เมนู

131. ปาทิ

เต จ ปาทโย โชเตนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ อนฺวยพฺยติเรเกหิ กิริยา ยทิปิ ธาตุนาว วุจฺจตีติ สมฺพนฺโธฯ กิํ วิสิฏฺฐา กิริเย จฺจาห- ‘สามญฺญภูตา วิสิฏฺฐา วา’ติฯ โส วิเสโสติ เยน วิเสเสน วิสิฏฺฐา กิริยา ธาตุนาว วุจฺจติ โส วิเสโสฯ วาจก เภทโตติ สามญฺญาย จ กิริยาย วิสิฏฺฐาย จ วาจกานํ ธาตูนํ เภทโต เตนาปีติ กจฺจาเนนาปิฯ สณฺฐานํ สณฺฐิติฯ

141. กส

กิฏฺฐมทตีติ กิฏฺฐาโท, กิฏฺฐสทฺเทนุปจารโต กสิตฏฺฐาเน อุฏฺฐิต สสฺสํ วุจฺจติฯ

142. ธสฺโต

ฐสฺสาภาวตฺตํ นิปฺปจฺจนฺเตติ อชฺฌาหาโรฯ

144. สาส

อนุสาสียิตฺถาติ อนุสิฏฺโฐ กมฺเม กฺโต ‘‘สา สสฺส สิสฺวา’’ (5-117) สาสนาย สาสิตุํฯ

147. พห

อถ พหสฺสาติ ฒาเทสสมฺพนฺเธ ฉฏฺฐี กสฺมา น วิญฺญายเตติ อาห- ‘พหสฺสา’ติอาทิฯ ฒโยคปชฺเชนาติ ฒกาเรน สห โยคปชฺเชน เอกีภาเวนาติ อตฺโถฯ

148. รุหา

โฬจาติ วุตฺตตฺตาติ เอวํ มญฺญเต ‘‘ยทายํ ปจฺจยาเทโส สิยา ตทา เอเต สมาเสเน-กโต นิทฺทิเสยฺยา’’ติ, เตนาห- ‘หฬาติ วเทยฺยา’ติฯ

149. มุหา

มุทฺโธติ ‘‘โธ เหเตหี’’ติ (5-145) ตสฺส โธฯ

150. ภิทา

อิมสฺสาติ ‘ปี-ตปฺปเน’ตีมสฺส, อิหาติ อิมสฺมิํ ฐาเนฯ ปินยีติ ถูโล อโหสีติ อตฺโถ สูยีติ อิติสทฺโท อาทฺยตฺโถ, เตน อทียิ อฑียิ อลียิ อลูยีติเม สงฺคยฺหนฺติฯ ยาว กฺติคฺคหณาติ ‘‘โลโป วฑฺฒากฺติสฺสา’’ติ (5-158) กฺติวจนาวธิฯ

151. ทาตฺวี

อทียิตฺถาติ ทินฺโน, อททีติ ทินฺนวาฯ

152. กิรา

อกิรี, อกิรียิตฺถาติ วา กิณฺโณ, อกิรีติ กิณฺณวาฯ อปุรี ปุรียิตฺถาติ ปุณฺโณ, อปุรีติ ปุณฺณวาฯ อขิยีติ ขีโณ ขีณวาฯ

153. ตรา

อตรี, อชีรีติ กเมน วิคฺคโหฯ จียิตฺถาติ จิณฺโณ, จินีติ จิณฺณวาฯ

157. มุจา

อสกฺขีติ สตฺโต สตฺตวาฯ ‘สช=สงฺเค’ตี มสฺสาปิ สตฺโต สตฺตวาติ โหติฯ

158. โลโป

วฑฺฒนํ วฑฺฒิฯ

159. กฺวิ

อภิภวตีติ อภิภูฯ

162. มาน

มสฺส โลโปติ สมฺพนฺโธฯ

163. ญฺญิล

คเหตฺวา ‘คห-อุปาทาเน’คหณํ กตฺวา คเหตฺวาฯ

164. ปฺโย

โอสฺสฏฺฐานุพนฺธสฺสาติ ปริจฺจตฺตานุพนฺธสฺสฯ ยการมตฺตสฺส นิวตฺตนตฺโถติ วิเสสนตฺโถตีมสฺส อธิปฺปายตฺถมาหฯ ตถาหิ วิเสสนํ เกวลยการโต วิสุํ กรณํ อตฺโถ ยสฺสาติ อญฺญ ปทตฺเถ สติ เกวลยการสฺส นิวตฺตนํ วิญฺญายเตฯ ยการมตฺเต คหิเต โก โทโสติ อาห- ‘โย วา ตฺวาสฺส สมาเสติหี’ติอาทิฯ ปตฺวาติ ‘ปต ปถ=คมเน, ปท=คมเน’อิจฺจสฺส วาฯ

165. ตุํ

ตโยปีติ ตุํยาน รจฺจาฯ