อิจฺเจวํ พุทฺธโฆสาทโย เถร วรา ยถาพลํ ยถาสตฺติํ ปริยตฺติํ สาสนํ อุปตฺถมฺเภตฺวา พหูหิ มูเลหิ พหุหิสาขาหิ พหูหิ จ วิฏเปหิ อุปตฺถมฺภิยมาโน เวปุลฺลมา ปชฺชมาโน มหานิคฺโรธรุกฺโข วิย ถิรํ หุตฺวา จิรกาลํ ติฏฺฐตีติ เวทิตพฺพํฯ

อิทํ สีหฬทีเป โปตฺถการุฬฺหโต ปจฺฉา สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

เอเตปิ จ มหาเถโร, ยถาสตฺติํ ยถาพลํ;

อฏฺฐกถาทโย กตฺวา, มจฺจุมุขํ อุปาคมุํฯ

เสยฺยถาปิ จ โลกสฺมิํ, โอภาสิตฺวาน จนฺทิมา;

อาวหิตฺวาน สตฺตานํ, หิตํ อตฺถํว คจฺฉติฯ

เอวเมว มหาเถรา, ญาโณภาเสหิ ภาสิย;

อาวหิตฺวาน สตฺตานํ, หิตํ อตฺถํว คจฺฉติฯ

อิติ สาสนวํเส สีหฬทีปิกสาสนวํสกถามคฺโค

นาม ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ

3. สุวณฺณภูมิสาสนวํสกถามคฺโค

[3] อิทานิ ยถาฐปิตมาติกาวเสน สุวณฺณภูมิ รฏฺเฐ สาสนวํสกถามคฺคสฺส วตฺถุํ โอกาโส อนุปฺปตฺโถ, ตสฺมา สุวณฺณภูมิรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺคํ อารภิสฺสามิฯ

ตตฺถ สุวณฺณภูมีติ ตีสุ รามญฺญรฏฺเฐสุ เอกสฺส นามํฯ ตีณิหิ รามญฺญรฏฺฐานิ โหนฺติ หํสาวตีมุตฺติมสุวณฺณภูมิวเสน เอกเทเสน สพฺพมฺปิ รามญฺญรฏฺฐํ คเหตพฺพํฯ ตตฺถ ปน อุกฺกลาปชนปเท ตปุสฺสภลฺลิเก อาทิํ กตฺวา ภควโต อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา สตฺตสตฺตาเหสุ อติกฺกนฺเตสุเยว อาสาฬฺหิมาสสฺส ชุณฺหปกฺขปญฺจมทิวสโต ปฏฺฐาย รามญฺญรฏฺเฐ สาสนํ ปติฏฺฐติฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ ปฐมํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ภควโต อภิสมฺพุทฺธกาลโต ปุพฺเพเยว อปรณฺณกรฏฺเฐ สุภินฺนนคเร ติสฺสรญฺโญ กาเล เอกสฺส อมจฺจสฺส ติสฺโส ชโย จาติ ทฺเวปุตฺตา อเหสุํฯ เต คิหิภาเว สํเวคํ ลภิตฺวา มหาสมุทฺทสฺส สมีเป คชฺชคิริมฺหิ นาม ปพฺพเต อิตฺถุสิปพฺพํ ปพฺพชิตฺวา นิสีทิสุํฯ ตทา นาคิยา วิชฺชาธโร สนฺตวํ กตฺวา ทฺเว อณฺฑานิ วิชายิตฺวา สา นาคี ลชฺชาย ตานิ วิชหิตฺวา คจฺฉิฯ

ตทา เชฏฺโฐ ติสฺสกุมาโร ตานิ ลภิตฺวา กนิฏฺเฐน สทฺธิํ วิภชิตฺวา เอกํ เอกสฺส สนฺติเก ฐเปสิฯ กาเล อติกฺกนฺเต เตหิ อณฺเฑหิ ทฺเว มนุสฺสา วิชายิํสุฯ เต ทส วสฺสวเย สมฺปตฺเต กนิฏฺฐสฺส อณฺฑโต วิชายนทหโร กาลํ กตฺวา มชฺฌิมเทเส มิถิลนคเร ควํปติ นาม กุมาโร อุปชฺชิฯ โส สตฺตวสฺสิกกาเล พุทฺธสฺส ภควโต สนฺติเก นิยฺยาเทตฺวา ปพฺพาเชตฺวา อจิเรเนว อรหา อโหสิฯ

เชฏฺฐสฺส ปน อณฺฑโต วิชายนทหโร ทฺวาทสวสฺสิกกาเล สกฺโก เทวานมินฺโท อาคนฺตฺวา รามญฺญรฏฺเฐ สุธมฺมปุรํ นาม นครํ มาเปตฺวา สีหราชาติ นาเมน ตตฺถ รชฺชํ การาเปสิฯ สิลาโลเน ปน สิริมาโสโกติ นาเมนาติ วุตฺตํฯ ควํปติตฺเถโร จ อตฺตนา มาตรํ ทฏฺฐุกาโม มิถิลนครโต อาคนฺตุํ อารภิฯ ตทา ทิพฺพจกฺขุนา มาตุยา กาลงฺกตภาวํ ญตฺวา อิทานิ เม มาตา กุหิํ อุปฺปชฺชตีติ อาวชฺชนฺโต พาหุลฺเลน เนสาทเกวฏฺฏานํ นิวาสนฏฺฐานภูเต เทเส อุปฺปชฺชตีติ ญตฺวา สจาหํ คนฺตฺวา น โอวาเทยฺยํ, มาตา เม อปายคมนิยํ อปุญฺญํ วิจินิตฺวา จตูสุ อปาเยสุ อุปฺปชฺเชยฺยาติ จินฺเตตฺวา ภควนฺตํ ยาจิตฺวา รามญฺญรฏฺฐํ เวหาสมคฺเคน อาคจฺฉิฯ

รามญฺญรฏฺเฐ สุธมฺมปรํ ปตฺวา อตฺตโน ภาตุนา สีหราเชน สทฺธิํ รฏฺฐวาสีนํ ธมฺมํ เทเสตฺวา ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปสิฯ

อถ สีหราชา อาห, โลเกสุ ภนฺเต ตฺวมสิ อคฺคตโร ปุคฺคโลติฯ น มหาราช อหํ อคฺคตโร, ตีสุ ปน ภเวสุ สพฺเพสํ สตฺตานํ มกุฏสงฺกาโส โคตโม นาม มยฺหํ สตฺถา อตฺถิ, อิทานิ มชฺฌิมเทสํ ราชคหํ ปฏิวสตีติฯ เอวํ ปน ภนฺเต สติ ตุมฺหากํ อาจริยํ มยํ ทฏฺฐุํ อรหาม วา โน วาติ ปุจฺฉิฯ ควํปติตฺเถโรจ อาม มหาราช อรหถ ภควนฺตํ ทฏฺฐุํ, อหํ ยาจิตฺวา อาคจฺฉามีติ วตฺวา ภควนฺตํ ยาจิฯ ภควา จ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อฏฺฐเม วสฺเส สทฺธิํ อเนกสตภิกฺขูหิ รามญฺญรฏฺเฐ สุขมฺมปุรํ อากาเสน อาคมาสิฯ ราชวํเส ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ อาคมาสีติ วุตฺตํฯ สิลาเลขเน ปน วีสติสหสฺสมตฺเตหิ ภิกฺขูหีติ วุตฺตํฯ เอตฺถ จ ยสฺมา ภควา สปริโสเยว อาคจฺฉิ, น เอกโกติ เอตฺตกเมว อิจฺฉิตพฺพํ, ตสฺมา นานา วาทตํ ปฏิจฺจ จิตฺตสฺสากุลิตา น อุปฺปาเทตพฺพาติฯ

อถ อาคนฺตฺวา รตนมณฺฑเป นิสีทิตฺวา สราชิกานํ รฏฺฐวาสีนํ อมตรสํ อทาสิฯ ตีสุ สรเณสุ ปญฺจสุ จ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปสิฯ อถ ภควา ทสฺสนตฺถาย อาคตานํ ฉนฺนํ ตาปสานํ ฉ เกสธาตุโย ปูชนตฺถาย อทาสิฯ ตโต ปจฺฉาสตฺตติํสวสฺสานิ ปูเรตฺวา ปรินิพฺพานกาเลปิ ภควโต อธิฏฺฐานานุรูเปน จิตกฏฺฐานโต เตตฺติํส ทนฺเต คเหตฺวา ควํปติตฺเถโร สุธมฺมปุรํ อาเนตฺวา สีหรญฺโญ ทตฺวา เตตฺติํสเจติยานิ ปติฏฺฐาเปสิฯ เอวํ ภควโต ปรินิพฺพานโต อฏฺฐเมเยว วสฺเส ควํปติตฺเถโร รามญฺญ รฏฺเฐ สุธมฺมปุเร สาสนํ ปติฏฺฐาเปสิฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ ทุติยํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ภควโต ปรินิพฺพุตปญฺจติํสาธิกานํ ทฺวินฺนํ สตานํ อุปริสุวณฺณภูมิํ นาม รามญฺญรฏฺฐํ อาคนฺตฺวา โสณตฺเถโร อุตฺตรตฺเถโรจาติ ทฺเว เถรา ปญฺจวคฺคกมฺมารเหหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ สาสนํ ปติฏฺฐาเปสุํฯ เต จ เถรา มหาโมคฺคลิปุตฺตติสฺสตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกาติ อฏฺฐกถายํ อาคตาฯ

ตปุสฺสภลฺลิเก ควํปติตฺเถรญฺจ ปฏิจฺจ สาสนํ ตาว ปติฏฺฐหิฯ ตญฺจ น สพฺเพน สพฺพํ โอคาเหตฺวา เย เย ปน สทฺธา ปสนฺนา, เต เต อตฺตโน อิจฺฉาวเสเนว สาสนํ ปสีทิํสุฯ ปจฺฉา ปน โสณุตฺตรตฺเถรา มหุสฺสาเหน อาจริย อาณตฺติยา สาสนสฺส ปติฏฺฐาปนตฺถาย อุสฺสุกฺกํ อาปนฺนา ปติฏฺฐาเปสุํฯ เตน อฏฺฐกถายํ เอตํ รฏฺฐํ คนฺตฺวา เอตฺถ สาสนํ ปติฏฺฐาเปหีติ การิตปจฺจยวเสน อาณตฺติวิภตฺติวเสนจ วุตฺตํฯ

ตทา ปน สุวณฺณภูมิรฏฺเฐ สุธมฺมปุเร สิริมาโสโก นาม ราชา รชฺชํ กาเรสิฯ ตญฺจ สุธมฺมปุรํ นาม เกลาสปพฺพตมุทฺธนิ ทกฺขิณาย อนุทิสาย ปุพฺพฑฺฒภาเคน ปพฺพตมุทฺธนิ อปรฑฺฒภาเคน ภูมิตเล ติฏฺฐติฯ ตํเยว คุฬปาจกานํ มสฺสานํ เคหสทิสานิ เคหานิ เยภุยฺเยน, เตเนว โคฬมิตฺติก นาเมนาปิ โวหาริยติฯ ตสฺส ปน นครสฺส มหาสมุทฺทสมีเป ฐิตตฺตา ทกยกฺขินี สพฺพทา อาคนฺตฺวา ราชเคเห ชาเต ชาเต กุมาเร ขาทิฯ

โสณุตฺตรตฺเถรานํ สมฺปตฺตทิวสเยว ราชเคเห เอกํ ปุตฺตํ วิชายิฯ ทกยกฺขินีจ ขาทิสฺสามีติ สห ปญฺจหิ ยกฺขินิสเตหิ อาคตาฯ ตํ ทิสฺวา มนุสฺสา ภายิตฺวา มหาวิรวํ รวนฺติฯ ตทา เถรา ภยานกํ สีหสีสวเสน เอกสีสสรีรทฺวยสมฺพนฺธสณฺฐานํ มนุสีหรูปํ มาเปตฺวา ทสฺเสตฺวา ตํ ยกฺขินิํ สปริสํ ปลาเปสุํฯ

เถรา จ ปุน ยกฺขินิยา อนาคมนตฺถาย ปริตฺตํ อกํสุตสฺมิญฺจ สมาคเม อาคตานํ มนุสฺสานํ พฺรหฺมชาลสุตฺตํ อเทสยฺยุํ ฯ สฏฺฐิมตฺตสหสฺสา โสตาปนฺนาทิปรายนา อเหสุํฯ กุลทารกานํ อฑฺฒุฑฺฒานิ สหสฺสานิ ปพฺพชิํสุฯ กุลธีตานํ ปน ทิฆฑฺฒสหสฺสํฯ ราชกุมารานํ ปญฺจสตาธิกสหสฺสมตฺตํ ปพฺพชิํสุฯ อวเสสาปิ มนุสฺสา สรเณ ปติฏฺฐหิํสุฯ เอวํ โส ตตฺถ สาสนํ ปติฏฺฐาเปสีติอิฯ วุตฺตญฺจ อฏฺฐกถายํ,–

สุวณฺณภูมิํ คนฺตฺวาน, โสณุตฺตรา มหิทฺธิกา;

ปิสาเจ นิทฺธมิตฺวาน, พฺรหฺมชาเล มเทสิสุนฺติฯ

ตโต ปฏฺฐาย ราชกุมารานํ โสณุตฺตรนาเมหิเยว นามํ อกํสุฯ อวเสสทฺวารกานมฺปิ รกฺขสภยโต วิโมจนตฺถํ ตาลปตฺตภุชปตฺเตสุ เถเรหิ มาปิตํ มนุสีหรูปํ ทสฺเสตฺวา มตฺถเก ฐเปสุํฯ มนุสฺสาจ สิลามยํ มนุสีหรูปํ กตฺวา สุธมฺมปุรสฺส เอสนฺเน ปเทเส ฐเปสุํฯ ตํ ยาวชฺชตนา อตฺถีติฯ อิจฺเจวํ ภควโต ปรินิพฺพานโต ปญฺจติํสาธิเก ทฺวิวสฺสสเต สมฺปตฺเต โสณุตฺตรตฺเถรา อาคนฺตฺวา สาสนํ ปติฏฺฐาเปตฺวา สาสนํ ปติฏฺฐาเปตฺวา อนุคฺคหํ อกํสูติฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ ตติยํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ตโต ปจฺฉา ฉสตาธิเก สหสฺเส สมฺปตฺเต ปุพฺเพ วุตฺเตหิ ตีหิ การเณหิ สาสนสฺส อุปฺปตฺติฏฺฐานภูตํ รามญฺญรฏฺฐํ ทามริกโจรภเยน ปชฺชรโรคภเยน สาสนปจฺจตฺถิกภเยนจาติ ตีหิ ภเยหิ อากุลิตํ อโหสิฯ ตทา จ ตตฺถ สาสนํ ทุพฺพลํ อโหสิ, ยถา อุทเก มนฺเท ตตฺรชาตํ อุปฺปลํ อุปฺปลํ ทุพฺพลนฺติฯ ตตฺถ ภิกฺขูปิ สาสนํ ยถา กามํ ปูเรตุํ น สกฺกาฯ

สูริยกุมารสฺส นาม มโนหริรญฺโญ ปน กาเล สาสนํ อติวิย ทุพฺพลํ อโหสิฯ

ชินจกฺเก เอกฉสตาธิเก วสฺสสหสฺเส สมฺปตฺเต กลิยุเคจ เอกูนวีสตาธิเก จตุวสฺสสเต สมฺปตฺเต อริมทฺทนนคเร อนุรุทฺธา นาม ราชา ตโต สห ปิฏเกน ภิกฺขุสงฺฆํ อาเนสิฯ

ตโต ปจฺฉา ชินจกฺเก นวาธิเก สตฺตสเต สหสฺเส จ สมฺปตฺเต ลงฺกาทีเป สิริสงฺฆโพธิปรกฺกมพาหุมหาราชา สาสนํ โสเธสิฯ

ตโต ฉนฺนํ วสฺสานํ อุปริ กลิยุเค ทฺวตฺติํสาธิเก ปญฺจสเต สมฺปตฺเต อุตฺตราชีโว นาม เถโร สาสเน ปากโฏ อโหสิฯ

โส ปน รามญฺญรฏฺฐวาสิโน อริยาวํสตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริโกฯ อริยาวํสตฺเถโร ปน กปฺปุงฺคนครวาสิโน มหากาฬตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริโกฯ มหากาฬตฺเถโร ปน สุธมฺมปุรวาสิโน ปฺรานทสฺสิตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริโกฯ อยํ ปน อุตฺตราชีวฉปฺปทตฺเถรานํ วํสทีปนตฺถํ วุตฺตาฯ

โส ปน ปฺรานทสฺสิตฺเถโร โลกิยาภิญฺญาโย ลภิตฺวา นิจฺจํ อภิณฺหํ ปาโตว มคธรฏฺเฐ อุรุเวลนิคเม มหาโพธิํ คนฺตฺวา มหาโพธิยงฺคณํ สมฺมชฺชิตฺวา ปุน อาคนฺตฺวา สุธมฺมปุเร ปิณฺฑาย จริฯ อิทํ เถรสฺส นิพทฺธวตฺตุํฯ อยญฺจ อตฺโถ สุธมฺมปุรโต มคธรฏฺฐํ คนฺตฺวา อุรุเวลนิคเม วาณิชกมฺมํ กโรนฺตา ตทาการํ ปสฺสิตฺวา ปจฺจาคมนกาเล สุธมฺมปุร วาสีนํ กเถสุํ, ตสฺมา วิญฺญายติฯ

ตสฺมิญฺจ กาเล อุตฺตราชีวตฺเถโร ปริปุณฺณวีสติวสฺเสน ฉปฺปเทน นาม สามเณเรน สทฺธิํ สีหฬทีปํ คจฺฉิฯ สีหฬทีปวาสิโน จ ภิกฺขู มยํ มหามหินฺทตฺเถรสฺส วํสิกา ภวาม, ตุมฺเหปิ โสณุตฺตรตฺเถรานํ วํสิกา ภวถ, ตสฺมา มยํ เอกวํสิกา ภวาม สมาน วาทิกาติ วตฺวา ฉปฺปทสามเณรสฺส อุปสมฺปทกมฺมํ อกํสุฯ ตโต ปจฺฉา เจติย วนฺทนาทีนิ กมฺมานิ นิฏฺฐาเปตฺวา อุตฺตราชีวตฺเถโร สทฺธิํ ภิกฺขุสงฺเขน อริมทฺทนนครํ ปจฺจาคมาหิฯ

ฉปฺปทสฺส ปน เอตทโหสิ,- สจาหํ อาจริเยน สห ชมฺพุทีปํ คจฺเฉยฺยํ, พหูหิ ญาติพลิโพเธหิ ปริยตฺตุคฺคหเณ อนฺตราโย ภเวยฺย, เตน หิ สีหฬทีเปเยว วสิตฺวา ปริยตฺติมุคฺคเหตฺวา ปจฺจาคมิสฺสามีติฯ

ตโต อาจริยสฺส โอกาสํ ยาจิตฺวา สีหฬทีเปเยว ปฏิวสิฯ สีหฬทีเป วสิตฺวา ยาว ลทฺธตฺเถรสมฺมุติกา ปริยตฺติํ ปริยาปุณิตฺวา ปุน ชมฺพุทีปํ ปจฺจาคนฺตุกาโม อโหสิฯ อถ ตสฺส เอตทโหสิ,– อหํ เอกโกว คจฺฉนฺโต สเจ มม อาจริโย นตฺถิ, สเจปิ ชมฺพุทีปวาสินา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ วินยกมฺมํ กาตุํ น อิจฺเฉยฺยํ, เอวํ สติ วิสุํ กมฺมํ กาตุํ น สกฺกูเณยฺยํ, ตสฺมา ปิฏกธเรหิ จตูหิ เถเรหิ สทฺธิํ คจฺเจยฺยํ, อิจฺเจตํ กุสลนฺติฯ

เอวํ ปน จินฺเตตฺวา ตามลิตฺติคามวาสินา สิวลิตฺเถเรน กมฺโพชรญฺโญ ปุตฺตภูเตน ตามลินฺทตฺเถเรน กิญฺจิปุรวาสินา อานนฺทตฺเถเรน ราหุลตฺเถเรนจาติ อิเมหิ จตูหิ เถเรหิ สทฺธิํ นาวาย ปจฺจาคจฺฉิฯ เต จ เถรา ปิฏกธรา อเหสุํ ทกฺขา ถามสมฺปนฺนา จฯ เตสุ วิเสสโต ราหุลตฺเถโร ถามสมฺปนฺโนฯ กุสิมนครํ สมฺปตฺตกาเล อุปกฏฺฐวสฺสูปคมนกาโล หุตฺวา อริมทฺทนนคเร อาจริยสฺส สนฺติกํ อสมฺปาปุณิตฺวา กุสิมนครเยว วสฺสํ อุปคมิํสุฯ เตสํ วสฺสูปคมนวิหารวตฺถุ อารามปากาโร จ กุสิมนครสฺส ทกฺขิณทิสาสาเค ยาวชฺชตนา อตฺถิฯ

วสฺสํวุฏฺฐกาเล ปน มหาปวารณาย ปวาเรตฺวา เต ปญฺจ เถรา อริมทฺทนนครํ อคมํสุฯ อุตฺตราชีวตฺเถโรจ อริมทฺทนนคร วาสีหิ ภิกฺขูหิ วิสุํ หุตฺวา สงฺฆกมฺมานิ อกาสิฯ กิญฺจาปิ เจตฺถ อุตฺตราชีวตฺเถราทโย สีหฬทีปโต ปจฺจาคนฺตฺวา อริมทฺทนนคเร วสิตฺวา สาสนํ อนุคฺคเหสุํ, รามญฺญรฏฺเฐ ปน ชาตตฺตา ปุพฺเพ จ ตตฺถ นิวาสตฺตา อิธ ทสฺสิตาติ ทฏฺฐพฺพาฯ

ตสฺมิญฺจ กาเล ทลนคเร ปทีปเชยฺยคาเม ชาโต สาริปุตฺโต นาม มหลฺลกสฺสมเณโร เอโก อริมทฺทนนครํ คนฺตฺวา อานนฺทตฺเถรสฺส สนฺติเก อุปสมฺปชฺชิตฺวา ปริยตฺติ ปริยปุณิฯ โส พหุสฺสุโต อโหสิ ทกฺโข ถามสมฺปนฺโน จฯ ตมตฺถํ สุตฺวา นรปติจญฺญิสูราชา จินฺเตสิ,- สเจโส องฺคปจฺจงฺคสมฺปนฺโน ภเวยฺย, อาจริยํ กตฺวา ฐเปสฺสามิ อนุคฺคเหสฺสามีติฯ ราชา เอวํ จินฺเตตฺวา ราชปุริเส เปเสตฺวา วีมํสาเปสิฯ ราชปุริสา จ ตสฺส ฉินฺนปาทงฺคุฏฺฐคฺคตํ ปสฺสิตฺวา ตมตฺถํ รญฺโญ อาโรเจสุํฯ ราชา ตํ สุตฺวา เอวํ วิกลงฺคปจฺจงฺโค ภเวยฺย, ปธานาจริยฏฺฐาเน ฐเปตุํ น ยุตฺโตติ กตฺวา ปธานาจริยภาวํ น อกาสิฯ ปูชาสกฺกา รมตฺเตเนว อนุคฺคหํ อกาสิฯ เอกสฺมิญฺจ กาเล ธมฺมวิลาโสติ ลญฺฉํ ทตฺวา รามญฺญรฏฺเฐ สาสนํ โสเธตฺวา ปริสุทฺธํ กโรหีติ รามญฺญรฏฺฐํ เปเสสิฯ

โสจ รามญฺญรฏฺฐํ คนฺตฺวา ทลนคเร พหุนํ ภิกฺขูนํ ธมฺม วินยํ วาเจตฺวา สาสนํ ปคฺคเหสิฯ ตตฺถ จ รามญฺญมนุสฺสา ตสฺส ธมฺมวิลาสตฺเถรสฺส สิสฺสานุสิสฺสา สีหฬภิกฺขุ คณาติ โวหารนฺติฯ อิจฺเจวํ สีหฬทีปิกสฺส อานนฺทตฺเถรสฺส สิสฺสํ ธมฺมวิลาสํ ปฏิจฺจ รามญฺญรฏฺเฐ สีหฬทีปโต สาสนสฺส อาคตมคฺโคติฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ จตุตฺถํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ตสฺมิญฺจ กาเล มุตฺติมนคเร อคฺคมเหสิยา อาจริยา พุทฺธวํสตฺเถรมหานาคตฺเถรา สีหฬทีปํ คนฺตฺวา มหาหารวาสิคณวํสภูตานํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก ปุน สิกฺขํ คณฺหิตฺวา มุตฺติมนครํ ปจฺจาคนฺตฺวา มุตฺติมนครวาสีติ ภิกฺขูหิ วิสุํ หุตฺวา สงฺฆกมฺมานิ กตฺวา สาสนํ ปคฺคเหสุํฯ

เตจ เถเร ปฏิจฺจ รามญฺญรฏฺเฐ ปุน สีหฬทีปโต สาสนํ อาคตนฺติฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ ปญฺจมํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ตโต ปจฺฉาจ มุตฺติมนคเร เสติภินฺทสฺส รญฺโญ มาตุยา อาจริโย เมธงฺกโร นาม เถโร สีหฬทีปํ คนฺตฺวา สีหฬทีเป อรญฺญวาสีนํ มหาเถรานํ สนฺติเก ปุน สิกฺขํ คเหตฺวา ปริยตฺติํ ปริยาปุณิตฺวา สุวณฺณรชตมเย ติปุสีสจฺฉนฺเน เสติภินฺทสฺส รญฺโญ มาตุยา การาวิเต วิหาเร นิสิทิตฺวา สาสนํ อนุคฺคเหสิฯ โลกทีปกสารญฺจ นาม คนฺถํ อกาสิฯ อถาปริมฺปิ มุตฺติมนคเรเยว สุวณฺณโสภโณ นาม เถโร สีหฬทีปํ คนฺตฺวา มหาวิหารวาสิคณวํสภูตานํ เถรานํ สนฺติเก ปุน สิกฺขํ คเหตฺวา มุตฺติมนครเมว ปจฺจาคจฺฉิฯ

โส ปน เถโร อรญฺเญเยว วสิฯ ธุตงฺคธโร จ อโหสิ อปฺปิจฺโฉ สนฺตุฏฺโฐ ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขา กาโม ทกฺโข ถามสมฺปนฺโน จฯ สีหฬทีเป กลมฺพุมฺหิ นาม ชาตสฺสเร อุทกุกฺเขปสีมายํ อติเรกปญฺจวคฺเคน วนรตนํ นาม สงฺฆราชํ อุปชฺฌายํ กตฺวา ราหุลภทฺทํ นาม วิชยพาหุรญฺโญ อาจริยภูตํ เถรํ กมฺมวาจาจริยํ กตฺวา อุปสมฺปชฺชิฯ โสจ เถโร ปุนาคนฺตฺวา มุตฺติมนคเรเยว วสิตฺวา คณํ วฑฺเฒตฺวา สาสนํ อนุคฺคเหสิฯ เอเต จ ทฺเว เถเร ปฏิจฺจ รามญฺญรฏฺเฐ สีหฬทีปโต สาสนํ อาคตํฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ ฉฏฺฐํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ตโต ปจฺฉา สาสนวเสน ทฺวิวสฺสาธิเก ทฺวิสหสฺเส กลิยุคโต เอกาสีติเก สมฺปตฺเต หํสาวตีนคเร สิริปรมมหาธมฺมราชาติ ลทฺธนาโม ธมฺมเจติยราชา กุสิมมณฺฑเล หํสาวตีมณฺฑเล มุตฺติมมณฺฑเล จ รฏฺฐวาสิโน สปชํวิย ธมฺเมน สเมน รกฺขิตฺวา รชฺชํ กาเรสิฯ โส จ ราชา ตีสุ ปิฏเกสุ จตูสุ จ เวเทสุ พฺยากรณจฺฉนฺทาลงฺการาทีสุ จ เฉโก สิกฺขิตนานาสิปฺโป นานาภาสาสุ จ ปสุโต สทฺธาสีลาทิคุโณเปโต กุมุทกุนฺทสรทจนฺทิกาสมานสิตปชปติภูโต จ สาสเน จ อติปฺปสนฺโน อโหสิฯ

เอกสฺมิํ กาเล โส จินฺเตสิ, ภควโต สาสนํ นาม ปพฺพชฺชอุปสมฺปทตาเวน สมฺพนฺธํ, อุปสมฺปทภาโว จ สีมปริสวตฺถุ ญตฺติกมฺมวาจาสมฺปตฺตีหิ สมฺพนฺโธติฯ เอวญฺจ ปน จินฺเตตฺวา สีมวินิจฺฉยํ ตสฺสํ วณฺณนํ วินยสงฺคหํ ตสฺสํวณฺณนํ สีมาลงฺการ สีมสงฺคหญฺจ สทฺทโต อตฺถโต จ ปุนปฺปุนํ อุปปริกฺขิตฺวา อญฺญมญฺญํ สํสนฺทิตฺวา ปุพฺพาปรํ ตุลยิตฺวา ภควโต อธิปฺปาโย อีทิโส คนฺถการานํ อธิปฺปาโย อีทิโสติ ปสฺสิตฺวา อมฺหากํ รามญฺญรฏฺเฐ พทฺธนทีสมุทฺทชาเตสฺสราทโย สีมาโย พหุกาปิ สมานา อยํ ปริสุทฺธาติ ววตฺถเปตุํ ทุกฺกรํ, เอวํ สติ สีมปริสาปริสุทฺธา ภวิตุํ ทุกฺกราติ ปฏิภาติฯ

ตโต ปจฺฉา รามญฺญรฏฺเฐ ติปิฏกธรพฺยตฺตปฺปฏิพลตฺเถเรหิ มนฺเตตฺวา รญฺโญ ปฏิภานานุรูปํ สีมปริสา ปริสุทฺธา ภวิตุํ ทุกฺกราติ เถรา วินิจฺฉนิํสุฯ

อถ ราชา เอวมฺปิ จินฺเตสิ,– อโหวต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส สาสนํ ปญฺจวสฺสสหสฺสานิ ปติฏฺฐติสฺสตีติ คนฺเถสุ วุตฺโตปิ สมาโน อภิสมฺพุทฺธโต จตุสฏฺฐาธิกทฺวิสหสฺสมตฺเตเนว กาเลน สาสเน มลํ หุตฺวา อุปสมฺปทกมฺเม กงฺขาฏฺฐานํ ตาว อุปฺปชฺชิ, กถํ ปน ปญฺจวสฺสสหสฺสานิ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํ ภวิสฺสตีติฯ

เอวํ ธมฺมสํเวคํ อุปฺปาเทตฺวา ปุนาปิ เอวํ จินฺเตสิ,- เอวํ เอตฺตกํ สาสเน มลํ ทิสฺสมาโนปิ สมาโน อุปสมฺปทกมฺเม กงฺขาฏฺฐานํ ทิสฺสมาโนปิ สมาโน ปริสุทฺธตฺถาย อนารภิตฺวา มาทิโส อปฺโปสฺสุกฺโก มชฺฌตฺโต นิสีทิตุํ อยุตฺโต, เอวญฺหิ สติ ภควติ สทฺโธ ปสนฺโนมฺหีติ วตฺตพฺพตํ อนาปชฺเชยฺยํ, ตสฺมา สาสนํ นิมฺมลํ กาตุํ อารภิสฺสามีติฯ

กุโต นุโข ทานิ สาสนํ อาหริตฺวา ถิรํ ปติฏฺฐา เปยฺยนฺติ อาวชฺชนฺโต เอวํ จินฺเตสิ,- ภควโต กิร ปรินิพฺพานโต ฉตฺติํสาธิเก ทฺวิสเต สมฺปตฺเต มหาโมคฺคลิ ปุตฺตติสฺสตฺเถโร มหามหินฺทตฺเถรํ เปเสตฺวา สีหฬทีเป สาสนํ ปติฏฺฐาเปสิ, ตทา เทวานํ ปิยติสฺสราชา มหาวิหารํ การาเปตฺวา อทาสิ, สาสนวรญฺจ เอกาสิตาธิกานิ ทฺวิวสฺสสตานิ วิมลํ หุตฺวา ปติฏฺฐหิ, ภิกฺขุสงฺโฆปิ มหาวิหาร วาสิคณวเสน เอกโตว อฏฺฐาสิ, ตโต ปจฺฉา อภยคิริวาสิเช ตวนวาสิวเสน ทฺเวธา หุตฺวา ภิชฺชิ, ชินจกฺเก อฏฺฐสตฺตสตาธิเก สหสฺเส สมฺปตฺเต สิริสงฺฆโพธิปรกฺกมพาหุมหาราชา อุทุมฺพรคิริวาสิ มหากสฺสปตฺเถรปฺปมุขํ มหาวิหาร วาสิคณํ อนุคฺคเหตฺวา ยถาวุตฺเต ทฺเวคเณ วิโสเธสิ, สาสนํ นิมฺมลํ อกาสิ, ตโต ปจฺฉา วิชยพาหุปรกฺกมพาหุราชูนํ ทฺวินฺนํ กาเลปิ สาสนํ นิมฺมลํ หุตฺวาเยว อฏฺฐาสิ, เตเนว พฺยตฺตปฺปฏิพลภิกฺขู อายาจิตฺวา สีหฬทีปํ คนฺตฺวา ปุน สิกฺขํ คณฺหา เปสฺสามิ, เตสํ ปน ปรมฺปรวเสน ปวตฺตานํ ภิกฺขูนํ วเสน อมฺหากํ รามญฺญรฏฺเฐ สาสนํ นิมฺมลํ หุตฺวา ปติฏฺฐหิสฺสตีติฯ เอวํ ปน จินฺเตตฺวา โมคฺคลานตฺเถรํ โสมตฺเถรญฺจ สีหฬทีปํ คมนตฺถาย ยาจิฯ เถราจ สาสนปฺปฏิยตฺตกมฺมมิทนฺติ มนสิกริตฺวา ปฏิญฺญํ อกํสุฯ

ราชา จ ทาฐาธาตุปูชนตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปูชนตฺถาย ภูวเนกพาหุรญฺโญ ปณฺณาการตฺถาย เทยฺยธมฺมปณฺณาการวตฺถูนิ ปฏิยาเทตฺวา จิตฺรทูตํ รามทูตนฺติ อิเม ทฺเว อมจฺเจ ทฺวีสุ นาวาสุ นายกฏฺฐาเน ฐเปตฺวา กลิยุเค สตฺตติํสาธิเก อฏฺฐวสฺสสเต สมฺปตฺเต มาฆมาสสฺส ปุณฺณมิโต เอกาทสมิยํ สูรวาเร จิตฺรทูตํ สทฺธิํ โมคฺคลานตฺเถรปฺปมุเขหิ ภิกฺขูหิ เอกาย นาวาย คมาเปสิฯ ผคฺคุณมาสสฺส อฏฺฐมิยํ สีหฬทีเป กลมฺพุติตฺถํ ปายาสิฯ

รามทูตํ ปน ตสฺมิํเยว วสฺเส มาฆมาสสฺส ปุณฺณมิโต ทฺวาทสมิยํ จนฺทวาเร สทฺธิํ โสมตฺเถรปฺปมุเขหิ ภิกฺขูหิ เอกาย นาวาย คมาเปสิฯ อุชุกํ ปน วาตํ อลภิตฺวา จิตฺรมาสสฺส ชุณฺหปกฺขนวมิยํ สีหฬทีเป วลฺลิคามํ ปายาสิฯ

ตโต ปจฺฉา เตปิ ทฺเว อมจฺจา ทฺวีสุ นาวาสุ อาภตานิ ทาตพฺพปณฺณาการวตฺถูนิ สนฺเทสปณฺณานิ จ ภูวเนกพาหุรญฺโญ ภิกฺขูสงฺฆสฺส จ อทาสิฯ รญฺญา เปสิตภิกฺขูนญฺจ สนฺเทสปณฺเณ กถิตนิยาเมเนว กลฺยาณิยํ นาม นทิยํ อุทกุกฺเขปสีมายํ สามเณรภูมิยํ ปติฏฺฐาเปตฺวา ปุน อุปสมฺปทกมฺมํ อกํสุฯ

อุปสมฺปชฺชิตฺวา จ ภูวเนกพาหุราชา นานาปฺปกาเร ภิกฺขูนํ สารุปฺเป ปริกฺขาเร ทตฺวา อิทํ ปน อามิสทานํ ยาว ชีวิตปริโยสานาเยว ปริภุญฺชิตพฺพํ ภวิสฺสติ, นามลญฺฉํ ปน น ชีริสฺสตีติ กตฺวา รามทูตสฺส นาวาย ปขานภูตสฺส โสมตฺเถรสฺส สิริสงฺฆโพธิสามีติ นามํ อทาสิฯ อวเสสานํ ปน ทสนฺนํ เถรานํ กิตฺติสิริเมฆสามิ ปรกฺกมพาหุสามิ พุทฺธโฆสสามิ สีหฬทีปวิสุทฺธสามิ คุณรตนธรสามี ชินาลงฺการสามิ รตนมาลิสามิ สทฺธมฺมเตชสามิ ธมฺมรามสามิ ภูวเนกพาหุสามีติ นามานิ อทาสิฯ

จิตฺรทูตสฺส นาวาย ปขานภูตสฺส โมคฺคลานตฺเถรสฺส ธมฺมกิตฺติโลกครุสามีติ นามํ อทาสิฯ อวเสสานํ ปน สิริวนรตนสามิ มงฺคลตฺเถรสฺสามิ กลฺยาณติสฺสสฺสามิ จนฺทคิริสามิ สิริทนฺตธาตุสามิ วนวาสิติสฺสสามิ รตนลงฺการสามิ มหาเทวสามิ อุทุมฺพรคิริสามิ จูฬาภยติสฺสสามีติ นามานิ อทาสิฯ พาวีสติยา ปน ปจฺฉา สมณานํ นามํ น อทาสิฯ อภินวสิกฺขํ ปน สพฺเพสํเยว อทาสิฯ

ตโต ปจฺฉา เจติยปูชนาทีนิ กตฺวา ตํตํกิจฺจํ นิปฺผาเทตฺวา ปุน อาคมํสุฯ ภูวเนกพาหุราชา จิตฺรทูตํ เอวมาห, รามาธิปติรญฺโญ ปณฺณาการํ ปฏิทาตุํ อิจฺฉามิ, ปฏิทูตญฺจ เปเสตุํ ตาว ตฺวํ อาคเมหีติฯ เอวํ ปน วตฺวา ปจฺฉา อาคมนกาเล จณฺฑวาตภเยน มหาสมุทฺทมชฺเฌ นาวา อวคจฺฉติฯ เตน สีหฬรญฺญา เปสิตนาวาย สพฺเพ สนฺนิปติตฺวา อารุหิตฺวา อาคจฺฉนฺตา ตีณิ ทิวสานิ อติกฺกมิตฺวา ปุน จณฺฑวาตภเยน อคมฺภีรฏฺฐาเน สิลาย ฆฏฺเฏตฺวา ลคฺคิตฺวา คนฺตุํ อสกฺกุณิตฺวา เอกํ อุฬุมฺปํ พนฺธิตฺวา ชงฺเฆเนว อคมํสุฯ สีหฬรญฺโญ จ ทูโต ปณฺณาการํ ทตฺวา ปจฺจาคมาสิฯ ภิกฺขูสุ จ ภิกฺขู อนฺตรามคฺเคเยว มจฺจุ อาทาย คจฺฉติฯ อโห อนิจฺจา วต สงฺขาราติฯ โหนฺติ เจตฺถ,–

อิเมสํ ปน อารทฺธํ, น กิจฺจํ ยาว นิฏฺฐิตํ;

น ตาว อาทิยิสฺสนฺติ, มจฺจุ นตฺถิ อาเปกฺขนาฯ

นิกฺการุณิโก หิ เอส, พลกฺกาเรน อาทิย;

โรทมานํว ญาตีนํ อนิจฺฉนฺตํว คจฺฉตีติฯ

รามาธิปติราชาจ เตสํ ภิกฺขูนํ ปตฺตกาเล หํสาวตีนครสฺส ปจฺฉิมสฺมิํ ทิสาภาเค นรสูเรน นาม อมจฺเจน ปริภุตฺเต คามเขตฺเต ปาฬิอฏฺฐกถาฬีกาทโย ปุนปฺปุนํ ปสฺสิตฺวา อุปปริกฺขิตฺวา สีมสมูหนสีมสมฺมุติกมฺมานิ การเปสิฯ สีหฬทีเป ภควตา นฺหายิตปุพฺพาย กลฺยาณิยา นาม นทิยํ อุทกุกฺเขปสีมํ กตฺวา ตตฺถ มหาวิหารวาสีนํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก อุปลทฺธอุปสมฺปทภาเวหิ ภิกฺขูหิ กตตฺตา กลฺยาณีสีมาติ สมญฺญํ อกาสิฯ อิจฺเจวํ รามาธิปติราชา ปตฺตลงฺเก ภิกฺขู นิสฺสาย สาสนํ สุฏฺฐุ ปติฏฺฐิตํ อกาสิฯ กลิยุคสฺส อฏฺฐติํสาธิกอฏฺฐวสฺสสตกาลโต ยาว เอกจตฺตาลีสาธิกอฏฺฐวสฺสสตา เตสํ ภิกฺขูนํ วํเส อสีติมตฺตา คณปาโมกฺขตฺเถรา อเหสุํฯ เตสํ สิสฺสชาตานิ ปน ฉพฺพิสาธิกานิ ทฺวิสตานิ จตุสหสฺสานิ ทสสหสฺสานิ อเหสุํฯ เอวํ ภควโต สาสนํ รามญฺญรฏฺเฐ วุฑฺฒิํ รามญฺญรฏฺเฐ วุฑฺฒิํ วิรูฬิํ เวปุลฺลมาปชฺชิติฯ

อิทํ รามญฺญรฏฺเฐ สตฺตมํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

ยทา ปน อริมทฺทนนคเร อนุรุทฺโธ นาม ราชา สุธมฺมปุรํ สราชิกํ อภิภวิตฺวา วิทฺธํสิ, ตทา รามญฺญรฏฺฐํ ราชสุญฺญํ หุตฺวา ปติฏฺฐหิฯ รามญฺญรฏฺเฐ มุตฺติมนคเร โสณุตฺตรวํโส เอโก คโณ, สิวลิวํโส เอโก, ตามลินฺทวํโส เอโก, อานนฺทวํโส เอโก, พุทฺธวํโส เอโก, มหานาควํโส เอโกติ ฉคฺคณา วิสุํ วิสุํ หุตฺวา อฏฺฐํสุ นานาสํวาสกา นานานิกายาฯ

ธมฺมเจติยรญฺญา ปน การาปิตสาสนมฺปิ อภิชฺชมานํ หุตฺวา อฏฺฐาสิฯ สมานสํวาโส เอกนิกาโยเยว อโหสิฯ หํสาวตีมุตฺติมสุวเสน ตีณิปิ รามญฺญรฏฺฐานิ สุนาปรนฺต สงฺขาเตน เอกาพทฺธานิ หุตฺวา ติฏฺฐนฺติฯ

ปุพฺเพจ มรมฺมรฏฺฐินฺทราชูนํ อาณาปวตฺตนฏฺฐานานิ อเหสุํ ฯ ตสฺมา มรมฺมรฏฺฐโต เอกจฺเจ ภิกฺขู รามญฺญรฏฺฐํ คนฺตฺวา กลฺยาณีสีมายํ ปุน สิกฺขํ คณฺหิํสุฯ ธมฺมเจติยรญฺญาการาวิตสาสนํ สกลํ มรมฺมรฏฺฐมฺปิ พฺยาเปตฺวา โอคาเหตฺวา ติฏฺฐติฯ

รามญฺญรฏฺเฐ โสณุตฺตรตฺเถรานํ สาสนํ ปติฏฺฐาปิตกาลโต ปฏฺฐาย ยาว สุธมฺมปุเร มโนหริรญฺญา อรหนฺตานํ สํวิชฺชมานตา เวทิตพฺพาฯ ตโต ปจฺฉา ปน อุตฺตรา ชีวาริยาวํสมหากาฬปฺรานทสฺสิตฺเถรานํ กาเล โลกิยชฺฌานาภิญฺญาลาภิโยเยว สํวิชฺชํสูติฯ อธุนา ปน ตีสุปิ รามญฺญรฏฺเฐสุ ธมฺมเจติยรญฺญา การาวิตสาสนํเยว ติฏฺฐติฯ เอตฺถจ เหตุผลสมฺพนฺธวเสน อาทิอนฺตวเสเน จ สาสนวํสํ ปญฺญาย ตุลยิตฺวา อาทิโตว ทสฺสิเตหิ ตีหิ นเยหิ ยถาปเวณี ฆฏฺฏิยติ, ตถา คณฺเหยฺยาติฯ อยญฺจ สาสนวํโส ลชฺชิเปสลสิกฺขากามานํเยว วเสน วุตฺโต, นาลชฺชีนํ วเสนาติ ทฏฺฐพฺโพฯ

ตาย จ เถรปรมฺปราย มุตฺติมนครวาสิเมธงฺกรตฺเถโร โลกทีปกสารํ นาม คนฺถํ อกาสิฯ หํสาวตีนครวาสี ปน อานนฺทตฺเถโร มธุสารตฺถทีปนิํ นาม อภิธมฺมฏีกาย สํวณฺณนํ, หํสาวตีนครวาสีเยว ธมฺมพุทฺธตฺเถโร กวิสฺสารํ นาม ฉนฺโทวณฺณนํ, หํสาวตีนครวาสีเยว สทฺธมฺมาลงฺการตฺเถโร ปฏฺฐานสารทีปนิํ นาม ปกรณํ, ตเถว อญฺญตโร เถโร อเผคฺคุสารํ นาม คนฺถํ อกาสิฯ เอวํ อเนกปฺปการานํ คนฺถการานํ มหาเถรานํ วสนฏฺฐานํ หุตฺวา สาสนํ โอคาเหตฺวา วิรูฬฏฺฐานํอโหสีติฯ

อิติ สาสนวํเส สุวณฺณภูมิสาสนวํสกถามคฺคา นาม

ตติโย ปริจฺเฉโทฯ

4. โยนกรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

[4] อิทานิ ปน โยนกรฏฺเฐ สาสนสฺสุปฺปตฺติํ กเถสฺสามิ ฯ ภควา หิ เวเนยฺยหิตาวโห โยนกรฏฺเฐ มมสาสนํ จิรกาลํ ปภิฏฺฐหิสฺสตีติ อาเปกฺขิตฺวา สทฺธิํ ภิกฺขุ สงฺเฆน เทสจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต ลภุญฺชํ นาม นครํ อคมาสิฯ ตทา เอโก เนสาโท หริผลํ ทตฺวา ตํ ปริภุญฺชิตฺวา หริพีเช ขิปิเต ปถวิยํ อปติตฺวา อากาเสเยว ปติฏฺฐาสิฯ ตํ ทิสฺวา สิตํ ปตฺวากาสิฯ ตมตฺถํ ทิสฺวา อานนฺทตฺเถโร ปุจฺฉิฯ อนาคเต โข อานนฺท อิมสฺมิํ ฐาเน มม ธาตุเจติยํ ปติฏฺฐหิสฺสติ, สาสนํ วิรูฬมาปชฺชิสฺสตีติ พฺยากาสิฯ ภควตา ปน หริผลสฺส ภุญฺชิตฏฺฐานตฺตาหริภุญฺโชติ ตสฺส รฏฺฐสฺส นามํ อโหสิฯ ทฺวินฺนํ ตาปสานํ ฐปิตํ ชลสุตฺติกํ ปฏิจฺจ โยนกานํ ภาสาย ลภุญฺโชติ นามํ อโหสิฯ

ตทา ตตฺถ มปินฺนาย นาม เอกิสฺสา มาติกาย สมีเป นิสินฺโน เอโก ลวกุลิกเชฏฺฐโก อตฺตโน ปุตฺตํ สตฺตวสฺสิกํ ภควโต นิยฺยาเทตฺวา ปพฺพาเชสิฯ กมฺมฏฺฐานานุโยควเสน อจิเรเนว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ สตฺตวสฺสิ กสฺสจ สามเณรสฺส อรหตฺตํ สจฺฉิกตฏฺฐานตํ ปฏิจฺจ โยนกภาสาย เอตํ ฐานํ จงฺคมงฺฆ อิติ วุจฺจติฯ จิรกาล วเสน ชงฺคมงฺฆ อิติ วุจฺจติฯ ตโต ปฏฺฐายเยว โยนกรฏฺเฐ สาสนํ ปติฏฺฐาตีติฯ

อิทํ โยนกรฏฺเฐ ปฐมํ สาสนสฺส ปติฏฺฐานํฯ

สาสเน ปน ปญฺจติํสาธิเก ทฺวิวสฺสสเต สมฺปตฺเต มหารกฺขิตตฺเถโร โยนกรฏฺฐํ คนฺตฺวา กมฺโพชเขมาวร หริภุญฺชายุทฺธยาทีสุ อเนเกสุ รฏฺเฐสุ สาสนํ ปติฏฺฐาเปติฯ ตานิ หิ สพฺพานิ รฏฺฐานิ สงฺคเหตฺวา ทสฺเสนฺเตหิ อฏฺฐกถาจริเยหิ โยนกโลกนฺติ โอกาสกาโลกวาจเกน สามญฺญสทฺเทน วุตฺตํฯ