ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ปทรูปสิทฺธิ
คนฺถารมฺภ
[ก]
วิสุทฺธสทฺธมฺมสหสฺสทีธิติํ ,
สุพุทฺธสมฺโพธิยุคนฺธโรทิตํ;
ติพุทฺธเขตฺเตกทิวากรํ ชินํ,
สธมฺมสงฺฆํ สิรสา’ภิวนฺทิยฯ
[ข]
กจฺจายนญฺจาจริยํ นมิตฺวา,
นิสฺสาย กจฺจายนวณฺณนาทิํ;
พาลปฺปโพธตฺถมุชุํ กริสฺสํ,
พฺยตฺตํ สุกณฺฑํ ปทรูปสิทฺธิํฯ
1. สนฺธิกณฺฑ
ตตฺถ ชินสาสนาธิคมสฺส อกฺขรโกสลฺลมูลกตฺตา ตํ สมฺปาเทตพฺพนฺติ ทสฺเสตุํ อภิเธยฺยปฺปโยชนวากฺยมิทมุจฺจเตฯ
[1] อตฺโถ อกฺขรสญฺญาโตฯ
โย โกจิ โลกิยโลกุตฺตราทิเภโท วจนตฺโถ, โส สพฺโพ อกฺขเรเหว สญฺญายเตฯ
สิถิลธนิตาทิอกฺขรวิปตฺติยญฺหิ อตฺถสฺส ทุนฺนยตา โหติ, ตสฺมา อกฺขรโกสลฺลํ พหูปการํ พุทฺธวจเนสุ, เอตฺถ ปทานิปิ อกฺขรสนฺนิปาตรูปตฺตา อกฺขเรสฺเวว สงฺคยฺหนฺติฯ
ตสฺมา อกฺขรโกสลฺลํ, สมฺปาเทยฺย หิตตฺถิโก;
อุปฏฺฐหํ ครุํ สมฺมา, อุฏฺฐานาทีหิ ปญฺจหิฯ
สญฺญาวิธาน
ตตฺถาโท ตาว สทฺทลกฺขเณ โวหารวิญฺญาปนตฺถํ สญฺญาวิธานมารภียเตฯ
[2] อกฺขราปาทโย เอกจตฺตาลีสํฯ
อกฺขรา อปิ อาทโย เอกจตฺตาลีสํ, เต จ โข ชินวจนานุรูปา อการาทโย นิคฺคหีตนฺตา เอกจตฺตาลีสมตฺตา วณฺณา ปจฺเจกํ อกฺขรา นาม โหนฺติฯ ตํ ยถา – อา อิ อี อุ อู เอ โอ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ลว ส ห ฬ อํ-อิติ อกฺขราฯ
นกฺขรนฺตีติ อกฺขรา, อ อาทิ เยสํ เต อาทโยฯ อการาทีนมนุกฺกโม ปเนส ฐานาทิกฺกมสนฺนิสฺสิโต, ตถา หิ ฐานกรณปฺปยตเนหิ วณฺณา ชายนฺเต, ตตฺถ ฉ ฐานานิ กณฺฐตาลุมุทฺธทนฺตโอฏฺฐนาสิกาวเสนฯ
ตตฺถ – อวณฺณ กวคฺค หการา กณฺฐชาฯ
อิวณฺณ จวคฺค ยการา ตาลุชาฯ ฏวคฺค รการ ฬการา มุทฺธชาฯ ตวคฺค ลการ สการา ทนฺตชาฯ อุวณฺณ ปวคฺคา โอฏฺฐชาฯ เอกาโร กณฺฐตาลุโชฯ โอกาโร กณฺโฐฏฺฐโชฯ