สปุตฺตทาเรหิ สมคฺควาสํ,

นราทินาโถ นิวสํ ตหิํโส;

ติพฺเพน ผุฏฺโฐ มหตาคเทน,

รชฺเชน สทฺธิํ วิชหิตฺถ เทสํฯ

สุชนปฺปสาทสํเว คตฺถาย กเต มหาวํเส

กุมาโรทโย นาม

สฏฺฐิโม ปริจฺเฉโทฯ

เอกสฏฺฐิม ปริจฺเฉท

สงฺขตฺถลิปุราภิคมโน

[1]

สุตฺวา ทฺเว ภาตโร อญฺเญ, เชฏฺฐสฺโส ปรติํสทา;

ขิปฺปํ สรฏฺฐา อาคมฺม, กาเรสุํ อนฺติมํ วิธิํฯ

[2]

อถ กิตฺติสิริเมโฆ, รฏฺฐํ เชฏฺฐสฺส ภาตุโน;

อตฺตาธีนํ กริตฺวาน, อามนฺติย กณิฏฺฐกํฯ

[3]

ทตฺวา รฏฺฐทฺวยํ อญฺญํ, วตฺถุํ ตตฺเถว อาทิสิ;

โส’ปิ เชฏฺฐสฺส ภาตุสฺส, วจนํ สมฺปฏิจฺฉิยฯ

[4]

สมาทาย กุมารญฺจ, เทวิญฺจ รตนาวลิํ;

ธีตโร ทฺเว จ คนฺตาน, มหา นามหุลํ ปุรํฯ

[5]

สมคฺคา นิวสํ ตตฺถ, กุมารสฺส สิขามหํ;

กาเรตฺวา ปริหาเรน, วฑฺเฒสิ มหตา สทาฯ

[6]

ตโต โส เทวิยา เชฏฺฐํ-ธีตรํ มิตฺตนามิกํ;

ทาตุกาโม สปุตฺตสฺส, สหามจฺเจหิ มนฺตยิฯ

[7]

กาลิงฺคนฺวยสมฺภูตา, ปาเยนขลุ ภูมิปา;

สามิภาวํ คตา อสฺมิํ, ลงฺกาทีปมฺหี ภูยโสฯ

[8]

กาลิงฺคโคตฺต สมฺภูต, คชพาหุสฺส ทาตเว;

คูฬรูเปน เทวี’ยํ, ยทิ เปเสยฺย ธีตรํฯ

[9]

ภิยฺโย วิวาหสมฺพทฺโธ, พลวา โส ภวิสฺสติ;

มยฺหํ เอโส นิราลมฺโพ, ปุตฺโต เหหีติ สพฺพถาฯ

[10]

ตสฺมา เม สุนูโน เอสา, ทาตุํ ยุตฺตา กุมาริกา;

เอวํ สติ วตมฺหากํ, วฑฺฒิเย’ว สิยา ‘‘อิติ’’ฯ

[11]

เทวีปิ สุตฺวา ตํ สพฺพ-มาทิจฺจนฺวย มณฺฑนา;

สพฺพถา ตมนิจฺฉนฺติ, อิทมาห มหีปติํฯ

[12]

ฆาเตตฺวา สกเล ยกฺเข, กุมาโร วิชยวฺหโย;

ลํกาทีปมิมํ’กาสิ, มนุสฺสาวาสกํ สทาฯ

[13]

ตโต ปภุติ อมฺหากํ, ฆเฏสุํ วิชยนฺวยํ;

กาลิงฺควํสเชเหว, สมฺพนฺธํ กตฺว ปุพฺพกํฯ

[14]

อญฺญภูปาล สมฺพนฺโธ, สุตปุพฺโพ ปินตฺถิโน;

โสมวํส สมุมฺภูเต, ฐเปตฺวา ธรณิสฺสเรฯ

[15]

ตุยฺหํ ชาโตติ อมฺหากํ, สมฺพนฺโธ โส กถํ สิยา;

อริยนฺวย สมฺภูต, กุมาเรน สหามุนาฯ

[16]

เอวํ โส เทวิยา ตาย, เนกโส วารยนฺติยา;

ปสยฺหสก ปุตฺถสฺส, ตํ กุมาริมทาปยิฯ

[17]

โส อเนกคุโณทาร- ภริยานุคโต ตโต;

รญฺชยนฺโต ชเน สพฺเพ, ชนกสนฺติเก วสิฯ

[18]

เอกวีสติํ วสฺสานิ, รชฺชํ วิกฺกม พาหุโส;

อนุโภตฺวา ยถากมฺมํ, กายเภทา คโต ปรํฯ

[19]

ตโต คชภุโช ฐิตํ, สมฺปนฺนพลวาหนํ;

รชฺชํ หตฺถคตํ กตฺวา, ปุลตฺตินคเร วสีฯ

[20]

ตโต กิตฺติสิรีเมฆ, สิรีวลฺลภ ภูมิปา;

วุตฺตนฺต เมตํ วิญฺญาย, เอวํ สมนุจินฺตยุํฯ

[21]

ตสฺส วิกฺกม พาหุสฺส, วุทฺธภาเวน เนกธา;

มูลรชฺชาธิปจฺจํ ตํ, อมฺมํ นินฺทากรํ น หิฯ

[22]

ตทตฺถชสฺส พาลสฺส, มูลรชฺชํ ปสาสโน;

อุเปกฺขณํ ปนมฺหากํ, เนวานุจฺฉวิกํ วตฯ

[23]

เต โสยาว สรชฺชมฺหิ, พทฺธมูโล ภวิสฺสติ;

ปสยฺห ตาว ตํ รชฺชํ, วฏฺฏติ คณฺหิตุํ อิติฯ

[24]

เวลกฺการ พลํ สพฺพํ, ภินฺทิํสุ ธน ทานโต;

ฐเปตฺวา เสวเก เกจิ, ตสฺสพฺภนฺตริเก ตทาฯ

[25]

คชพาหุ มหีปาเล, วิรตฺตา รฏฺฐวาสิโน;

อุภินฺนํ ราชูนํ ทูเต, เปสยุํ เนกโส ตโตฯ

[26]

รชฺชํ สาเธตฺวา ทสฺสาม, เอกีภูตา มยํ ปน;

อุปตฺถมฺภกภาโว’ว, กาตพฺโพ เกวลํ อิติฯ

[27]

ตโต ทฺเว ภาตุกา เสนํ, สกํ สนฺนยฺห เวคสา;

อุภโต มุขโต ตสฺส, รฏฺฐมชฺฌมุปาคมุํฯ

[28]

ปหิณิํสุ จ เต ทูเต, ตโต คชโพหุวฺหโย;

ภูมิปาโล นิชามจฺเจ, สนฺนิปาติย มนฺตยิฯ

[29]

เวฬกฺการพลํ สพฺพ-มุชุปจฺจตฺติกํ อหุ;

ราชาโน ทฺเว จ โน รฏฺฐํ, สงฺคามตฺถมุปาคตาฯ

[30]

ปฐมํ เตสุ ปกฺขสฺส, เอกสฺส พลิโน ภุสํ;

มุขภงฺเค กเต ขิปฺปํ, ตโต อญฺเญ สุสาธิยาฯ

[31]

อิติ นิจฺฉิย เสนงฺคํ, สพฺพมาทาย อตฺตโน;

สิริวลฺลภราชาภิ-มุขํ ยุทฺธา’ยุปาคมิฯ

[32]

สิริวลฺลภราชาปิ, สงฺคาม มหิภิํสนํ;

ปาโต ปฏฺฐาย สายนฺห-กาลํ ยาว ปวตฺตยํฯ

[33]

อสกฺกุณนฺโต’ภิภวํ, วิธาตุํ ตสฺส กญฺจิปิ;

ตโตว โส นิวตฺติตฺวา, สกํ รฏฺฐํ คโต ลหุํฯ

[34]

คชพาหุสฺสโคกณฺณ-สจิเวน ปราชิโต;

อคา รฏฺฐํ สกํ กิตฺติ-สิริเมโฆ’ปิ ภูปติฯ

[35]

คชพาหุนรินฺโทปิ, สงฺคาเม ตมฺหิ กิญฺจิปิ;

ปริหานิมสมฺปตฺโต, ปุนา’คมฺม ปุรนฺติกํฯ

[36]

พลนาเถ วินิคฺคยฺห, สาปราเธ พหู พลี;

รฏฺฐํ วูปสเมตฺวาน, ปาเวกฺขิ นครํ สกํฯ

[37]

รฏฺเฐ สเก สเกเยว, ตโต ปภูติ ภูมิปา;

อญฺโญญฺญมิตฺเต สมฺพนฺธํ, วิธาย วิหริํสุ เตฯ

[38]

ตโต ปรกฺกมภุโช, ธรณี ปาลนนฺทโน;

เมธาวีเนกสิปฺเปสุ, สิกฺขมาโน สุสาธุกํฯ

[39]

วิจารกฺขมปญฺญตฺตา , กิจฺจา กิจฺเจสุ เนกโส;

อจฺจุฬาราสยตฺตา จ, มหาภาคตฺตเนน จฯ

[40]

อตฺตโน มาตุภคินี, สหวาส สุขมฺหิ จ;

อลคฺคมานโสเนก, พลากีฬารเสสุ จฯ

[41]

สูรภาวาทิสํยุตฺตา, ราชปุตฺตา ตุ มาทิสา;

ปจฺจนฺเต อีทิเส เทเส, กถํ นาม วสิสฺสเรฯ

[42]

ชาตเทสญฺจ เม ทานิ, ยุวราชปโภคิยํ;

คมิสฺสามีติ นิคฺคญฺฉิ, ตมฺหา ปริชนตฺถิโตฯ

[43]

กเมน สนฺติกํ สงฺข-นายกตฺถลิสญฺญิโน;

คามสฺสาคา อหิํ กิตฺติ-สิริเมโฆ นิสมฺม ตํฯ

[44]

อภาวา รชฺช ทายาท-สมานสฺส’ตฺรชสฺส เม;

เอกากี’หนฺติ โย จิตฺต-สนฺตาโป สนฺตตํ คโตฯ

[45]

เชฏฺฐํว ภาตรํ มยฺหํ, ตํ เทหปฏิพิมฺพกํ;

ทฏฺฐุํ เม สตฺตตํ ปุญฺญํ, มหนฺตมุทิตํติจฯ

[46]

ปามุชฺชเวควสโค, นครํ ตํ มโนหรํ;

อลงฺการา ปยิตฺวาน, โตรณาทีหิ เนกธาฯ

[47]

คนฺตฺวา ปฏิปถํเยว, พโลฆปริวาริโต;

นรินฺโท ติถินกฺขตฺต-วิเสเส สุภสมฺมเตฯ

[48]

อนญฺญสาธารณตํ, สมฺปตฺเตหิ คุเณหิ จ;

ลกฺขเณหิ จ สพฺเพหิ, กลฺยาเณยิ สุสํยุตํฯ

[49]

ทิสฺวา กุมารํ สนฺตุฏฺโฐ, อาลิงฺคิตฺวาน เปมโต;

อุเร กตฺวาน จุมฺพิตฺวา, มตฺถกมฺหิ ปุนปฺปุนํฯ

[50]

ชนสฺส พลโต ตสฺส, ปสฺสโต โลจเนหิ โส;

สนฺโตส อสฺสุธาราโย, วสฺสาเปนฺโต นิรนฺตรํฯ

[51]

มนุญฺญเมก มารุยฺห, วาหนํ สห สูนุนา;

เภรินิ เทน ปูเรนฺโต, ทิสา ทส สมนฺตโตฯ

[52]

ปวิสิตฺวา ปุรํ ตตฺถ, อลงฺกาเร มโนรเม;

ทสฺสยนฺโต สปุตฺตสฺส, ปาวิสิ ราชมนฺทิรํฯ

[53]

ลทฺธา ตโต กญฺจุกี-สุปการ,

วคาทิเนเก ปริจารเก โส;

นานาคุณา ราธิตมานสสฺส,

วสีสกาเส ปิตุโน สุเขนฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

สงฺขตฺถลิปุราภิคมโน นาม

เอกสฏฺฐิโม ปริจฺเฉโทฯ

ทฺวิสฏฺฐิมปริจฺเฉท

ปรมณฺฑลาภิคมโน

[1]

อตฺตนาภิมตสฺสา’สุ, ชาตเทสสฺส ปตฺติยา;

สมฺปุณฺณมนสงฺกปฺโป, ทุสฺสงฺกปวิวชฺชิโตฯ

[2]

วชิรูปโมรุปญฺญา, พเลน คุรุสนฺติเก;

ลหุํ พหุญฺจ คณฺหนฺโต, สิปฺปชาตมเนก กํฯ

[3]

ชินาคเมสุ เนเกสุ, โกฏิลฺลา ทีสุ นีติสุ;

สทฺทสตฺเถ จ กาเวยฺเย, สนิฆณฺฑุก เกฏุเภฯ

[4]

นจฺจคีเตสุ สตฺเถสุ, หตฺถิสิปฺปาทิเกสุ จ;

ธนุ ขคฺคาทิเนเกสุ, สตฺเถสุ จ วิเสสโตฯ

[5]

ปารปฺปตฺโต วินีตตฺโต, ปิตุ รญฺโญ สมาจริ;

อธิปฺปายานุกุลํ’ว, สทา ภตฺติปุรสฺสโรฯ

[6]

ตทา สทา ทราจาร-คุณาราธิตมานโส;

ปิเยน วิย มิตฺเตน, เตน สทฺธิํ มหีปติฯ

[7]

อุยฺยานชลกีฬาทิ-สุขํ นานปฺปการกํ;

อนุโภตฺวา สเทสสฺมิํ, สญฺจรนฺโต ตหิํ ตหิํฯ

[8]

เอกทาสงฺขเสนาธิ-ปตินา ทฬฺหภตฺตินา;

สรฏฺฐสีมา รกฺขาย, โย ชิเตน พลียสาฯ

[9]