116. พหุ

ปจฺจาสตฺตีติ สมฺพนฺธิมฺหิ เอกมฺหิ ทสฺสิเต ทฺวิฏฺฐตฺตา สมฺพนฺธสฺส ปโร สมฺพนฺธี วิญฺญายมาโน ปโรว วิญฺญายติ ยุตฺติโตติ ‘สมฺพนฺธโตวา’ติ วุตฺตํฯ

117. สกิํ

นิปาตนสฺสาติ สกินฺติ นิปาตนสฺสฯ

118. โส

ขณฺฑํ ขณฺฑํ ขณฺฑโส, ปุถุ ปกาโร ปุถุโสฯ

119. อภู

นนุ จ อภวนนฺนาม สพฺพถา อนุปฺปตฺติยา วา อวตฺถนฺตเรน วา, ตถา สตฺยภูตสทฺโท-นุปฺปนฺนมตฺตวจโนปีติ กถมภูตสทฺโท-วตฺถนฺตเร นาภูเต วุตฺโตจฺจาห- ‘อภูตสฺสิ’จฺจาทิฯ กถมวตฺถาว ตสทฺเทน ปรามสียตีติ เจ อภูตสทฺโท ยทฺยนุปฺปนฺนวาจี สิยา, ตทา ตสทฺทปฺป โยโคเยว น สิยา… ตสทฺเทนาภูตสฺเสว คหณโต, อภูตภาเวจฺจาทินา สุตฺติตํ สิยา, เตน ตสทฺทปฺปโยคสามตฺถิยา อวตฺถาว ตสทฺเทน ปรามสียติ, ตปฺปรามฏฺฐญฺจาวตฺถนฺตรมภูต สทฺโท อเปกฺขเต, เตนาห- ‘ตพฺภาเวติวจนา’อิจฺจาทิฯ ภวนํ ภาโว ตาย อวตฺถนฺตเร ภาโว ตพฺภาโว ตสฺมิํฯ เตนาห ‘อภูตสฺเส’จฺจาทิฯ ภาเวติ วิสยสตฺตมี, สํสตฺตมี วาติ อาห- ‘วิสเย คมฺมมาเน วา’ติฯ กุณฺฑลตฺเตนาติ กุณฺฑลสภาเวนฯ

120. ทิสฺส

ทิสฺสนฺตีติ วุตฺเต ปโยเค ทิสฺสนฺตีติ อยมตฺโถ วิญฺญายตีติ อาห ‘ทิสิ’จฺจาทิ, อิทํ สุตฺตํ วิชฺฌงฺค ปริภาสา ภวตีติ เสโสฯ ‘‘โณวา-ปจฺเจ’’ติอาทินา (4-1) สุตฺเตน วุตฺเตสฺวเนกวิเธสุ อตฺเถสุ ปริ สมนฺตโต ภาสตีติ ปริภาสา, วิธิโน ปจฺจยสฺส องฺคภูตา ปริภาสา วิชฺฌงฺคปริภาสาฯ วิธิเยวาติ สุตฺตมิทนฺติ สมฺพนฺโธฯ วกฺขมานสุตฺตทฺวยนฺติ ‘‘อญฺญสฺมิํ สกตฺเถ’’ติ สุตฺตทฺวยํฯ

125. สํโย

อนฺตรสทฺโท-เนกตฺโถปีหานฺตราฬวาจี มชฺฌวาจี คยฺหติ, น วิชฺชเตนฺตรเมสนฺติ อนฺตราฬมตฺตปฏิเสเธปโยชนํ นตฺถีติ กตฺวานฺตรา ฬฏฺฐสฺสาภาวานฺตราฬํ นตฺถีตฺยุปจรียติ, เอวญฺหิ โลเก ปยุชฺชเต ‘อนนฺตรา อิเม คามา อนนฺตรา อิเม ปาสาทา’ติ อนฺตราฬคตสฺส ญฺญสฺส คามสฺสญฺญสฺส ปาสาทสฺส วาภาวา ตถา พฺยปทิสียเต, ตเถวมิหาปฺยนฺตราฬคตสฺสญฺญสฺส พฺยญฺชนสฺสาภาวา อนนฺตรา อิตฺยุจฺจนฺเต, อถวานฺตรสทฺโท พฺยวธานวาจี พฺยวธานาภาวโต-นนฺตรา อิติ วุจฺจนฺเตฯ อนฺตรํ กโรตีติ วา ขาทิอิปฺปจฺจยํ [ณิปฺปจฺจยํ (โปตฺถเก)] วิธาย อนฺตรายติ พฺยวธานํ กโรตีติ กตฺตริ อปฺปจฺจยํ วิธาย อนฺตโร พฺยวธายโก นตฺเถเตสนฺติ อนนฺตราฯ ยถา ‘รุกฺขา วนนฺเต’ตฺถ รุกฺขา สมุทิตาเวกวนพฺยปเทสํ ลภนฺเต, ตถาตฺราปิ พฺยญฺชนา สมุทิตาเวเต สํโยคพฺยปเทสโคจรตฺตํ ปฏิปชฺชนฺเตฯ

สํโยโคติ หิ สมุทายปฺปธาโน นิทฺเทโส พฺยญฺชนาตฺยวยวปฺปธาโน, ตสฺมา พฺยญฺชนาติ พหุวจเนน สํโยโคติ เอกวจนนิทฺเทโส ฆฏเต, นนุ จ วณฺณานมุจฺจาริตปฺปธํสิตฺตา โยคปชฺชมฏฺฐิตมานานํ น สมฺภวติ สมุทายตฺตนฺติ สมุทายตฺตมยุตฺตนฺติ นายุตฺตํ, ตถาหิ อุตฺตรุตฺตรคฺคาหินิ พุทฺธิ ปุพฺพปรีภูเต พฺยญฺชนาวยเว สมุทายรูเปน สงฺกปฺเปนฺตี สมุทายโวหารมฺปวตฺตยีติฯ

ณานุพนฺเธติ ทิติสทฺทสฺส สํโยคาวิสยตฺตา เทจฺโจติ ‘สรานมาทิสฺสา’ติ วิสโย, อุฬุมฺปสทฺทสฺส สํโยควิสยตฺตา โอฬุมฺปิโกติ เอตสฺส วิสโยติ ตตฺถ ราฆโว เวนเตยฺโย เมนิโก เทจฺโจ โทสคฺคานฺติ รูปานิฯ อิธ ตุ โอฬุมฺปิโก โกณฺฑญฺโญติ ยุชฺชนฺติฯ เตเนว จ ตตฺถ ปญฺจิกา เอตฺถ, เอตฺถ จ ปญฺจิกา ตตฺถ อุปเนตพฺพาติฯ

127. โกส

โกสชฺชนฺติ เอตฺถ ตสฺส ชตฺตญฺจ นิปาตนา, อชฺชวนฺติ เอตฺถฺห ‘‘อุวณฺณสฺสา วว สเร’’ติ (4-129)ฯ

135. โชวุ

ยการสฺส ทฺวิตฺเต เชยฺโยฯ

137. กณ

อติสเยน อปฺโป, อติสเยน ยุวาติ วิคฺคโหฯ