เอวํ อปรนฺตรฏฺฐสงฺขาเตน เอกเทเสน สกลมฺปิ มรมฺมรฏฺฐํ คเหตฺวา สาสนวํโส ทสฺเสตพฺโพฯ ภควาปิ หิ อปรนฺตรฏฺเฐ จนฺทนวิหาเร วสิตฺวา ตมฺพทีปรฏฺเฐ ตํตํเทสมฺปิ อิทฺธิยา จริตฺวา สตฺตานํ ธมฺมํ เทเสสิเยวาติฯ

อิติ สาสนวํเส อปรนฺตรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

นาม ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโทฯ

7. กสฺมิรคนฺธารรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

[7] อิทานิ ยถาวุตฺตมาติกาวเสน กสฺมีรวนฺธารรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺคํ วตฺตุํ โอกาโส อนุปฺปตฺโต, ตสฺมา ตํ วกฺขามิฯ

ตติยสงฺคีตาวสาเน หิ มหาโมคฺคลิปุตฺตติสฺสตฺเถโร มชฺฌนฺติ กตฺเถรํ กสฺมีรคนฺธารรฏฺฐํ เปเสสิ,-ตฺวํ เอตํ รฏฺฐํ คนฺตฺวา เอตฺถ สาสนํ ปภิฏฺฐาเปหีติฯ เอตฺถ จ กสฺมีรคนฺธารรฏฺฐํ นาม จีนรฏฺฐสมีเป ติฏฺฐติฯ เตเนว หิ อธุนา กสฺมีรคนฺธารรฏฺฐวาสิโน จินรฏฺฐวาสิโนจ มนุสฺสา อรวาฬสฺส นาม นาคราชสฺส อุปฺปชฺชนกาลโต ปฏฺฐาย ยาวชฺชตนา นาครูปํ กตฺวา มาเนนฺติ ปูเชนฺติ สกฺกโรนฺติ, วตฺถภาชนาทีสุปิ นาครูปเมว เต เยภุยฺเยน กโรนฺตีติฯ

โสจ มชฺฌนฺติกตฺเถโรปิ จตูหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ อตฺถ ปญฺจโม หุตฺวา ปาฏลิปุตฺตโต เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา หิมวติ อรวาฬทหสฺส อุปริ โอตริฯ เตน โข ปน สมเยน กสฺมีรคนฺธารรฏฺเฐ สสฺสปากสมเย อรวาโฬ นาม นาคราชา อรวาฬทเห นิสีทิตฺวา กรกวสฺสํ นาม วสฺสาเปตฺวา สสฺสํ หราเปตฺวา มหาสมุทฺทํ ปาเปสิฯ เตโรจ อรวาฬทหสฺส อุปริ โอตริตฺวา อรวาฬทหปิฏฺฐิกํ จงฺกมติปิ ติฏฺฐติปิ นิสีทติปิ เสยฺยมฺปิ กปฺเปติฯ นาคมาณวกา ตํ ทิสฺวา อรวาฬสฺส นาคราชสฺส อาโรเจสุํ, - มหาราช เอโก ฉินฺนภินฺนปฏธโร ภณฺฑุกาสาววสโน อมฺหากํ อุทกํ ทูเสตีติฯ

ตทา ปน เถโร อตฺตานํเยว นาคานํ ทสฺเสติฯ นคราชา ตาวเทว โกธาภิภูโต นิกฺขมิตฺวา เถรํ ทิสฺวา มกฺขํ อสฺสหมาโน อนฺตลิกฺเข อเนกานิ ภิํสนกานิ นิมฺมินิฯ ตโต ตโต ภุสาวาตา วายนฺติ, รุกฺขา ฉิชฺชนฺติ, ปพฺพตกูฏา ปตนฺติ เมฆาคชฺชนฺติ, วิชฺชุํลตา นิจฺฉรนฺติ, อสนิโย ผลนฺติ, ภินฺนํ วิย คคนํ อุทกํ ปคฺฆรติ, ภยานกรูปา นาคกุมารา สนฺนิปตนฺติ, สยมฺปิ ธูมายติ ปชฺชลติ, ปหรณวุฏฺฐิโย วิสฺสชฺเชติ, โก อยํมุณฺฑโก ฉินฺนภินฺนปฏธโรติอาทีหิ ผรุสวจเนหิ เถรํ สนฺตชฺเชติ, เอถ คณฺหถ หนถ นิทฺธมถ อิมํ สมณนฺติ นาคพลํ อาณาเปสิฯ

เถโร สพฺพํ ตํ ภิํสนกํ อตฺตโน อิทฺธิพเลน ปฏิพาหิตฺวา นาคราชานํ อาห,–

สเทวโกปิ เจ โลโก, อาคนฺตฺวา ตาสเยยฺย มํ;

น เม ปฏิพโล อสฺส, ชเนตุํ ภยเภรวํฯ

สเจปิ ตฺวํ มหิํ สพฺพ, สสมุทฺทํ สปพฺพตํ;

อุกฺขิปิตฺวา มหานาค, ขิเปยฺยาสิ มมูปริฯ

เนว เม สกฺกุเณยฺยาสิ, ชเนตุํ ภยเภรวํ;

อญฺญทตฺถุ ตเววสฺส, วิฆาโต อุรคาธิปาติฯ

เอวํ วุตฺเต นาคราชา วิหตานุภาโว นิปฺผลวายาโม ทุกฺขี ทุมฺมโน อโหสิฯ

ตํ เถโร ตงฺขณานุรูปาย ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา ตีสุ สรเณสุ ปญฺจสุจ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปสิ สทฺธิํ จตุราสีติยา นาคสหสฺเสหิฯ อญฺเญปิ พหู หิมวนฺตวาสิโน ยกฺขาจ คนฺธพฺพาจ กุมฺภณฺฑาจ เถรสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา สรเณสุจ สีเลสุจ ปติฏฺฐหิํสุฯ

ปญฺจโกปิ ยกฺโข สทฺธิํ ภริยาย ยกฺขินิยา ปญฺจหิจ ปุตฺตสเตหิ ปฐเม ผเล ปติฏฺฐิโตฯ อถายสฺมา มชฺฌนฺติ กตฺเถโร สพฺเพนาคยกฺขรกฺขเส อามนฺเตตฺวา เอวมาห,-

มาทานิ โกธํ ชนยิตฺถ, อิโต อุทฺธํ ยถา ปุเร;

สสฺสฆาตญฺจ มา กตฺถ, สุขกามา หิ ปาณิโน;

กโรถ เมตฺตํ สตฺเตสุ, วสนฺตุ มนุชา สุขนฺติฯ

เต สพฺเพปิ สาธุ ภนฺเตติ เถรสฺส วจนํ ปฏิสฺสุณิตฺวา ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปชฺชิํสุฯ ตํ ทิวสเมว นาคราชสฺส ปูชาสมโย โหติฯ อถ นาคราชา อตฺตโน รตนมยํ ปลฺลงฺกํ อาหราเปตฺวา เถรสฺส ปญฺญเปสิฯ นิสีทิ เถโร ปลฺลงฺเกฯ นาคราชาปิ เถรํ พีชยมาโน สมีเป อฏฺฐาสิฯ ตสฺมิํ ขเณ กสฺมีรคนฺธารรฏฺฐวาสิโน อาคนฺตฺวา เถรํ ทิสฺวา อมฺหากํ นาคราชโตปิ เถโร มหิทฺธิกตโรติ เถรเมว วนฺทิตฺวา นิสินฺนาฯ เถโร เตสํ อาสิวิโสปมสุตฺตํ กเถสิฯ สุตฺตปริโยสาเน อสีติยาปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ กุลสตสหสฺสญฺจ ปพฺพชิฯ ตโต ปภุติ จ กสฺมีรคนฺธาโร ยาวชฺเชตนา กาสาวปชฺโชตา อิสิวาตปฏิวาตาเอวฯ

คนฺตฺวา กสฺมีรคนฺธารํ, อิสิ มชฺฌนฺติโก ตทา;

ทุฏฺฐํ นาคํ ปสาเทตฺวา, โมเจสิ พนฺธนา พหูติฯ

อธุนา ปน กสฺมีรคนฺธารรฏฺเฐ สาสนสฺส อตฺถงฺคตสฺสวิย สูริยสฺส โอภาโส น ปญฺญายติ, ตสฺมา ตตฺถ สาสนสฺส ปติฏฺฐาเน วิตฺถาเรน วตฺตพฺพกิจฺจํ นตฺถีติฯ

อิติ สาสนวํเส กสฺมีรคนฺธารรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

นาม สตฺตโม ปริจฺเฉโทฯ

8. มหิํสกรฏฺฐสฺสาสนวํสกถามคฺโค

[8] อิทานิ ยถาวุตฺตมาติกาวเสน มหิํสกรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺคํ วตฺตุํ โอกาโส อนุปฺปตฺโต, ตสฺมา ตํ วกฺขามิฯ

ตติยสงฺคีตาวสาเน หิ มหาโมคฺคลิปุตฺตติสฺสตฺเถโร มหาเรวตฺเถรํ มหิํสกมณฺฑลํ เปเสสิ,- ตฺวํ เอตํ รฏฺฐํ คนฺตฺวา เอตฺถ สาสนํ ปติฏฺฐาเปหีติฯ

โสจ อตฺตปญฺจโม หุตฺวา มหิํสกมณฺฑลํ อคมาสิ ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ ปญฺจวคฺโค คโณ อลํ อุปสมฺปทกมฺมายาติ มญฺญมาโนฯ เถโร มหิํสกมณฺฑลํ คนฺตฺวา เทวทูตสุตฺตํ กเถสิฯ สุตฺตปริโยสาเน จตฺตาลีสปาณสหสฺสานิ ธมฺมจกฺขุํ ปฺปฏิลภิํสุฯ จตฺตาลีสํเยว ปาณสหสฺสานิ ปพฺพชิํสุฯ

คนฺตฺวาน รฏฺฐํ มหิํสํ, มหาเรโว มหิทฺธิโก;

โจเทตฺวา เทวทูเตหิ, โมเจสิ พนฺธนา พหูติฯ

อธุนา ปน ตตฺถ สาสนสฺส อพฺเภหิวิย ปฏิจฺฉนฺนสฺส สูริยสฺส โอกาโส ทุพฺพโล หุตฺวา ปญฺญายติฯ

อิติ สาสนวํเส มหิํสกรฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

นาม อฏฺฐโม ปริจฺเฉโทฯ

9. มหารฏฺฐสาสนวํสกถามคฺโค

[9] อิโต ปรํ มหารฏฺฐสาสนวํสกถามคฺคํ กถยิสฺสามิ ยถาวุตฺตมาติกาวเสนฯ

ตติยสงฺคีตาวสาเน หิ มหาโมคฺคลิปุตฺตติสฺสตฺเถโร มหาธมฺมรกฺขิตฺเถรํ มหารฏฺฐํ เปเสสิ,-ตฺวํ เอตํ รฏฺฐํ คนฺตฺวา เอตฺถ สาสนํ ปติฏฺฐาเปสีติฯ