[659, 669. อุสุรนฺชทสานํ ทํสสฺส ทฑฺโฒ ฒฐา จฯ

[660, 670. สูวุสานมูวุสานมโต โถ จฯ

[661, 671. รนฺชุทาทีหิ ธทิทฺทกิรา กฺวจิ ชทโลโป จฯ

[662, 672. ปฏิโต หิสฺส เหรณ หีรณฯ

[663, 673. กฒาทีหิ โกฯ

[664, 674. ขาทามคมานํ ขนฺธนฺธคนฺธาฯ

[665, 675. ปฏาทีลฺยลํฯ

[666, 676. ปุถสฺส ปุถุ ปถา โม วาฯ

[667, 677. สสฺวาทีหิ ตุ ทโวฯ

[668, 678. ฌาทีหิ อีวโรฯ

[669, 679. มุนาทีหิ จิฯ

[670, 680. วิทาทีลฺยูโรฯ

[671, 681. หนาทีหิ นุ ณุ ตโวฯ

[672, 682. กุฏาทีหิ โฐฯ

[673, 683. มนุปูรสุณาทีหิ อุสฺสนุสิสาฯ

อิติ กิพฺพิธานกปฺเป อุณาทิกปฺโป ฉฏฺโฐ กณฺโฑฯ

อุณาทิสุตฺตํ นิฏฺฐิตํฯ

มหากจฺจายนสทฺทาปาฐ

1. สนฺธิกปฺป

ปฐมกณฺฑ

(ก)

เสฏฺฐํ ติโลกมหิตํ อภิวนฺทิยคฺคํ,

พุทฺธญฺจ ธมฺมมมลํ คณมุตฺตมญฺจ;

สตฺถุสฺส ตสฺส วจนตฺถวรํ สุพุทฺธุํ,

วกฺขามิ สุตฺตหิตเมตฺถ สุสนฺธิกปฺปํฯ

(ข)

เสยฺยํ ชิเนริตนเยน พุธา ลภนฺติ,

ตญฺจาปิ ตสฺส วจนตฺถสุโพธเนน;

อตฺถญฺจ อกฺขรปเทสุ อโมหภาวา,

เสยฺยตฺถิโก ปทมโต วิวิธํ สุเณยฺยํฯ

[1, 1. อตฺโถ อกฺขรสญฺญาโตฯ

สพฺพวจนานมตฺโถ อกฺขเรเหว สญฺญายเตฯ อกฺขรวิปตฺติยํ หิ อตฺถสฺส ทุนฺนยถา โหติ, ตสฺมา อกฺขรโกสลฺลํ พหูปการํ สุตฺตนฺเตสุฯ

[2, 2. อกฺขราปาทโย เอกจตฺตาลีสํฯ

เต จ โข อกฺขรา อปิ อการาทโย เอกจตฺตา ลีส สุตฺตนฺเตสุ โสปการาฯ

ตํ ยถา? อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อํ, อิติ อกฺขรา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? อตฺโถ อกฺขรสญฺญาโตฯ

[3, 3. ตตฺโถทนฺตา สรา อฏฺฐฯ

ตตฺถ อกฺขเรสุ อการาทีสุ โอทนฺตา อฏฺฐ อกฺขรา สรา นาม โหนฺติฯ

ตํ ยถา? อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ, อิติ สรา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? สรา สเร โลปํฯ

[4, 4. ลหุมตฺตา ตโย รสฺสาฯ

ตตฺถ อฏฺฐสุ สเรสุ ลหุมตฺตา ตโย สรา รสฺสา นาม โหนฺติฯ

ตํ ยถา? อ อิ อุ, อิติ รสฺสา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? รสฺสํฯ

[5, 5. อญฺเญ ทีฆาฯ

ตตฺถ อฏฺฐสุ สเรสุ รสฺเสหิ อญฺเญ ปญฺจ สรา ทีฆา นาม โหนฺติฯ

ตํ ยถา? อา อี อู เอ โอ, อิติ ทีฆา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? ทีฆํฯ

[6, 8. เสสา พฺยญฺชนาฯ

ฐเปตฺวา อฏฺฐ สเร เสสา อกฺขรา กการาทโย นิคฺคหิตนฺตา พฺยญฺชนา นาม โหนฺติฯ

ตํ ยถา? ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อํ, อิติ พฺยญฺชนา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? สรา ปกติ พฺยญฺชเนฯ

[7, 9. วคฺคา ปญฺจปญฺจโส มนฺตาฯ

เตสํ โข พฺยญฺชนานํ กการาทโย มการนฺตา ปญฺจปญฺจโส อกฺขรวนฺโต วคฺคา นาม โหนฺติฯ

ตํ ยถา? ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฏ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, อิติ วคฺคา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? วคฺคนฺตํ วา วคฺเคฯ

[8, 10. อํ อิติ นิคฺคหิตํฯ

อํ อิติ นิคฺคหิตํ นาม โหติฯ

เตน กฺวตฺโถ? อํ พฺยญฺชเน นิคฺคหิตํฯ

[9, 11. ปรสมญฺญา ปโยเคฯ

ยา จ ปน ปเรสุ สกฺกตคนฺเถสุ สมญฺญา โฆสาติ วา อโฆสาติ วา, ตา ปโยเค สติ เอตฺถาปิ ยุชฺชนฺเตฯ

ตตฺถ โฆสา นาม-ค ฆ ง, ช ฌ ญ, ฑ ฒ ณ, ท ธ น, พ ภ ม, ย ร ล ว ห ฬ, อิติ โฆสา นามฯ อโฆสา นาม-ก ข, จ ฉ, ฏ ฐ, ต ถ, ป ผ, ส, อิติ อโฆสา นามฯ

เตน กฺวตฺโถ? วคฺเค โฆสาโฆสานํ ตติยปฐมาฯ

[10, 12. ปุพฺพมโธฐิต มสฺสรํ สเรน วิโยชเยฯ

ตตฺถ สนฺธิํ กตฺตุกาโม ปุพฺพพฺยญฺชนํ อโธฐิตํ อสฺสรํ กตฺวา สรญฺจ อุปริ กตฺวา สเรน วิโยชเยฯ

ตตฺรายมาทิฯ

[11, 14. นเย ปรํ ยุตฺเตฯ

อสฺสรํ โข พฺยญฺชนํ อโธฐตํ ปรกฺขรํ นเย ยุตฺเตฯ ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺยฯ

ยุตฺเตติกสฺมา? อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เมฯ เอตฺถ ปน ยุตฺตํ น โหติฯ

อิติ สนฺธิกปฺเป ปฐโม กณฺโฑฯ

ทุติยกณฺฑ

[12, 13. สรา สเร โลปํฯ

สรา โข สเร ปเร โลปํ ปปฺโปนฺติฯ

ยสฺสินฺทฺริยานิ สมถงฺคตานิฯ โน เหตํ ภนฺเต สเมตายสฺมา สงฺเฆนฯ

[13, 15. วา ปโร อสรูปาฯ

สรมฺหา อสรูปา ปโร สโร โลปํ ปปฺโปติ วาฯ

จตฺตาโร’เม ภิกฺขเว ธมฺมา, กินฺนุ’ มาวสมณิโยฯ วาติ กสฺมา? ปญฺจินฺทฺริยานิ, ตยสฺสุ ธมฺมา ชหิตา ภวนฺติฯ