เมนู

นานาวากฺเย ตุ สมุจฺจโย, ตํ ยถา- ‘พฺราหฺมณา โภชียนฺตุ, มาฒราย วตฺถยุคลํ ทียตู’ติ มาฒโร พฺราหฺมณภาเวน โภชียเต วตฺถยุคลญฺจ ลภเต, เตโนชุกํ วุตฺเตน วตฺถยุคลทาเนน สามญฺญวุตฺตํ โภชนํ น พาธียเต, ตเถหาปิ อุชุกํ วิหิเตนาเยน สามญฺญวิหิโต อิปฺปจฺจโย น พาธียเต ลกฺขิยานุโรเธน สตฺถการสฺส วากฺย เภทาเภโทติ นานวฏฺฐิติโทโสติ มญฺญเตฯ ติมฺหิ เล จ สิทฺธนฺติ สมฺพนฺโธฯ

ยปฺปจฺจโย น วิหิโต ปาณินีอาทีหิ วิยาติ อธิปฺปาโยฯ ‘ชล ทล- ทิตฺติยํ’ฯ ‘‘มาโน’’ติ (5-65) มาโน, ‘‘กตฺตริ โล’’ติ ‘‘ปโรกฺขายํ เจ’’ติ (5-70) จคฺคหเณน ‘ทล ทล’อิติทฺวิตฺตํ ‘‘โลโปนาทิพฺยญฺชนสฺส’’ (5-75) ‘‘สรมฺหา ทฺเว’’ติ (1-34) ทสฺสลสฺส จ ทฺวิภาเว ททฺทลฺลมานาฯ ชลมานาติ อฏฺฐกถาวจนโตติ อิมินา กิริยาสมภิหาเร ยปฺปจฺจยาภาวํ ทสฺเสติฯ อิมินา จ สกฺกเต วิย ภุสาภิกฺขญฺเญปิ กิริยาสมภิหาโร กิริยาปริวตฺตนํ, ตญฺจ ยทา กิริยมญฺเญน กตฺตพฺพมญฺโญ กโรติ, เตน กตฺตพฺพญฺเจตโร, ตทา ภวตีติ วิญฺเญยฺยํฯ ‘‘สามญฺญวิหิตา วิธโย ปโยคมนุสรนฺตี’’ติ อิมินา ลกฺขเณน ‘ทล-ทิตฺติย’นฺติ อิมสฺมา ‘‘มาโน’’ติ สามญฺเญน วิหิโต มานปฺปจฺจโย ภุสตฺเถ อาภิกฺขญฺเญ จ ภวิสฺสติฯ ททฺทลฺล มานาติ เอตฺถ ภุสํ ชลมานา, ปุนปฺปุน ชลมานาติ จ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

11. นโม

นโม กโรติ นโมสทฺทมุจฺจาเรติ, สทฺทํ กโรติ สทฺทมุจฺจาเรตีติจฺเจวมตฺโถ (น) คเหตพฺเพ อนิสฺสยนโต อนภิธานโต วาฯ

12. ธาตฺวา

อปรินิปฺผนฺโนติ อนิปฺผนฺโน อสิทฺธาวตฺโถติ อตฺโถฯ การกสาธิโยติ ยถาลาภํ การเกหิ สาธิโยฯ อสตฺวภูโตติ อทพฺพภูโตฯ อยนฺตุ กิริยารูโป ปทตฺโถ ปจตฺยาทีนํ วิกฺเลทนาทิปธานกิริยารูโป จ ตทวยวรูปา ปุพฺพปรีภูตอุทฺธนาโร ปนาทิกาทโย ตาทตฺถิยา จ ปจตฺยาทิวจนียาฯ ตสฺมา ยถา วุตฺตลกฺขเณ ธาตฺวตฺเถ ธาตุโต วิธียมาโน ตฺยาทิปฺปจฺจโย ตถาภูตเมว วทตีติ เภทาภาวา อเภทสงฺขฺยาเยกวจเนโนจฺจเต, ‘น พหุวจเนน, เตเนตฺถ ‘ฐียเต เทวทตฺเตน, ฐียเต เทวทตฺเตหี’ติ ภวติฯ น ยโตกุโตจีติอาทินา ยโต ยตฺถ น ทิสฺสติ, ตโต ตตฺถ น โหตีติ ทีเปติฯ ยโต ยตฺถ วิธิ, ส ตสฺส สมฺพนฺธี ภวตีติ นาเมหิ วจนียตฺถโต-ตฺถนฺตรภูโต โยยํ ธาตฺวตฺโถ กมาทีนมตฺถภูโต, โส สกตฺโถติ สกตฺเถเยวายมิปฺปจฺจโย จุราทิณิวิยาติ เวทิตพฺโพฯ

ตสฺสจาติ เอการสฺส จฯ อถ อติหตฺถยติจฺจาโท ปาทิวิสิฏฺเฐ เอว ธาตฺวตฺเถ อิปฺปจฺจยสฺส วิธานา ตทตฺถวิหิเตเนว อิปฺปจฺจเยน ปาทิวิสิฏฺโฐ ธาตฺวตฺโถ วุตฺโต, เตน กิมตฺโถ อิปฺปจฺจยนฺตสฺส ปาทิโยโคจฺจาสงฺกิย ปโยชนมาขฺยาตุมาห- ‘อติหตฺถยติ’จฺจาทิฯ น สามตฺถิยนฺติ สมตฺถตา นตฺถีติ อตฺโถฯ

13. สจฺจา

อตฺถมาจิกฺขติ, เวทมาจิกฺขตีติ วิคฺคโหฯ สุขาเปติจฺจาโท สุขํ เวทยติจฺจาทินา วิคฺคโหฯ วาปาฐาติ วิกปฺเปน ปาฐโตฯ

15. จุรา

อสติ สุตฺเต สกตฺเถติ กถํ ลพฺภตีติ อาห- ‘อตฺถานติ เทสา’ติฯ อตฺถา-นติเทสาติ อตฺถวิเสสสฺส กสฺสจิ สุตฺเต อนิทฺเทสาติ อตฺโถฯ อตฺถวิเสสสฺสา-นติเทสมตฺเตน สกตฺโถเยว ณินา วาจฺโจติ กถํ วิญฺญายเตจฺจาห- ‘สกตฺถสฺส จ สุตตฺตา’ติฯ จุร=เถยฺเย อิจฺจาทีสุ เถยฺยาทิกสฺส สกตฺถสฺส สุตตฺตาติ อตฺโถฯ โยควิภาคโตติ ‘ณี’ติโยควิภาคโต, รชฺชํ กาเรตีติ เอตฺถ สามฺยมจฺจาทิกํ สตฺตงฺคํ รชฺชํ ปวตฺเตตีติ วา อตฺโถ, ปโยชกพฺยาปาเร ณิฯ