตริโล’’ติ (5-18) ลการสฺสาติ วิเสสนตฺโถ ลกาโร, อิเธวาติ อิมสฺมิํ ‘‘มานุพนฺโธ’’ติอาทิสุตฺเตเยวฯ