ภวติโน สพฺพตฺถ สมฺภเว สติ เอกกตฺตุกตา ปุพฺพกาลตา ยถา คมฺย เต ตถา ทสฺเสติ ‘ปฐมํ น ปปฺโปติ’จฺจาทิฯ นิคมยติ ‘ตเทว’มิจฺจาทินาฯ

ภุตฺวา ภุตฺวา คจฺฉตีติ ปเร-ญฺญถา นิปฺผตฺติมากงฺขนฺติ ปาณินิยาทโย, ตตฺราห- ‘เอกกตฺตุกาน’มิจฺจาทิฯ อาภิกฺขญฺญาวคเม การณํ ปุจฺฉติ ‘ยชฺเชว’มิจฺจาทิฯ วุตฺตเมว ผุฏยติ ‘เยหิ’จฺจาทินาฯ เยหีติ เวยฺยากรเณหิฯ ชิวคฺคาหํ อคาหยิจฺจาโท ปเรญฺญถา ปฏิปนฺนาตทาห- ‘กมฺม’มิจฺจาทิฯ สกงฺเคติ ปาณิปาทาทิเก-ตฺตนิเยวยเวฯ ณํ ปจฺจโย อภิมโตติ สมฺพนฺโธฯ กิํ ณมฺปจฺจเยนาติ อิทํ วุตฺตํ โหตีติ สมฺพนฺโธฯ อญฺญถา สิทฺธิปฺปการมาห- ‘ชีวสฺสิ’จฺจาทิฯ กิํ วิสิฏฺฐนฺติ ปุจฺฉิตฺวา ชีวคฺคาเหน วิสิฏฺฐนฺติ ทสฺเสตุํ ชีวคฺคาห’นฺติ อาหฯ ชีวคฺคาหสงฺขาตํ คหณมกาสีติ อตฺโถฯ

อาขฺยาตนฺติ อคาหยีติ อาขฺยาตํ กตฺตพฺพรูปนฺติ อิมานา คหณ กิริยาย กมฺมตฺตํ โพเธติฯ ตพฺพิเสสนมฺปีติ กตฺตพฺพรูปาย คหณ กิริยาย วิเสสนมฺปิฯ ตถาภูตเมวาติ กตฺตพฺพรูปเมวฯ ตถา เจติ กิริยาวิเสสเน ทุติยาย ณมนฺเต ชาเต สติฯ ณมนฺต รูปนฺติ ณมนฺตสฺส รูปํ ยสฺสาติ วิคฺคโหฯ ณํปจฺจเยนิห กิญฺจิเนติ สมฺพนฺโธฯ อิเหติ อิมสฺมิํ พฺยากรเณฯ กิญฺจิ ปโยชนํฯ ปจาทิโตติอาทิสทฺเทน เตหิ อวิหิตณมฺปจฺจยา คหิตาฯ

64. นฺโต

โย สาธยิตุมารทฺโธ นจ นิฏฺฐมุปคโตติ โย กฏาทิสาธยิตุํ นิพฺพตฺตยิตุํ อารทฺโธ นิฏฺฐํ ปริสมตฺติํ น โจปคโต นปฺปตฺโตฯ ปวตฺโต-นุปรโตวาติ โย ปพฺพตาทิ นิจฺจปฺปวโต-อวิรโต เตเนว นิฏฺฐํ โนปคโตโสวตฺตมาโนติ วุจฺจเตติ โยชนาฯ ตพฺพิ สยกิริยาทฺวาเรนาติ ยถาวุตฺตกฏาทิวิสย กิริยามุเขน, อิทํ วุตฺตํ โหติ ‘‘ยถาวุตฺตกฏาทีนํ วตฺตมานตฺตา ตพฺพิสยา กิริยาปิ วตฺตมานา เอวาติ ตํทฺวาเรน กฺริยตฺถวิเสสน’’นฺติฯ