อาสิํ สายํ คมฺมมานายํ สญฺญาวิสเย ธาตูหิ ติปฺปจฺจโย กิจฺจปฺปจฺจโย จ ยถา สิยาติ ‘‘ติกิจฺจาสิฏฺเฐ’’ติ (7-2-3) สุตฺติตํ กจฺจายเนนฯ ตมิห สามญฺเญน วิธานาว สิทฺธนฺติ นิรูปยิตุมาห- ‘กจฺจายเนน ปเน’จฺจาทิฯ ตพฺพ อนียณฺย เตยฺย ริจฺจปฺปจฺจยานํ ‘‘เต กิจฺจา’’ติ (7-1-22) กิจฺจสญฺญํ วิธาย เสสานํ ‘‘อญฺเญกิตี’’ติ (7-1-23) กิตฺสญฺญา กตา กจฺจายเนนฯ เตนาห- ‘กิต สญฺโญ’ติฯ
ตพฺพาทิปฺปจฺจโย จ วิหิโตติ สกิยโวหาเรนาหฯ สกิย สตฺเถ อวุตฺตโทสํ [สุตฺตโทสํ] ปริหริตฺวา วกฺขมานนเยน ยุตฺยภาวา ตถา วิธาเน อยุตฺตตํ ทสฺเสนฺโต ‘นจาสิํ สาย’มิจฺจาทิมาหฯ คุหนํ, รุชนํ, โมทนนฺติ วิคฺคโหฯ สยนํ วา เสยฺยาฯ วชธาตุโน วสฺส พกาเรน ภวิตพฺพํ, โส กถํ ยกาเร ปรภูเต อสตีติ อาห- ‘จวคฺคพยญาติโยควิภาคา วสฺส โพ’ติฯ
51. กรา
ริริยปฺปจฺจเย อาทิรการสฺส อนุพนฺธตฺตา อาห- ‘อนฺตสราทิ โลโป’ติฯ
52. อิกิ
อถ สรูเปจฺเจตาวติ วุตฺเต- ‘กิริยตฺถสฺส สรูเป’ติ กถํ วิญฺญายติจฺจาห- ‘กิริยตฺถา’ติจฺจาทิฯ นนุ จ โล-ยํ กตฺตริ วิธีย มาโนกถเมตฺถ สิยาตฺยาห- ‘อกตฺตริปิ’จฺจาทิฯ อภิมโต กจฺจายนสฺสฯ ปฏิปาทยิตุมาห- ‘ตตฺถา’ติอาทิฯ กรณํ อุจฺจารณํ, อสฺส กโรติ สมาสวากฺยํฯ น หิ เอว ทีหิ กาโร วิหิโตติ อกฺขเร เหว การสฺส วิหิตตฺตา อกฺขรสมุทายโต น ปปฺโปตีติ ภาโวฯ อถ เจติ มตปฺปทาเนฯ เอวาทิสทฺทวาจกา เอวการาทโย สาธโวติ อถ มตนฺติ อตฺโถฯ
ตตฺถาติ ตถา อภิมเต ตสฺมิํฯ นิยมเหตุโน อภาวาติ อกฺขเรเหว การปฺปจฺจโย วิเธยฺโย น ปน เอวาทีหิจฺจสฺส นิยมสฺส โย เหตุ ตสฺส เหตุโน อภาวาฯ