ภาวตทฺธิต ฉฏฺฐิยนฺตโต ณฺยตฺตตาอิจฺเจเต ปจฺจยา โหนฺติ ‘‘ตสฺส ภาโว’’ อิจฺเจตสฺมิํ อตฺเถ, ตุสทฺทคฺคหเณน ตฺตนเณยฺยาทิปฺปจฺจยา จฯ ภวนฺติ เอตสฺมา พุทฺธิสทฺทา อิติ ภาโว, สทฺทปฺปวตฺตินิมิตฺตํ วุจฺจติ, วุตฺตญฺจ – ‘‘ยสฺส คุณสฺส หิ ภาวา ทพฺเพ สทฺทนิเวโส ตทภิธาเนณฺยตฺตตาทโย’’ติฯ ณฺยตฺตตฺตนนฺตานํ นิจฺจํ นปุํสกตฺตํ, ตาปจฺจยนฺตสฺส สภาวโต นิจฺจมิตฺถิลิงฺคตาฯ ณฺยปฺปจฺจโยยํ คุณวจเน พฺราหฺมณาทีหิ, ตตฺถ ‘‘อวณฺโณ เย โลปญฺจา’’ติ อวณฺณโลโป, อาทิวุทฺธิฯ อาลสฺยํฯ เอวํ อาโรคฺยํ, อุทคฺคสฺส ภาโว โอทคฺยํ, สขิโน ภาโว สขฺยํ, อณณสฺส ภาโว อาณณฺยํ, วิธวาย ภาโว เวธพฺยํ, ทุพฺพลสฺส ภาโว ทุพฺพลฺยํ, จปลสฺส ภาโว จาปลฺยํฯ วิยตฺตสฺส ภาโว เวยฺยตฺติยํ, มจฺฉรสฺส ภาโว มจฺฉริยํฯ เอวํ อิสฺสริยํ, อาลสิยํ, มุณฺฑิยํ, มูฬฺหิยํฯ เอตฺถ ‘‘เวยฺยตฺติย’’นฺติอาทีสุ ‘‘เตสุ วุทฺธี’’ติอาทินา ยมฺหิ อิการาคโมฯ |