อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สมา ปริสาฯ ( ) [(สมตฺตา ภิกฺขเว ปริสาย ธมฺมกมฺมานิ ปวตฺตนฺติ… อวินยกมฺมานิ น ทิปฺปนฺติฯ) (สี. ปี.)] อิมา โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปริสาฯ เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ สมา ปริสา’’ติฯ

[51] ‘‘ทฺเวมา, ภิกฺขเว, ปริสาฯ กตมา ทฺเว? อธมฺมิกา จ ปริสา ธมฺมิกา จ ปริสา…เป.… อิมา โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปริสาฯ เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ ธมฺมิกา ปริสา’’ติฯ

[52] ‘‘ทฺเวมา, ภิกฺขเว, ปริสาฯ กตมา ทฺเว? อธมฺมวาทินี จ ปริสา ธมฺมวาทินี จ ปริสาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, อธมฺมวาทินี ปริสา? อิธ, ภิกฺขเว, ยสฺสํ ปริสายํ ภิกฺขู อธิกรณํ อาทิยนฺติ ธมฺมิกํ วา อธมฺมิกํ วาฯ เต ตํ อธิกรณํ อาทิยิตฺวา น เจว อญฺญมญฺญํ สญฺญาเปนฺติ น จ สญฺญตฺติํ อุปคจฺฉนฺติ, น จ นิชฺฌาเปนฺติ น จ นิชฺฌตฺติํ อุปคจฺฉนฺติฯ เต อสญฺญตฺติพลา อนิชฺฌตฺติพลา อปฺปฏินิสฺสคฺคมนฺติโน ตเมว อธิกรณํ ถามสา ปรามาสา [ปรามสฺส (สี. ปี.)] อภินิวิสฺส โวหรนฺติ – ‘อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญ’นฺติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อธมฺมวาทินี ปริสาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ธมฺมวาทินี ปริสา? อิธ, ภิกฺขเว, ยสฺสํ ปริสายํ ภิกฺขู อธิกรณํ อาทิยนฺติ ธมฺมิกํ วา อธมฺมิกํ วาฯ เต ตํ อธิกรณํ อาทิยิตฺวา อญฺญมญฺญํ สญฺญาเปนฺติ เจว สญฺญตฺติญฺจ อุปคจฺฉนฺติ, นิชฺฌาเปนฺติ เจว นิชฺฌตฺติญฺจ อุปคจฺฉนฺติฯ เต สญฺญตฺติพลา นิชฺฌตฺติพลา ปฏินิสฺสคฺคมนฺติโน, น ตเมว อธิกรณํ ถามสา ปรามาสา อภินิวิสฺส โวหรนฺติ – ‘อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญ’นฺติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ธมฺมวาทินี ปริสาฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปริสาฯ เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ ธมฺมวาทินี ปริสา’’ติฯ

ปริสวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อุตฺตานา วคฺคา อคฺควตี, อริยา กสโฏ จ ปญฺจโม;

โอกฺกาจิตอามิสญฺเจว, วิสมา อธมฺมาธมฺมิเยน จาติฯ

ปฐโม ปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

2. ทุติยปณฺณาสกํ

(6) 1. ปุคฺคลวคฺโค

[53] ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย, พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํฯ กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตีฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย, พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติฯ

[54] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ อจฺฉริยมนุสฺสาฯ กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตีฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ อจฺฉริยมนุสฺสา’’ติฯ

[55] ‘‘ทฺวินฺนํ, ภิกฺขเว, ปุคฺคลานํ กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหติฯ กตเมสํ ทฺวินฺนํ? ตถาคตสฺส จ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส, รญฺโญ จ จกฺกวตฺติสฺสฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหตี’’ติฯ

[56] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ถูปารหาฯ กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ราชา จ จกฺกวตฺตีฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ถูปารหา’’ติฯ

[57] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, พุทฺธาฯ กตเม ทฺเว? ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, ปจฺเจกพุทฺโธ จฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว พุทฺธา’’ติฯ

[58] ‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺติฯ กตเม ทฺเว? ภิกฺขุ จ ขีณาสโว, หตฺถาชานีโย จฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺตี’’ติฯ

[59] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺติฯ กตเม ทฺเว? ภิกฺขุ จ ขีณาสโว, อสฺสาชานีโย จฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว อสนิยา ผลนฺติยา น สนฺตสนฺตี’’ติฯ