เมนู

22. กฺวเจ

กฺวจิสทฺทสฺส ปโยคนิยมนตฺโถ ‘‘ปโร กฺวิจี’’ติ (1-27) เอตฺถ วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพฯ อวิเสเสน อุทาหรเณปีติ ปเรสํ วิย ‘‘ฉายา’’ติ (2-2-73) สุตฺตยิตฺวา วิกปฺเปน ‘(กุฑฺฑจฺฉาย) กุฑฺฑจฺฉายาติ จ ‘‘พาหุลฺเล’’ติ (จํ, 2-2-74) สุตฺตยิตฺวา นิจฺจํ ‘อุจฺฉุจฺฉายํ สลภจฺฉาย’นฺติ จ โนทาหริตฺวา สามญฺเญน ‘สลภจฺฉายํ สกุนฺตจฺฉาย’นฺติ อุทาหรเณ ทสฺสิเตปิฯ อญฺญตฺถาติ พหุลภาวโต อญฺญตฺถฯ วิคฺคหสมตฺตสฺสาติ วิคฺคหสามญฺญสฺส, ยถาสมฺภวนฺติ ปาสาทสฺส ฉายาอิจฺจาทินา สมฺภวานติกฺกเมน, สทฺทาติ สทฺทโต ปรายฯ

23. สฺยาทิ

นนุเจจฺจาทินา วุตฺตํ โจทนํ นิเสเธติ ‘ตนฺเน’ติฯ ตตฺถ การณมาห- ‘ฆสญฺญตฺตา’ตฺยาทิฯ อโฆนนฺติ ฆโอการวชฺชิตานํ, นนุ อิตฺถิ ยมากาโร โฆ, ตถาสติ นปุํสเก โส (น สิยาติ) ปริกปฺเปติ ‘นปุํสกตฺตา ฆตฺตเมว นตฺถีติ เจทิ’ติฯ ตมฺปิ เนติ ยถา วุตฺตมฺปฏิกฺขิปิตฺวา อตฺเถว นปุํสเก ฆตฺตนฺติ [นปุํสกตฺตนฺติ (โปตฺถเก)] ทสฺเสตุมาห-ฉฏฺฐีสมาสสฺเส’จฺจาทิฯ นปุํสเก ฆตฺตสฺส [นปุํสกตฺตสฺส (โปตฺถเก)] สพฺภาวเมว สมตฺเถติ นปุํสกตฺตํ หิ’จฺจาทินา, ปาริภาสิกนฺติ เอตฺถ สุตฺตเมวาธิปฺเปตํ, ปริภาสาย นิพฺพตฺตํ ปาริภาสิกํ สุตฺติกนฺติ อตฺโถฯ อารภิตพฺพเมวิทํ สุตฺตํ (นปุํสกสฺสาปิ) รสฺสตฺตวิธานายาติ อธิปฺปาโยฯ ฆนิสฺสิตมฺปิ การิยนฺติ ‘‘ฆพฺรหฺมาทีเต’’ตฺยาทินา (2-60) วิธิยมานเมการาทิการิยมฺปิฯ เอตํ ฆนิสฺสิตํ การิยํ นจ ยุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ อยุตฺตตฺเตปิ โทโส-ยมาปตเตวากฺยาสงฺกิยาห-‘นายมฺปิโทโส’จฺจาทิ, น รสฺสสฺส เอตฺเถว ลทฺธาวสรตฺตา ปฐมํ เตน ปวิฏฺเฐ… (ฆนิ)สฺสิตํ การิยนฺติ นายมฺปิ โทโส ปริภาสาว เสนาติ มนฺตพฺพํฯ สลภจฺฉาเย อิติ ปทจฺเฉโทฯ