เมนู

45. สญฺชาตํ

พุภุกฺขาปิปาสปฺปกตีหิ ขสนฺตาหิ อกมฺมวจนิจฺฉายํ ‘‘คมนตฺถา กมฺมกาธาเร จา’’ติ (5-59) กตฺตริ กฺเต ญิมฺหิ จ พุภุกฺขิโต ปิปาสิโตติ สิทฺเธปิ วตฺตมาเน ปโยคตฺถํ พุภุกฺขาปิปาสาติ ปาโฐฯ

46. มาเน

สพฺพมฺปริจฺเฉทรูปนฺติ อุมฺมานปริมาณาทิกํ สพฺพํ ปริจฺเฉทรูปํฯ ตตฺร จ อุจฺจตฺเตน มานมุมฺมานํ, สพฺพโต มานํ ปริมาณํฯ

47. ตคฺโฆ

‘‘ปมาณปริมาเณหิ สงฺขฺยายจาปิ สํสเย มตฺโตวตฺตพฺโพ’’ติ (5-2-37) ปาณินิยวตฺตพฺพการวจนํ, ตตฺถ ปมาณ มายาโมฯ สงฺขฺยายาติ ปญฺจมีฯ เอเตหิ สํสเย มตฺโต วตฺตพฺโพติ อตฺโถฯ วิทตฺถิมตฺตํ รตนมตฺตํ วาติอาทีนิ กเมน ตตฺโถทาหรณานิฯ

น วตฺตพฺพนฺติ ยถาวุตฺตวตฺตพฺพวจนํ ปฏิกฺขิปติฯ ปฏิกฺขิตฺเต ตสฺมิํ วิทตฺถิมตฺตํ รตนมตฺตํ วาติอาทิ(นา) ยํกิญฺจิ ทณฺฑปุพฺพณฺณาทิกํ [ปณฺณาทิกํ (โปตฺถเก)] สํสยิตํ, เตน มานสงฺขาตสฺส ปริจฺเฉทสฺสาภาวา กถเมเต ปโยคา สิยุนฺติ อาสงฺกิย ตตฺถ การณมาห- ‘ตถาภฺยูหนโต สิทฺธตฺตา’ติฯ ตถาภฺยูหนโตติ วิทตฺถิมานมฺปมาณมสฺส รตนมฺมาน มสฺสาตฺยาทินา เตนปฺปกาเรน อภฺยูหนโต อภฺยุปคมโตติ อตฺโถฯ สํสโย จ นาม อุภยปกฺขปรามสเน สติ สิยาติ ยถาวุตฺตมพฺภูหนํ สาเธตุมาห-นานฺตเรเน’จฺจาทิฯ ปกฺขทฺวเยหีติ วิทตฺถิ มานมสฺส รตนมฺมานมสฺสาติ เอวมาทิเกหิ ปกฺขทฺวเยหิฯ อภฺยูหนํ สํสยสฺสาติ คมฺยเตฯ ชณฺณุ มานมสฺส ชณฺณุตคฺฆํฯ

48. โณจ

ปุริโส ปมาณมสฺสาติ วิคฺคโหฯ

49. อยู

อุปาธฺยนฺตโรปาทานาติ ‘อํเส’ติ นิมิตฺตนฺตโรปาทานา นิวตฺตตีติ โยชนาฯ