70. ปโร

โยควิภาคา ‘อ ญ’อาทีสุ คมฺยเตฯ ยทิ หฺยตฺราปิ ฉฏฺฐี อภิมตา สิยา ตทา ‘‘ข ฉ ส ปโรกฺขานเมกสฺสโรทิทฺเว’’ติ เอกเมว โยคํ กเรยฺยฯ ปโรกฺเข วิหิตา อญอาทโย ธาตุโตว, นาญฺญโตติ ปโรกฺขาวจนสนฺนิธานา จสทฺเทน ธาตุวิหิตปฺปจฺจยาว คยฺหนฺตีติ อาห- ‘อญฺญสฺมิมฺปิ ธาตุวิหิตปฺปจฺจเย’ติฯ ยทิ ปน ภุสตฺโถ อาภิกฺขญฺญตฺโถ วา วตฺตุมิฏฺโฐ สิยา, ตทา ภูสตฺถาทีสุ จ ททฺทลฺลติจฺจาทิกํ โหตีติ เวทิตพฺพํฯ จงฺกมติ โมมูหจิตฺตานีติ ภุสตฺถสฺส ยุชฺชมานตฺตา ตฺยาทโย ภุสตฺเถ ภวนฺติ พหุลาธิการาติ วตฺตุํ สกฺกาติฯ

71. อาทิ

ปฐโม ทุติโยติ จ ทฺเว เอกสฺสราฯ ตตฺถ ‘‘ขฉสานเมกสฺสโรทิ ทฺเว’’ (5-69) ‘‘ปโรกฺขายํ เจ’’ติ (5-70) ปฐมสฺเสกสฺส รสฺส ทฺวิพฺพจนํ ‘อาทิสฺมา สรา’’ติ ตุ ทุติยสฺส, ตสฺมา กถมญฺญสฺสุจฺจมาเนอญฺญสฺสพาธกํสิยา ตสฺมา กเตปิทุติย ทฺวิพฺพจเนปฐมทฺวิพฺพจนํ สมฺภวตฺเววาตินปฐมทฺวิพฺพจนาปวาโท-ยํ โยโคจฺจาสงฺกิยาห- ‘ปฐเม’จฺจาทิฯ กฺริยตฺถาธิการา กฺริยตฺถานนฺติ ฉฏฺฐิยา ทุติเยเนกสฺส เรนจ สมฺพนฺธา ปฐมทฺวิพฺพจนสฺสวิธาย กมญฺญวากฺยมญฺญํ ทุติยสฺสาติ น วากฺยเภโทติ อาห- ‘เอเก’จฺจาทิฯ อสฺสาติ ‘อาทิสฺมา สรา’’ติ อสฺส โยคสฺส, ปุพฺพโยเคติ ปุพฺเพหิ ทฺวิหิ สุตฺเตหิฯ ‘‘อาทิสฺมา สรา’’ติ สรมทฺวิตฺเตนุปาทาย สามญฺเญน สทฺทรูปสฺส ทฺวิพฺพจนวิธานโต ปุพฺเพ วิย พฺยญฺชนยุตฺตสฺเสว วิธานํ ตเถวิฏฺฐตฺถตฺตาติ ปฐมทฺวิพฺพจน สมฺพนฺธิโน พฺยญฺชนสฺส ทฺวิพฺพจนพาธาตฺยวคนฺตพฺพํฯ

72. นปุ

ปฏินิมิตฺตนฺติ นิมิตฺตํ นิมิตฺตํ ปติ ปฏินิมิตฺตํ, นิมิตฺเต สตีติ อตฺโถฯ

73. ยถิ

ปฐเมกสฺสรสฺส ปฐมทฺวิพฺพจนํ วิสโย, ทุติเยกสฺสรสฺส ทุติยทฺวิพฺพจนํ, เตนาห- ‘ยถา วิสย’นฺติฯ ปฐม ทุติย ตติย ทฺวิพฺพจนนฺติ เอตฺถ ปุอิติ ปฐมํ สทฺทรูปํ, ตฺติอิติ ทุติยํ, ยิสิติ ตติยํฯ

76. ข ฉ

ขปฺปจฺจยาทิ กรียตีติ เสโสฯ