5. อน

อญฺญปทตฺถวุตฺติยาติ วุตฺตมญฺญปทตฺถํ ทสฺเสติ ‘วกฺขมานลกฺขโณ’จฺจาทินาฯ วกฺขมานลกฺขโณติวุตฺติกาเรน ‘‘อาญายฺยา’’จฺจาทินา วกฺขมานลกฺขโณฯ อนฺโตกตฺวาติ อิมินา อาสทฺทสฺสาภิวิธิมฺหิ ปวตฺติมาหฯ อหรุภยตฑฺฒรตฺตํ วาติ เอตฺถ วาสทฺโท ปกฺขนฺตเรฯ อฑฺฒรตฺตสทฺเทน รตฺติยา จตุตฺโถ ภาโค-ตฺร วตฺตุมิฏฺโฐ, อโห จ ตสฺส อฑฺฒรตฺตญฺจาติ อตฺโถฯ อิมสฺสาธิปฺปายตฺถมาห- ‘อตีเตจฺจาทิฯ อุภยตฺถ อธิปฺปายํ วิวรติ‘อย’มิจฺจาทินาฯ ปญฺจยาโมติ อตีตาย รตฺติยา ปจฺฉิมปญฺจจตฺตาลีสวินาฑิกาธิกฆฏิกาตฺตยํ อนาคตาย ปุริมปญฺจจตฺตาลีสวินาฑิกาธิกฆฏิกตฺถยญฺเจติ อฑฺฒาธิกสตฺตฆฏิกาปริมาโณ เอโก ยาโม อหสฺส จตฺตาโรติ ปญฺจ ยามา ปหารา อสฺสาติ ปญฺจยาโมฯ

คตายปจฺฉิโม ยาโม, ปจฺฉิมทฺธมิมสฺส วา;

ปหาโร-นาคตายาที, ตททฺธมปิ วา ตถาฯ

วุตฺตกาลาวธิ มชฺโฌ, กาโล โส-ชฺชตโน มโต;

ตนฺนิเสเธน โยตฺวญฺโญ, โส-นชฺชตโน มโตฯ

อคมตฺถาติอาทีสุ ออีสฺสอาทีนํ สมฺพนฺธิพฺยญฺชนสฺสาภาวา น อิญฯ พฺยามิสฺเสปีติ อชฺชตนมิสฺเสปิ ภูเตฯ นญฺสมาสนิสฺสเย พฺยามิสฺเส ยถา ปปฺโปตีติ ทสฺเสนฺโต อาห- ‘ปริยุทาเสตาเว’จฺจาทิฯ

อชฺชตนนิสฺสโยติ พฺยามิสฺเส อชฺชตนภาคีนิสฺสโยฯ อตฺถุติ ปญฺเห ตุ ตทญฺญนิสฺสโยติ พฺยามิสฺเสเยว ตโต อชฺชตนโต อิตรานชฺชตน นิสฺสโย อญฺญตฺราติ พฺยามิสฺสโต อญฺญตฺร ภูตกาเลฯ ปสงฺโคติ อา ญุอาทีนํ ปสงฺโคฯ อชฺชหิยฺโยวาติ พฺยามิสฺสตาทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ

6. ปโร

สมาโสติ ฉฏฺฐีสมาโส การกสมาโส วาฯ นิปาตนตา จาสฺส วิเสสโตติฯ เอตญฺจาติ ปโรกฺเขติ เอตญฺจฯ กฺริยตฺถสฺส อุปาธิ วิเสสนํ กฺริยตฺโถปาธิ, ตสฺส กฺริยตฺโถปาธิโน ภูตา นชฺชตนสฺส สาธนทฺวาเรน วิเสสนํ, น ตูชุกํตฺยตฺโถฯ กสฺมา โนชุกํ วิเสสนํ ตฺยาห ‘พฺยวจฺเฉชฺชาภาวา’ติฯ ตเมว ผุฏยิตุมาห- ‘ตถาหิ’จฺจาทิฯ

สาธิยมานาติ อิมินา ธาตฺวตฺถสฺสาปรินิปฺผนฺนตํ โพเธติฯ เต สนฺติ อินฺทฺริยานํฯ