เมนู

58. เค

ออิตฺเยววตฺตพฺพนฺติ ‘เคอ’อิตฺเยว วตฺตพฺพนฺติ วุตฺตํ โหติ, ปกฺเข ทีฆวิธาเนเนวาติ อิมินา อการาเทเส กเต ปกฺเข ทีฆวิธาเนเนว, อญฺญตฺถจริตตฺถตายาติ ลฺตฺวนฺตาทิโต อญฺญตฺถ โภปุริสา โภปุริสอิจฺจาโท ชาติปทตฺถนิสฺสยเนน กตตฺถตาย, ปริส มตฺตตฺถตายาติ วุตฺตํ โหติ, อวสฺสํ ทีฆภาเว การณมาห ‘ยทิจากาโร’อิจฺจาทิ, ยทิจ อากาโรติ ปทจฺเฉโทฯ

60. ฆพฺรหฺมา

ฆอิติสญฺญา ฆสญฺญา ตาสํ, กญฺญาสญฺญาติอาทีสุ ฆสญฺญานํ พหุตฺตา พหุวจเนน นิทฺเทโส, ฆรูปสฺสาติ ฆสฺสาติ ฆสทฺทรูปสฺส, ตถา โภ พฺรหฺมาติ เอตฺถ ตถาติ อิมินา พฺรหฺมาติรูปสฺส นิรุตฺติยํ นิทฺทิฏฺฐตฺตาว เอตฺถ สงฺคหิตภาวํ ทสฺเสติฯ เอวํ วิวรนฺตีติ ตสฺมา ส สขโต คสฺส อการอาการา’’ติอาทินา เอวํ วิวรนฺติ, เต หิ อจ อาจ อิจ อีจ เอจาติ ทฺวนฺเท ปุพฺพสรานํ โลปํ กตฺวา เอตฺตุปสิเลสนิทฺเทสํ วณฺเณนฺติ, สามญฺญวิธานนฺติ ‘พฺรหฺมกตฺตุอิสิ สขโต’จฺเจวมวิเสเสตฺวา สามญฺเญน กถนํ, กิมตฺถนฺติ กิํ อตฺโถ ปโยชนํ ยสฺส ตํ กิมตฺถํฯ สามญฺญวิธานํ กิมตฺถมฺปเนวํ ปโยชนาสงฺกายํ ปโยชนาสงฺกาวิจารณํ มนสิ นิธาย ‘อาคติ คโณย’นฺติ วุตฺตตฺตา อาห– ‘อตฺถโต’จฺจาทิ, อตฺถโตติ สา มตฺถิยโต, อเนนาติ‘อาคติคโณย’นฺติ อิมินา วจเนน, อิทํ วุตฺตํ โหติ ‘อาคติคโณยนฺติ อิมินา ตทาการสงฺขาตชาติปฺปธานคณตฺตปฺปกาสเนน ยทิ สมฺโพธเน เอการนฺตาการนฺตลาภีนํ กตฺตุ อิสิ สข มุนิ ภทนฺตาทีนํ คหณํ ปโยชนํ น สิยา, อญฺญถา อนุปปชฺชนํ สิยาติ เอวมญฺญถานุปปตฺติลกฺขณสามตฺถิยโต สามญฺญวิธาเน ปโยชนมาเห’’ติ, โสยนฺติ อิมินา วุตฺติยํ ‘อาคติ คโณย’นฺติ วุตฺตํ วจนํ นิทสฺเสติฯ

63. โฆสฺสํ

สฺสญฺจ สฺสาจ สฺสาโยจ อญฺจ ติญฺจาติ อิตรีตรโยเค จตฺถ สมาโส,สฺสํ สฺสา สฺสายํ ติํสุฯ

64. เอก

โฆจ โอจ โฆ ฆานฺตโอการนฺตา, นตฺถิ โฆ เยสนฺเต อโฆ, เตสํ, สามญฺญวิธานโตติ กสฺสจิ ลิงฺคสฺส อปรามาสา สามญฺเญน วิธานโต, นาเทกวจเนสูติ นาทีสุ เอกวจเนสูติ อตฺโถ, หิ เหตุมฺหิ, ยสฺมา กสฺสจิ เอวํ ทุฏฺฐาธิปฺปาโย สิยา, ตสฺมา ทุติยมุทาหรณนฺติ อตฺโถ, ทุติโยปิ เหตุมฺหิ, ยสฺมา สพฺเพสํ สงฺคหณตฺถํ, ตสฺมา น จ ตถาธิปฺเปตนฺติ อตฺโถ, สพฺเพสเมกวจนานํ สงฺคหณาภาเว สุตฺตานํ วิรจนปฺปการมาห-‘อญฺญถา’ติอาทิ, อุปริจาตฺยาทีสฺวยมธิปฺปาโย ‘‘สุตฺตสฺส ‘อํโยสฺวโฆน’นฺติ วิรจิตตฺตา สามญฺเญเน-กวจเนสฺวฆสฺส นรสฺสตฺตปฺปตีติ ตปฺปฏิเสธาภาวา’ทณฺฑิ กุล’นฺติ รสฺสตฺตํ ‘สิสฺมิํ นปุํสเก’ติ วิธิสุตฺตํ วเทยฺยา’’ติ, โอการนฺตปฺปฏิเสธนฺติ ‘อโฆน’นฺติ โอการนฺตปฺปฏิเสธํ, อาเทสนฺตรํ ‘‘โคสฺสา คสิหินํ สุคาวควา’’ตฺยาทินา (2-67) กรียมานํ คาวาเทสาทิกํ, เอตฺถ ปน นปุํสเก เอกวจนนฺตํ ทณฺฑิ กุลนฺติ วกฺขมานตฺตา โนทาหฏํ, โยสุ ปน ‘‘โยโลปนิสุทีโฆ’’ติ (2-88) อทีฆสฺสาปิ ทีฆวิธานสามตฺถิยา ปฐมเมว ทีฆสฺส รสฺสาภาเวกาว กถาติ โนทาหฏํ, ทณฺฑีทณฺฑีนิ อิจฺเจว ตุ ภวติ, โนสฺสวาติ ปาโฐ ทิสฺสติ, เอตฺถ วิชฺชมาเน เค ปเร โอการนฺตสฺส วา รสฺสาปชฺชนโทสมฺปสงฺคโต โนสฺสา’ติ ปาเฐน ภวิตพฺพํฯ

67. โคสฺสา

คาเวน คเวนาติ กรเณปิ สมานํ, คาวสฺส ควสฺสาติ ฉฏฺฐิยาปิฯ

69. ควํ

เสนาติ สุตตฺตา เสอิติ วุตฺติยํ นิมิตฺตํ ปริกปฺปิตํฯ

72. คาวุ

สทฺทนฺตรตฺเตน โกจิ โทโสติ สมฺพนฺโธ, อาทิสิตพฺพา อาเทสา กาตพฺพาฯ