เมนู

228. นาสฺมา

ปกตวเสนาติ ตุมฺหามฺหานมาเทสานมธิกตวเสน, กมมนติกฺกมฺม น ภวนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ

230. จํวา

กจฺจายนาจริโย ตุมฺหามฺเหหิ ปราย จตุตฺถี ฉฏฺฐี สวิภตฺติยา ‘‘สสฺสํ’’ติ (2-3-3) สุตฺเตน อมาเทสํ วิธาย ‘ตุมฺหํ อมฺห’นฺติ พหุวจนรูปานิ สาเธติ… เอกสฺมิมฺปิ อตฺตนิ คุรุอาทิเก จ คารว วเสน พหุวจนรูปทสฺสนโตติ ทสฺเสตุมาห-ตุมฺหํ อมฺห’นฺติอาทิ, ตสฺสายุตฺตตฺตา ‘ตมยุตฺต’นฺติ วตฺวา อยุตฺตตํ สาเธติ ‘เอวํ หิ’จฺจาทินา, อิมสฺมิมฺปน สตฺเถ เอกสฺมิมฺปิ สพฺพถา พหุวจน รูปสาธนกฺกมํ ทสฺเสตุํ ‘อิธ ปนา’ติอาทิมารทฺธํฯ

232. อปา

เนนาติ นกาเรน, ปทสญฺญาวิธาย กวจนาภาเวปีติ ปาณินิ ยานมิว สฺยาทิตฺยาทฺยนฺตานํ ปทสญฺญาวิธายกสฺส สุตฺตสฺส อภาเวปิ, อนฺวตฺถวเสน ปทนฺติ คยฺหมาเน อติปฺปสงฺโคปิ สิยาติ อาห-‘รุฬฺหิยาวาติปฺปสงฺคา ภาโว’ติ, อาขฺยาตํ สาพฺยยการก วิเสสนํ วากฺยนฺติ เกจิ, เอกาขฺยาติกํ วากฺยนฺตฺยปเร, ตํ สพฺพํ เอกโต สงฺคเหตฺวา ‘ปทสมูโห วากฺย’นฺติ วุตฺติกาเรน วุตฺตนฺติ ทสฺเสตุมาห- ‘สาพฺยเย’จฺจาทิ, อาขฺยาตํ ตฺยาทฺยนฺตมาหุ, อพฺยยมสงฺขฺยํ, อาขฺยาตํ สาพฺยยํ สการกํ สวิเสสนญฺจ วากฺเยสญฺญํ ภวตีตฺยตฺโถ, วิเสสนนฺติ การกวิเสสนสฺส กิริยา วิเสสนสฺส จ สามญฺเญน คหณํ, สาพฺยยํ-สทฺธิํ วจติ, สการกํ โอทนํ ปจติ เทวทตฺโต ปจติ, สการกวิเสสนํ-มุทุํ วิสทโมทนมฺปจติ, ทสฺสนีโย เทวทตฺโต ปจติ, สกิริยาวิเสสนํ- มุทุํ ปจติ, มนฺทํ ปจติ, ปทสมูโห วากฺยนฺติ วุตฺเต อยมฺปิ อธิปฺปายวิเสโสวสียตีติ วตฺตุมาห-วตฺตุ’มิจฺจาทิ, ยเถจฺจาทินา อเนกาขฺยาติ กมฺปิ คุณปฺปธานภาเว โนปการโต วากฺยเมกมฺภวติ… ปท สมูโห วากฺยนฺติ วุตฺตตฺตาติ วทติ, ยถา วากฺยนานตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ อิหาปีติ วตฺตุมิจฺฉิตตฺเถตฺยาโทปิฯ

233. โยนํ

หิคฺคหเณ ปญฺจมีหิสฺสาปิ คหณมฺภเวยฺยาติ สุตฺเต ‘อปญฺจมฺยา’ติ วุตฺตํ, ตุมฺเหหิ ปุญฺญํ ปสุตํ อนปฺปกนฺติ คาถาปาเท ตุมฺเหหิติอาทิสู ตตฺตา น โวอาเทโส, ตุมฺเห ติฏฺฐถ นคเรติ ปุพฺพวากฺยโต วากฺยนฺตรตฺตา เอกวากฺยตา นตฺถิ, ตุมฺเห วิย ทิย ทิสฺสนฺติ อมฺเห วิย ทิสฺสนฺตีติ วิคฺคยฺห ‘ทิส-เปกฺขเณ’ อิจฺจสฺมา ‘‘สมานญฺญภวนฺตยาทิ ตูปมานา ทิสา กมฺเม รีริกฺขกา’’ติ (5-43) กปฺปจฺจเย ‘‘นเต กานุพนฺธนาคเมสู’’ติ (5-85) เอตฺตาภาเว ‘‘สฺยาทิสฺยาทิเนกตฺถ’’นฺติ (3-1) สมาเส จ ‘เอกตฺถตายํ’’ติ (2-119) วิภตฺติโลเป จ ‘‘สพฺพาทีนมา’’ติ (3-86) อา ‘ตุมฺหาทิสาน’มิจฺจาทิฯ

235. อนฺวา

ปจฺฉา อาเทโส อนฺวาเทโสติ คหิเต กถิตานุกถนนฺติ กถํ ญายตีติ อาห- ‘ปจฺฉา กถนญฺจ กถิตาเปกฺขนฺติ กตฺวา’ติฯ

236. สปุ

สห วิชฺชมาโน ปุพฺโพ ยสฺส โส สปุพฺโพฯ

237. นจ

อปรมฺปรโยคปฺปติปตฺยตฺถนฺติ ‘คามนครานํ เจนา’ติอาทินา วุตฺตสฺส ปรมฺปรโยคสฺส อคฺคหณตฺถํฯ