อนุราธปุราภิคมโน

[1]

ยุวราชปเท ตสฺส, ฐิตสฺสา’ถ นยญฺญุโน;

อหู วิชยพาหูติ, นามํ สพฺพตฺถ ปากฏํฯ

[2]

มหาญฺญโณ นิชาณาย, ตตฺถ เภริํ จราวิย;

ฐเปนฺโต สจิเว’เนเก, ปติรูเป ปทนฺตเรฯ

[3]

โจฬานํ มทฺทนตฺถาย, ราชรฏฺฐาธิวาสินํ;

จตุโร จตุโรปาเย, โย ชยํ ตตฺถ โส วสีฯ

[4]

โจฬราชา สุณิตฺวา ตํ, ปุฬตฺถินคเร ฐิตํ;

เสนาปติม เปเสสิ, ทตฺวาน พลวาหนํฯ

[5]

เสนินฺทํ กาชรคฺคาม-สมีปํ สมุปาคตํ;

ทุปฺปสยฺหํ วิทิตฺวาน, คิริทุคฺคมคา ตโตฯ

[6]

เสนินฺโท กาชรคฺคามํ, วิลุมฺปิตฺวาน เวคสา;

ตตฺถ วตฺถุมสกฺโกนฺโต, สเทสํ ปุน ราคมิฯ

[7]

ตโต มหาทิปาโท’ปิ, อาคมฺม มลยา ลหุํ;

มหตา พลกาเยน, สิปฺปตฺถลกมาวสิฯ

[8]

ราชา รามญฺญวิสเย, ราชิโน สนฺติกํ ชเน;

เปเสสิ พหุเกสารํ, ธนชาตญฺจ’นปฺปกํฯ

[9]

วิจิตฺตวตฺถกปฺปูร-จนฺทนาทีหิ วตฺถูหิ;

ปริปุณฺณา จ นาวาโย, เนกาติตฺเถ สโมสฏาฯ

[10]

ธนชา เตหิ เนเกหิ, กโรนฺโต ภฏสงฺคหํ;

ตโต ตมฺพลคามมฺหิ, นิวสิตฺถ มหพฺพโลฯ

[11]

อญฺญมญฺญวิรุทฺธตฺตา, ราชารฏฺฐาธิวาสิโน;

อุปคฺคมฺม ชนา สพฺเพ, กรํ โน เทนฺติ สพฺพโสฯ

[12]

วิปกฺขาโจฬราชสฺส, ภินฺทนฺตา’ณํ มทุทฺธตา;

อายุตฺตเก วิหิํเสนฺโต, ยถากามํ จรนฺติ จฯ

[13]

ตํ สุตฺวา โจฬภูปาโล, สมฺปโกปวสีกโต;

เสนํ มหนฺติํ ทตฺวาน, เปเสสิ สจิวํ นิชํฯ

[14]

มหาติตฺเถ’วหิณฺโณ โส, ตตฺถ ตตฺถ พหูชเน;

ฆาเตนฺโต สวเส กตฺวา, ราชารฏฺฐาธิวาสิโนฯ

[15]

อนุกฺกเมน คนฺตฺวาน, ขราโณ โรหณํ ตทา;

อชฺโฌตฺถริ สเสโน ส, ภินฺโน เวโลวสาคโรฯ

[16]

รญฺโญ ปจฺจตฺถิกา หุตฺวา, รวิเทวจลวฺหยา;

อุโภ ทมิฬเสนินฺท-วสํ ยาตา มหพฺพลาฯ

[17]

มหาปกฺขพโลเปเต, เต ปสฺสิย จมูปติ;

โรหณํ สกลํ ขิปฺปํ, มญฺญิตฺถ สกหตฺถคํฯ

[18]

เอกาทสมฺหิ โส วสฺเส, ราชา โจฬาภิภูติยา;

ปลุฏฺฐปพฺพเต ทุคฺคํ, ปวิธาย ตหิํ วสีฯ

[19]

โจฬเสนา ตทาเสลํ, สมนฺตา สมฺปริกฺขิปิ;

ตตฺโถ’ภเยสํ เสนาน-มหู ภิํสนกํ รณํฯ

[20]

รญฺโญ ภฏา วินาเสตฺวา, สพฺพํ ตํ ทมิฬํ พลํ;

ปลายนฺตํ มหาโจฬ-สามนฺตญฺจานุพนฺธิยฯ

[21]

คเหตฺวาน สิรํ ตสฺส, คามสฺมิํ ตมฺพวิฏฺฐิเก

สทฺธิํ วาหนยาเนหิ, สารภูตธเนหิ จฯ

[22]

ตหิํ ตํ สกลํ ภณฺฑํ, เนตฺวา รญฺโญ ปทสฺสิย;

ปุฬตฺถินครํ คนฺตุํ, กาโล อิติ สมพฺรวุํฯ

[23]

มหีปาโลปิ ตํ สุตฺวา, สจิวานํ วโจ ตทา;

มหตา พลกาเยน, ปุลตฺถินครํ คโตฯ

[24]

ปวตฺติเมตํ สกลํ, สุตฺวา โจฬนริสฺสโร;

ติพฺพโกปวสํยาโต, ภูปาลคหณตฺถิโกฯ

[25]

สามํ ขิปฺปํ สมาคมฺม, วีโร สาครปฏฺฏนํ;

ภิยฺโยปิ มหติํ เสนํ, ลํกาทีปมเปสยีฯ

[26]

ตํ วิชานิย ภูมินฺโท, เสนินฺทํ เปสยี สกํ;

พลํ มหนฺตํ ทตฺวาน, โจฬเสนาย ยุชฺฌิตุํฯ

[27]

คจฺฉมาโน จมูนาโถ, โส’นุราธปุรนฺติเก;

สทฺธิํ ทมิฬเสนาย, วตฺเตสิ ตุมุลํ รณํฯ

[28]

ปติํสุ ตสฺมิํ สงฺคาเม, ภูปาลสฺส นรา พหู;

ภิยฺโยปิ ทมิฬายตฺตา, ชาตา ตํ รฏฺฐวาสิโนฯ

[29]

วิหาย ธรณีปาโล, ปุลตฺถินครํ ตทา;

วิลฺลิกาพาณกํ รฏฺฐํ, สมฺปาปุณิย เวคสาฯ

[30]

นิหจฺจามจฺจยุคลํ, ตํ รฏฺฐาธิฏฺฐิตํ ตทา;

ตหิํ วาสมกปฺเปสิ, สภเฏ สนฺนิปาตยํฯ

[31]

อตฺตานมนุพนฺธนฺตํ, สุตฺวา โจฬจมูปติํ;

คนฺตฺวา วาตคิริํ นาม, สมยญฺญู สิลุจฺจยํฯ

[32]

อุปจฺจกาย เสลสฺส, ตตฺถ ทุคฺคํ นิเวสิย;

รณํ กโรนฺโต เตมาสํ, ทมิเฬ ปฏิพาหยิฯ

[33]

เกสธาตุกนาถสฺส, มาริตสฺส ปุรารเณ;

ภาตา กณิฏฺโฐ สมฺปตฺต, มหาปกฺขพโล ตทาฯ

[34]

มารณํ สกภาตุสฺส, สรนฺโต รุฏฺฐมานโส;

สกลํ ปริวตฺเตสิ, คุตฺตหาลกมณฺฑลํฯ

[35]

อโถ ลํกิสฺสโร ตตฺถ, ขิปฺปํ คนฺตฺวา มหพฺพโล;

ฐาเน มจฺจุตฺถเล นาม, ขนฺธาวารํ นิพนฺธิยฯ

[36]

ขทิรงฺคณิทุคฺคมฺหา, ปลาเปตฺวาน ตํ รเณ;

ฐานา กุพุลคลฺลา จ, ยุชฺฌนฺโต ตํ ปลาปยิฯ

[37]

วิหาย ปุตฺตทาราทิ-สพฺพํ เนกธนํ พลํ;

ปลายมาโน โส รฏฺฐํ, โจฬายตฺต มคาลหุํฯ

[38]

ตทา นริสฺสโร ตต, ตสฺส สพฺพํ สมาทิย;

คนฺตฺวา ตมฺพลคามมฺหิ, นวํ ทุคฺคํ นิเวสิยฯ

[39]

อนุกฺกเมน คนฺตฺวาน, มหานาคหุลวฺหเย;

ปุเรวสี สุสชฺเชนฺโต, พลํ โจเฬหิ ยุชฺฌิตุํฯ

[40]

ตโต ราชา สมวฺหาย, สจีเว ทฺเว มหพฺพเล;

เปเสสิ ทิกฺขิณํ ปสฺสํ, วสํ เนตุํ ตหิํ ชเนฯ

[41]

สมฺเปเสสิ มหามจฺจ-ยุคลํ กกฺขลํ วิภู;

โจฬทปฺปวินาสาย, ตโต เวลา มหาปเถฯ

[42]

เปสิตา ทกฺขิณํ ปสฺสํ, อมจฺจา’เม มหพฺพลา;

มุหุนฺนรุคฺคมทุคฺคํ, พทฬตฺถลเมว จฯ

[43]

วาปีนครทุคฺคญฺจ , พุทฺธคามกเมว จ;

ติลคุลฺลํ มหาคลฺลํ, มณฺฑคลฺลกเมว จฯ

[44]

อนุราธปุรญฺจาติ, คเหตฺวาน กเมน เต;

วตฺเตนฺตา สวเส รฏฺฐํ, มหาติตฺถมุปาคตาฯ

[45]

เปสิตา สจิวาทฺเวตุ, ตโต เวลา มหาปเถ;

วิลุมฺปนฺตา ฉคามาทิ-ขนฺธาวาเร ตหิํ ตหิํฯ

[46]

ปุลตฺถินคราสนฺนํ, กเมนา’คมฺม เปสยุํ;

ทูเต ราชนฺติกขิปฺป-มาคนฺตุํ วฏฺฏตีติหฯ

[47]

ทิสาสา ทฺวีสุ ยาเนหิ, สจิเวหิ ปวตฺติตํ;

วิกฺกมาติ สยํ สุตฺวา, กาลญฺญู โส มหีปหิฯ

[48]

สีฆํ สนฺนยฺห เสนงฺคํ, สมคฺคํ วิทิโกวิโท;

อุมฺมูลนายโจฬานํ, ปุราตมฺหา’ภินิกฺขมิฯ

[49]

คจฺฉํ คงฺคาย มหิย-งฺคณถูปนฺติเก วิภู;

เสนานิเวสํ กาเรตฺวา กญฺจิกาลํ ตหิํ วสีฯ

[50]

กเมนาคมฺม ฐานญฺญู, ปุฬตฺถินครนฺติเก;

พนฺธาเปสิ มหาวีโร, ขนฺธาวารํ ถิรํ วรํฯ

[51]

ตตฺถ ตตฺถ ฐิตา สูรา, โจฬา เย กกฺขลา’ขิลา;

ปุลตฺถินคเร ยุทฺธํ, กาตุํ สนฺนิปติํสุ เตฯ

[52]

นิกฺขมฺม นครา คนฺตฺวา, โจฬา พหิ มหารณํ;

กตฺวา ปราชิตา ภีตา, ปวิสฺส นครํ สกํฯ

[53]

คุตฺตา เสสปุรทฺวารา, โคปุรฏฺฏาลนิสฺสิตา;

มหาหวํ พหุสฺสาหา, ปวตฺเตสุํ ภยาวหํฯ

[54]

ทิยฑฺฒมาสํ ยุชฺฌนฺติ, นครํ ตมุปรุนฺธิย;

สาเธตุํ เนวสา’สกฺขิ, ภูปาลสฺส มหาจมูฯ

[55]

มหารญฺโญ มหาวีรา, มหาสูรา มหพฺพลา;

มหาภฏา มหามานา, รวิเทวจลาทโยฯ

[56]

อุลฺลงฺฆิตฺวาน ปาการํ, ปวิสฺส สหสา ปุรํ;

ขเณน ทมิเฬ สพฺเพ, มูลฆจฺจมฆาตยุํฯ

[57]

เอวํ ลทฺธชโย ราชา, ตทา วิชยพาหุโส;

จราเปสิ นิชาณาย, เภริํ ภูริมติปุเรฯ

[58]

ตํ สุตฺวา สกเสนาย, วินาสํ โจฬภูปติ;

สีหฬา พลวนฺโตติ, ภิยฺโย เสนํ น ปาหิณิฯ

[59]

วีโร อเสสนิหตุทฺธฏ โจฬเสฏฺโฐ;

วิญฺญู สุสาธุฏฺฐปิตาขิลราชรฏฺโฐ;

อิฏฺฐนฺนุราธปุรเสฏฺฐมตีว หฏฺโฐ;

วสฺสมฺหิ ปญฺจทสเม คมิ ราชเสฏฺโฐฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

อนุราธปุราภิคมโน นาม

ฉปฺปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโท

สตฺตปญฺญาสติม ปริจฺเฉท

สํคหกรโณนาม

[1]

ลงฺการกฺขาย สจิเว, พลิโน โยธสมฺมเต;

ปฏิปาฏิํ สมุทฺทิสฺส, สมนฺตา สนฺนิโยชยิฯ

[2]

อภิเสกมงฺคลตฺถาย, ปาสาทาทิมเนกตํ;

กิจฺจํ สมฺปาทนียนฺติ, สจิวํ สนฺนิโยชิยฯ

[3]

วนฺทนีเย’ภิวนฺทนฺโต, ปเทเสเนกเกตหิํ;

เนตฺวา มาสตฺตยํ คญฺฉิ, ปุลตฺถินครํ ปุนฯ

[4]

วิสฺสุโต อาทิมลย-นาเมน พลนายโก;

อุชุปจฺจตฺถิโก หุตฺวา, มหีปาลสฺส สพฺพโสฯ

[5]

คงฺคา มตฺถยุ’ปาคญฺฉิ, พลํ สพฺพํ สมาทิย;

อนฺทูติ วิสฺสุตํ มนฺท-ปญฺโญ คามํ ปุรนฺติเกฯ

[6]

ลํกิสฺสโร ตหิํ คนฺตฺวา, อุทฺธริตฺวา ตมุทฺธตํ;

ปุลตฺถินครํ คญฺฉิ, วเส วตฺติย ตํ พลํฯ

[7]

ยุวราชปทํเยว, สิโต สนฺโต ลิขาปยิ;

โส สตฺตรสวสฺสานิ, สปฺปญฺโญ นรสตฺตโมฯ

[8]