การิเต ภาเวตีติ ภาเวนฺโต, ภาเวนฺตี, ภาเวนฺตํ, ภาวยํ, ภาวยนฺตี, ภาวยนฺตํ, ภาวยมาโน, ภาวียมาโนฯ กาเรตีติ กาโรนฺโต, กาเรนฺตี, กาเรนฺตํ, การยํ, การยนฺตี, การยนฺตํ, การยมาโน, การียมาโน, การาเปนฺโต, การาเปนฺตี, การาเปนฺตํ, การาปยํ, การาปยนฺตี, การาปยนฺตํ, การาปยมาโน, การาปียมาโน อิจฺจาทิฯ

วตฺตมานกาลิกมานนฺตปฺปจฺจยนฺตนโยฯ

อนาคตกาลิกปฺปจฺจยนฺตนย

‘‘กาเล’’ติ อธิกาโรฯ

[647] ภวิสฺสติ คมาทีหิ ณี ฆิณฯ

ภวิสฺสติ กาเล คมฺมมาเน คมาทีหิ ธาตูหิ ณี ฆิณอิจฺเจเต ปจฺจยา โหนฺติฯ ณการา วุทฺธตฺถาฯ อายติ คมนํ สีลมสฺสาติ อตฺเถ ณี, วุทฺธิณโลปาฯ คามี, คามิโน, อาคามี กาโลฯ ฆิณปจฺจเย – ‘‘กฺวจิ ธาตู’’ติอาทินา ฆโลโป, คามํ คามิ, คามี, คามโยฯ

ภช เสวายํ, อายติ ภชิตุํ สีลมสฺสาติ ภาชี, ภาชิ, ‘‘น กคตฺตํ จชา’’ติ โยควิภาเคน นิเสธนโต ‘‘สจชานํ กคา ณานุพนฺเธ’’ติ คตฺตํ น ภวติฯ

สุ คติมฺหิ, การิเต วุทฺธิอาวาเทสา จ, อายติ ปสฺสวิตุํ สีลมสฺสาติ ปสฺสาวี, ปสฺสาวิฯ อายติ ปฏฺฐานํ สีลมสฺสาติ ปฏฺฐายี, ปฏฺฐายิ, ‘‘อาการนฺตานมาโย’’ติ อายาเทโสฯ

‘‘ภวิสฺสตี’’ติ อธิกาโรฯ

[648] กิริยายํ ณฺวุตโวฯ

กิริยายํ กิริยตฺถายํ คมฺมมานายํ ธาตูหิ ณฺวุตุอิจฺเจเต ปจฺจยา โหนฺติ ภวิสฺสติ กาเลฯ ณฺวุมฺหิ – ณโลปวุทฺธิอกาเทสา, กริสฺสํ วชตีติ การโก วชติฯ

ตุมฺหิ – ‘‘กรสฺส จ ตตฺตํ ตุสฺมิ’’นฺติ ตกาโร, เสสํ กตฺตุสมํ, กตฺตา วชติ, กตฺตุํ วชตีติ อตฺโถฯ เอวํ ปจิสฺสํ วชตีติ ปาจโก วชติ, ปจิตา วชติฯ ภุญฺชิสฺสํ วชตีติ ภุญฺชโก วชติ, โภตฺตา วชติ อิจฺจาทิฯ

[649] กมฺมนิ โณฯ

กมฺมสฺมิํ อุปปเท ธาตูหิ ณปฺปจฺจโย โหติ ภวิสฺสติ กาเล ณโลปวุทฺธีฯ นครํ กริสฺสตีติ นครกาโร วชติฯ ลู เฉทเน, สาลิํ ลวิสฺสตีติ สาลิลาโว วชติฯ วป พีชสนฺตาเน, ธญฺญํ วปิสฺสตีติ ธญฺญวาโป วชติฯ โภคํ ททิสฺสตีติ โภคทาโย วชติ, สินฺธุํ ปิวิสฺสตีติ สินฺธุปาโย วชติ อิจฺจาทิฯ

‘‘กมฺมนี’’ติ วตฺตเตฯ

[650] เสเส สฺสํ นฺตุ มานานาฯ

กมฺมสฺมิํ อุปปเท เสเส อปริสมตฺตตฺเถ ธาตูหิ สฺสํนฺตุ มาน อานอิจฺเจเต ปจฺจยา โหนฺติ ภวิสฺสติ กาเล คมฺมมาเน, เต จ กิตกตฺตา กตฺตริ ภวนฺติฯ กมฺมํ กริสฺสตีติ อตฺเถ สฺสํปจฺจโย, อิการาคโม, สิโลโป, กมฺมํ กริสฺสํ วชติ, สาเปกฺขตฺตา น สมาโสฯ นฺตุปจฺจเย ‘‘ตนาทิโต โอยิรา’’ติ โอ, ‘‘สิมฺหิ วา’’ติ นฺตฺว’นฺตสฺส อตฺตํ, กมฺมํ กริสฺสตีติ กมฺมํ กโรนฺโต วชติ อิจฺจาทิ คุณวนฺตุสมํฯ

อถ วา ‘‘ภวิสฺสติ คมาทีหิ ณี ฆิณ’’ติ เอตฺถ ‘‘ภวิสฺสตี’’ติ วจนโต ‘‘สฺสนฺตุ’’อิติ เอโกว ปจฺจโย ทฏฺฐพฺโพ, ตโต ‘‘สิมฺหิ วา’’ติ อตฺตํ, ‘‘นฺตสทฺโท อ’’มิติโยควิภาเคน อมาเทโส, สิโลโป, กริสฺสํ กริสฺสนฺโต, กริสฺสนฺตา, กริสฺสนฺตํ, กริสฺสนฺเต, กริสฺสตา กริสฺสนฺเตน, กริสฺสนฺเตหิ, กริสฺสโต กริสฺสนฺตสฺส, กริสฺสตํ กริสฺสนฺตานํ, กริสฺสตา, กริสฺสนฺเตหิ, กริสฺสโต กริสฺสนฺตสฺส, กริสฺสตํ กริสฺสนฺตานํ, กริสฺสติ กริสฺสนฺเต, กริสฺสนฺเตสูติอาทิ คุณวนฺตุสทิสํ เนยฺยํฯ

มานมฺหิ – โอการาการานํ อุตฺตํ, กมฺมํ กริสฺสตีติ กมฺมํ กุรุมาโน, กมฺมํ กราโน วชติฯ เอวํ โภชนํ ภุญฺชิสฺสํ วชติ, โภชนํ ภุญฺชนฺโต, ภุญฺชมาโน, ภุญฺชาโน วชติฯ

สพฺพตฺถ กตฺตริ นฺตุมาเนสุ สกสกวิกรณปฺปจฺจโย กาตพฺโพฯ

ขาทนํ ขาทิสฺสตีติ ขาทนํ ขาทิสฺสํ วชติ, ขาทนํ ขาทนฺโต, ขาทนํ ขาทมาโน, ขาทนํ ขาทาโน วชติฯ มคฺคํ จริสฺสตีติ มคฺคํ จริสฺสํ, มคฺคํ จรนฺโต, มคฺคํ จรมาโน, มคฺคํ จราโน วชติฯ ภิกฺข อายาจเน, ภิกฺขํ ภิกฺขิสฺสตีติ ภิกฺขํ ภิกฺขิสฺสํ จรติ, ภิกฺขํ ภิกฺขนฺโต, ภิกฺขํ ภิกฺขมาโน, ภิกฺขํ ภิกฺขาโน จรติ อิจฺจาทิฯ

อนาคตกาลิกปฺปจฺจยนฺตนโยฯ

อุณาทิปฺปจฺจยนฺตนย

อถ อุณาทโย วุจฺจนฺเตฯ

‘‘ธาตุยา’’ติ อธิกาโรฯ