เมนู

9. ชน

ราชสมฺพนฺเธติ รญฺเญติ วุตฺตราชสมฺพนฺเธฯ ปญฺจาลานํ ขตฺติยานํ อปจฺจํ, ปญฺจาลานํ ชนปทานํ ราชาติ วา เอวเมตฺถ วิ(ภาโค) เวทิตพฺโพ โอกฺกากานํ อปจฺจํ ราชา วา โอกฺกาโกฯ

11. ณรา

สามญฺเญน รตฺตสทฺทสฺสาตฺถมาห- ‘กุงฺกุมาทินา’ติฯ อญฺญถา ‘ราโค กุสุมฺภาที’ติ วุตฺตตฺตา กุสุมฺภาทินาติ (วุตฺตํ) สิยา, รญฺชิ อย มตฺถิ อภิสงฺเค‘โภชเน รตฺโต’ติฯ อตฺถิ วณฺณวิเสเส ‘รตฺโตโค’ติ, โลหิโตตฺยตฺโถ, อตฺถิ สุกฺกสช วณฺณนฺตราปาทเน‘รตฺโต ปโฏ’ติฯ อิห ตุ ตติเย-ตฺเถ วตฺตมาโน คยฺหตีติ วุตฺตํ- ‘วณฺณนฺตรมาปาทิต’นฺติฯ ราคาติฯ

อตฺถคฺคหณนฺติ อตฺถปฺปธานตฺตา นิทฺเทสสฺส วุตฺตํฯ ตญฺจาจริยาน มุปเทสโต อวิจฺฉินฺนา (จริย) ปารมฺปริยาวคมฺยเต, ราคาติ กสาว สงฺขาตอตฺถนิทฺเทโสฯ เตนาติ ปฏสฺส รตฺตภาเว ราคสฺส กรณนิทฺเทโส, รตฺตนฺติ ปจฺจยตฺถนิทฺเทโส, ปจฺจโย จายํ กสา วตฺถโต ภวตฺยสมฺภวา, เตน สุตฺเต ราคาติ วุตฺเตปิ ตพฺพาจกา กสาวสทฺทาติ วิญฺญายติ, ราคาติ ปน เตนาติ ราคสฺเสว นิทฺทิฏฺเฐปิ ตพฺภาเวนา [ตพฺพาวกภาเวนา-ติ ภวิตพฺพํ] ตฺโถ นิทฺทิฏฺโฐ, ตพฺพาจกา จ โหนฺโต‘เตน รตฺต’นฺติ อตฺเถ โหตีติ กสาเวน รตฺตนฺติ วิญฺญายตีติ ราควาจิโน ตติยนฺตตฺตํ สมฺปชฺชติ, เตน ‘ณ ราคา เตน รตฺต’นฺติ วุตฺเตปิ ลพฺภมานตฺถวเสน วุตฺตํ- ‘ราควาจิตติยนฺตโต’ติฯ สุตฺเต ปน ราเคน รตฺตนฺเตตสฺมิํ อตฺเถ ราคา ราควาจีสทฺทา ตติยนฺตา ณปฺปจฺจโย โหตีติ อตฺโถฯ อภิธานโตติ อุปจารวเสน กถนโตฯ วินาปิ เตนาติ ตํปจฺจยํ วินาปิฯ