ปญฺญตฺตีติ นานปฺปการโต ปวตฺตินิวารเณน อกุสลานํ ธมฺมานํ ญตฺติ มารณํ ปญฺญตฺติฯ อถ วา ธมฺมํ สุณนฺตานํ ธมฺมเทสนาย จิตฺเต อเนกวิเธน โสมนสฺสุปฺปาทนํฯ อติขิณพุทฺธีนํ อเนกวิเธน ญาณติขิณกรณญฺจ ปญฺญตฺติ นาม, ตถา โสตูนํ จิตฺตโตสเนน จิตฺตนิสาเนน จ ปญฺญาปนํ ปญฺญตฺตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

อิติ ภูวาทิคเณ จวคฺคนฺตธาตุรูปานิ

สมตฺตานิฯ

ฏการนฺตธาตุ

อิทานิ ฏวคฺคนฺตธาตุรูปานิ วุจฺจนฺเต –

โสฏุ คพฺเพฯ คพฺพํ ทพฺพนํฯ โสฏติฯ

โยฏุ สมฺพนฺเธฯ โยฏติฯ

เมฏุ มิเลฏุ อุมฺมาเทฯ เมฏติฯ มิเลฏติฯ

กฏ วสฺสาวรเณสุฯ กฏติฯ

สฏ ปริภาสเนฯ สฏติฯ

ลฏ พาลฺเย จฯ ปุพฺพาเปกฺขาย จกาโรฯ ลฏติฯ ลาโฏฯ

สฏ รุชาวิสรณคตฺยาวสาเนสุฯ รุชา ปีฬาฯ วิสรณํ วิปฺผรณํฯ คตฺยาวสานํ คติยา อวสานํ โอสานํ อภาวกรณํ, นิสีทนนฺติ วุตฺตํ โหติฯ สฏติฯ สาโฏ วุจฺจติ สาฏโกฯ

วฏ เวธเนฯ วฏติฯ วโฏฯ วาโฏฯ

ขิฏ อุตฺตาสเนฯ เขฏติ, อาเขฏโก, เขโฏ, อุกฺเขฏิโต, สมุกฺเขฏิโตฯ

สิฏ อนาทเรฯ เสฏติฯ