31. กีจฺจ

กมฺมกโร ภริตพฺพตาเยจฺจาทินา กิริยาสทฺทตฺตํ ภจฺจสทฺทสฺส ทสฺเสนฺโต สญฺญาภาวมปากโรติฯ ‘‘สญฺญายํ ภรา’’ติ จ คณสุตฺตนฺติ ทฏฺฐพฺพํ, เตนาห- ‘สญฺญายํ ภรา’ติอาทิฯ

อภริตพฺพาปิจฺจาทินา อิทํ ทีเปติ ทุวิธา สญฺญาสทฺทา เกจิ ทจฺจนฺต วิคตาวยวตฺถา ยถา ฑิตฺถาทโย, เกจิทวยวตฺถานุคตายถา สตฺตปณฺณาทโย, ตตฺถ ภริยาสทฺทสฺส กมฺมมฺปวตฺตินิมิตฺตํ ‘ภริตพฺพา ภริยา’ติ, ยถา สตฺต ปณฺณานิ อสฺสาติ สมฺพนฺโธ ปวตฺตินิมิตฺตํ สตฺตปณฺณสทฺทสฺส, เอตญฺจ ปวตฺตินิมิตฺตํ สทฺทนิปฺผตฺติกิริยายเมโวปทิสียเต, กฺวจิเทว ตฺวตฺถวิเสเส สตฺยสติ วา ตสฺมิํ นิมิตฺเต สทฺโท วตฺตตี’’ติฯ โอการสฺสาติ ‘‘ยุวณฺณานเม โอปฺปจฺจเย’’ติ (5-82) กตโอการสฺสฯ

32. คุหา

สทฺทิกานนฺติ ปาณินิยกจฺจายนาทิเวยฺยากรณานํฯ เปสนํ สกฺการปุพฺพกํ วา นิโยชนํฯ กามจารานุญฺญาติ กตฺตุมิจฺฉโต ยถิจฺฉ มนุชานนํ อติสคฺโคนามาติ อตฺโถฯ นิมิตฺตภูตสฺสาติ ‘‘โภตา กโฏ กตฺตพฺโพ’จฺจาทีสุ กฏกรณาทิโน การณภูตสฺสฯ

นนุ จ สามญฺเญน วิหิตา เอ(เต), ตถา จ สติ วิชฺฌตฺถวิหิ เตหิ เอยฺยาทีหิ เต พาธียนฺติจฺจาห- ‘นเจ’จฺจาทิฯ วิธิวิเสสตฺเต ปีติ วิธานํ วิธิ นิโยชนํ กิริยาสุ พฺยาปารณา, ตสฺส วิธิโน เปสาทีนํ วิเสสตฺเตปิ, นาวสฺสนฺติอาทิ ชยาทิจฺจพฺยาขฺยานํ นิสฺสาย วุตฺตํ, วุตฺตญฺหิ เตน ‘‘กิมตฺถํ เปสาทีสุ กิจฺจสญฺญิโน ตพฺพอนียณฺยตฺยปฺปจฺจยา วิธียนฺเต, น สามญฺเญน ภาวกมฺเมสุ วิหิตา, เอวเมเต [วิหิตาเอว, โว-กาสิกาวุตฺติ] เปสฺวาทีญฺญสฺวตฺร จ ภวิสฺสนฺตีติ วิเสสวิหิเตน วิธฺยาทีสุ ปจฺจเยน พาธียนฺเต, วาสรูปวิธินา ภวิสฺสนฺติ เอวญฺจรหิ เอตํ ญาเปติ ‘อิตฺถีอธิการโต ปเรน วาสรูปวิธิ นาวสฺสมฺภวตี’ติ [กิมตฺถมิจฺจาทิ โจทฺย, วิจสสวิหิเตจฺจาทิ ปริหาโร, กิจฺจา หิ สามญฺเญน วิหิตา, ปญฺจมี ตุ เปสาทินาตฺถวิเสเสน, อโต เตน วิเสสวิหิเตน กิจฺจา เปสาทิวิสเย พาธีเยรนฺติ ปุนพฺพิยเต, วาสรูเปจฺจาทินา ปริหารํ วิฆฏยติฯ เอวํ จรหิจฺจาทินา เปสาทีสุ กิจฺจวิธานสฺส ญาปกตฺตํ ทสฺสยติฯ (ชินินฺทพุทฺธินุ 21 ส)]ฯ