117. สาส

สตฺถํ ‘‘พฺยญฺชเน ทีฆรสฺสา’’ติ (1-33) รสฺโสฯ

120. ญา

‘‘นฺโต กตฺตริ วตฺตมาเน’’ติ (5-64) นฺโตติ สมฺพนฺโธฯ

121. สกา

กุกฺปฺปจฺจเย อนฺตกกาโร กุปฺปจฺจเย อาทิกกาโร อนฺตาวยวตฺโถฯ

122. นีโต

นาญฺญตฺรจยาทีสูติ นิจฺฉยโต-ญฺเญสุ [อญฺญสฺมิํ] จยาทีสฺวตฺเถสุ โฉ น ภวตีติ อตฺโถฯ

123. ชร

อีมฺหิ ชสทฺเท อการสฺส โลโป, เล ตุ ชีราปยติฯ ตสฺสาติกฺยสฺสฯ

124. ทิสสฺส

ทิฏฺฐิ ทสฺสนํ, ทสฺสนาย ทฏฺฐุํฯ ‘‘สรมฺหา ทฺเว’’ติ (1-34) ทฺวิตฺเต ทุทฺทโสฯ ‘‘อา อี’’จฺจาทินา (6-33) อีสฺส รสฺโส (อทฺทกฺขิ)ฯ ทกฺขิสฺสติ ‘‘ภวิสฺสติ สฺสติ’’จฺจาทินา, (6-2) สฺสติฯ

125. สมา

วาทสฺสเรติ วิกปฺเปน ทการสฺส ราเทเสฯ

127. อน

ทสฺสาตฺยนนุวตฺตมาเนปิ ทสฺเสว ปปฺโปติ วจนพเลนาติ ทสฺเสตุํ ปกฺขนฺตรมาห- ‘อาทิสฺสา’ติอาทิฯ อนฆณฺสุ ปเรสุ อาปรีหิ ทสฺสานิยเมน โฬจฺจาสงฺกิย เนวํ, ยถากฺกมเมว นิสฺสิโตติ ทสฺเสตุมาห- ‘อนฆณฺสุ’จฺจาทิฯ อาปรสฺสาติ อาการโต ปรสฺส ทสฺสฯ

128. อตฺยา

วุตฺติยํ เอตสฺมิํ วิสเยติ เอตฺถ เอตสฺมินฺติ ตฺยาทินฺตวชฺชิตปจฺจย วิสเยติ อตฺโถฯ วิญฺญายมานตฺตา ญาปิโต โหตีติ คมฺยเตฯ น ญาปกโตติ อิมินา อิทํ ทสฺเสติ ‘‘กิญฺจิ วจนานุสารโต วิญฺญายมานตามตฺเตน ญาปียเต กิญฺจิ ญาปเกน, อสฺมิมฺปกฺเข วุตฺตานุสารโต กตฺถจิ กสฺสจิ ธาตุโน อปฺปโยโค วิญฺญาปียตี’’ติฯ ปกฺขนฺตรมาห- ‘ญาปกตฺตาเยว วา’ติอาทิฯ สมตฺเถติ ตถาหิจฺจาทินาฯ อสสฺสาปฺปโยโคติ อสธาตุสฺส กิสฺมิญฺจิ ตพฺพาทิเก ปจฺจเย ปเร ภวิตพฺพนฺติอาทีนมปฺปโยโคติ อตฺโถฯ

วินาปิ สุตฺตนฺติ ‘‘อตฺยาที’’ติอาทิกํ สุตฺตํ วินาปิฯ เอวํ มญฺญเต ‘‘อสสฺส ภูอาเทเสน สาธียมานํ สพฺพมิฏฺฐํ พหุลาธิการโต ภูธาตุนาว สิชฺฌติ วินาปิ ภูอาเทสสุตฺตนฺตรนฺติ กตฺถจิ กสฺสจิ อปฺปโยคสฺส ญาปกตฺตมฺปิสฺส ยุชฺชติ อญฺญตฺถ กรียมานมิหาปิ อตฺถวนฺตํ สิยา’’ติฯ

เยติ ธาตุปฺปโยคา ยสฺมินฺติ วิสเย, ปาติสฺสาติ ‘ปา-รกฺขเณ’ตีมสฺส, นปฺปโยโค ปายยติ ปายยิตพฺพนฺติอาทิปฺปโยโค น โหตีติฯ เอวมุปริปิ ยถาโยคํ เญยฺยํฯ พฺรูสฺสาติ ‘พฺรู=วจเน’อิจฺจสฺสฯ อทิสฺสาติ ‘อท-ภกฺขเณ’อิจฺจสฺสฯ อีอาทีติ ภูเต อีอาทิฯ เอติสฺส จ อีอาทีสูติ สมฺพนฺโธฯ

อวโพเธ เอติสฺส ณิเสสุ จ อีอาทีสุ จ, อชฺเฌเน เอติสฺส ปโรกฺขาสุ จ ณิเสสุ จ อีอาทีสุจาติ โยเชตพฺพํฯ สพฺพตฺถ นปฺปโยโคติ โยเชตฺวา อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ พหุลํวิธานโต ญาตพฺพาติ โยชนาฯ ยกฺวิกรเณน นิทฺเทสา ‘อส-กฺเขปเนตี มสฺสา’ติ วุตฺตํ, ตทาห- ‘อสสฺสา’ติอาทิฯ

129. ออา

สฺสาติ ชาตินิทฺเทโสติ อาห- ‘สฺสอิติ’จฺจาทิฯ

130. นฺต

ปุพฺพสรโลเป รูปสฺส สมานตฺตา อนฺตินา อนฺตุ จ คหิโตติ ‘สนฺติ สนฺตู’ติ อุทาหรณทฺวยํ ทสฺสิตํฯ