เมนู

ติราชโกนาม

[1]

ตโต ลงฺกาภิเสกํ โส, ปตฺวา เสโน กมาคตํ;

มหินฺทสฺสาทิปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทาฯ

[2]

ปญฺโญ มหากวี พฺยตฺโต, มชฺฌตฺโต มิตฺตสตฺตุสุ;

ยุตฺโต ทยาย เมตฺตาย, ราชา โส สพฺพทา อหุฯ

[3]

กาลํ เทโว’นติกฺกมฺม, สมฺมา ธาราภิวสฺสติ;

รฏฺเฐ ตสฺมิํ วสนฺตา’สุํ, สุขิตา นิพฺภยา สทาฯ

[4]

สุตฺตนฺตํ โลหปาสาเท, นิสินฺโน วณฺณยี ตทา;

นิกายตฺตยวาสีหิ, ราชา โส ปริวาริโตฯ

[5]

ทาฐธาตุกรณฺฑํ โส, นานารตนภูสิตํ;

อกา จตุวิหาเรสุ, ธาตุปูชา จ’เนกธาฯ

[6]

ปริเวณํ สิตฺถคามํ, กาเรตฺวา วุตฺถมตฺตนา;

โลกํ ปุตฺตํว ปาเลตฺวา, ติวสฺเสน ทิวงฺคโตฯ

[7]

ยุวราชา มหินฺโท โส, ราชาสิ ตทนนฺตรํ;

มหาปุญฺโญ มหาเตโช, มหาเสโน มหายโสฯ

[8]

เอกจฺฉตฺตํ อกา ลงฺกํ, ฆาเตตฺวา โจรุปทฺทวํ;

อกํสุ ตมุปฏฺฐานํ, นิจฺจมณฺฑลนายกํฯ

[9]

วิชฺชมาเนปิ ลงฺกายํ, ขตฺติยานํ นราธิโป;

กาลิงฺคจกฺกวตฺติสฺส, วํเส ชาตํ กุมาริกํฯ

[10]

อาณาเปตฺวาน ตํ อคฺค-มเหสิํ อตฺตโน อกา;

ตสฺสา ปุตฺตา ทุเว ชาตา, ธีตา เอกา มโนรมาฯ

[11]

อาทิปาเท อกา ปุตฺเต, ธีตรํ โจปราชินิํ;

อิติ สีหฬวํสญฺจ, ปฏฺฐเปสิ สภูปติฯ

[12]

พลกายํ อิมํ เทสํ, มทฺทนตฺถาย วลฺลโภ;

เปเสสิ นาคทีปํ โส, สุตฺวา ตํ ภูปติ อิธฯ

[13]

พลํ ทตฺวาน เสนวฺห-ราชเสนาปติํ ตทา;

วลฺลภสฺส พเลเน’ส, ยุชฺฌิตุํ ตตฺถ เปสยิฯ

[14]

คนฺตฺวา เสนาปตี ตตฺถ, พเลเน’ตสฺส ราชิโน;

ยุชฺฌิตฺวา ตํ วินาเสตฺวา, คณฺหิ โส ยุทฺธมณฺฑเลฯ

[15]

อสกฺเกนฺโต อิมํ เชตุํ, ราชา นํ วลฺลภาทโย;

ราชาโน มิตฺตสมฺพนฺธํ, ลํกินฺเทน อกํสุ เตฯ

[16]

อิจฺเฉวํ ราชิโน เตโช, ชมฺพุทีปมวตฺถริ;

ปตฺถริตฺวาน ลํกายํ, อุลฺลงฺฆิตฺวาน สาครํฯ

[17]

สทฺธมฺมํ กถายนฺตานํ, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํ;

ธมฺมํ สุตฺวาน โส ราชา, ปสนฺโน พุทฺธสาสเนฯ

[18]

ราชา โส สนฺนิปาเตตฺวา, ปํสุกูลิกภิกฺขโว;

ยาจิตฺวา อตฺตโน เคหํ, อาณาเปตฺวาน สาธุกํฯ

[19]

อาสนํ ปญฺญเปตฺวาน, นิสีทาปิย โภชนํ;

ทาเปสิ วิปุลํ สุทฺธํ, สทา เอกทิเน วิยฯ

[20]

อเนกพฺยญฺชนํ ราชา-รญฺญกานํ ตปสฺสินํ;

เปเสสิ โภชนํ สุทฺธํ, มหคฺฆํ วิปุลํ สทาฯ

[21]

เวชฺเชว เปสยิตฺวาน, วิลานานํ ตปสฺสินํ;

สนฺติกํ โส ทยาวาโส, ติกิจฺฉาเปสิ นิจฺจโสฯ

[22]

คุฬานิ ฆนปากานิ, ลสุณานํ รสานิ จ;

ตมฺพุลมุขวาสญฺจ, ปจฺฉภตฺเต อทา สทาฯ

[23]

ปตฺเตสุ ปูรยิตฺวาน, ลสุณํ มริจมฺปิ จ;

ปิปฺผลิสงฺคีเวรานิ, คุฬานิ ติผลานิ จฯ

[24]

ฆตํ เตลํ มธุญฺจาย, ปาปุรตฺถรณานิ จ;

ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, ปจฺเจกํ สพฺพทา อทาฯ

[25]

จีวราทีนิ สพฺพานิ, ปริกฺขารานิ ภูปติ;

การาเปตฺวาน ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ปํสุกุลินํฯ

[26]

ราชา มหาวิหารสฺมิํ, เอเกกสฺส หิ ภิกฺขุโน;

ปจฺเจกํ นววตฺถานิ, จีวรตฺถาย ทาปยิฯ

[27]

นิกายตฺตยวาสีนํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;

ตุลาภารมทา ทฺวีสุ, วาเรสุ สมหีปติฯ

[28]

ราชา โส นาคเตโภคํ,

ราชาโน สงฺฆโภคโต;

น คณฺหนฺตูนิ ปาสาเณ,

ลิขาเปตฺวา นิธาปยิฯ

[29]

กถาเปตฺวาน พุทฺธสฺส, สรณานิ คุเณนว;

อนาเถหิ จ เตสญฺจ, ภตฺตวตฺถานิ ทาปยิฯ

[30]

ทานสาลํ กริตฺวาน, หตฺถิสาลกภูมิยํ;

ยาจกานํ อทา ทานํ, เตสญฺจ สยนาสนํฯ

[31]

เวชฺชสาลาสุ สพฺพาสุ, เภสชฺชํ มญฺจกญฺจ โส;

โจรานํ พนฺธนาคาเร, นิจฺจํ ภตฺตานิ ทาปยิฯ

[32]

วานรานํ วรหานํ, มิคานํ สุนขาน จ;

ภตฺตํ ปูวญฺจ ทาเปสิ, ทยาวาโส ยถิจฺฉกํฯ

[33]

ราชา จตุวิหาเรสุ, กตฺวา โส วีหิราสโย;

ยถิจฺฉิเตน คณฺหนฺตุ, อนาถา อิติ ทาปยิฯ

[34]

นานาปูชาหิ ปูเชตฺวา, กตฺวา มงฺคลมุตฺตมํ;

กถาเปสิ จ ภิกฺขูหิ, พฺยตฺเตหิ วินยํ ตทาฯ

[35]

เถเรน ธมฺมมิตฺเตน-สิตฺถคามกวาสินา;

ปูชยิตฺวาน กาเรสิ, อภิธมฺมสฺส วณฺณนํฯ

[36]

ทาฐานาคา’ภิธาเนน, เถเรนา’รญฺญวาสินา;

ลํกาลํการภูเตน, อภิธมฺมํ กถาปยิฯ

[37]

ปฏฺฏกญฺจุกปูชาหิ, เหมมาลิกเจติยํ;

นจฺจคีเตหิ คนฺเธหิ, ปุปฺเผหิ วิวิเธหิ จฯ

[38]

ทีปมาลาหิ ธูเปหิ, ปูชยิตฺวาน’เนกธา;

ตสฺส วตฺถานิ ภาเชตฺวา, ภิกฺขูนํ ทาปยี สยํฯ

[39]

สทา โส อตฺตโน รชฺเช, อุยฺยาเนสุ ตหิํตหิํ;

อาณาเปตฺวาน ปุปฺผานิ, ปูเชสิ รตนตฺตยํฯ

[40]

ปาสาทํ จนฺทนํ นาม, กาตุํ มริจวฏฺฏิยํ;

อการมฺภญฺจ ภิกฺขูนํ โภคคาเม จ ทาปยิฯ

[41]

เกสธาตุํ นิธาเปตฺวา, กรณฺฑํ รตเนหิ โส;

การยิตฺวาน ปูเชสิ, ฐเปตฺวา ตตฺถ ภูปติฯ

[42]

โสณฺณรชตปฏฺเฏหิ , ถูปารามมฺหิ เจติยํ;

ฉาทาเปตฺวา ยถารชฺชํ, ปูชํ กาเรสิ ภูปติฯ

[43]

ตสฺมิํ ธาตุฆเร ราชา, โสณฺณทฺวารมการยิ;

ปชฺชลนฺตํ สิเนรุํว, รํสีหิ สูริยสฺส โสฯ

[44]

ฌาปิตํ โจฬราชสฺส, พเลน ปทลญฺฉเน;

จตุนฺนํ เจติยานํ โส, รมนียํ ฆรํ อกาฯ

[45]

ฌาตํ นครมชฺฌมฺหิ, ทาฐาธาตุฆรํ อกา;

ธมฺมสงฺคณีเคหญฺจ, มหาปาฬิญฺจ ภูปติฯ

[46]

ตมฺพูลมณฺฑปํ กตฺวา, ตตฺถ สุงฺกํ มหีปติ;

ภิกฺขูนํ เถรวํเส โส, เภสชฺชตฺถาย ทาปยิฯ

[47]

อุปสฺสยํ กริตฺวาน, มหามงฺคลนามกํ;

เถรวํสมฺหิ ชาตานํ, ภิกฺขุนีนํ อทาปยิฯ

[48]

มาตุโลทยราเชน, อารทฺธํ สาธุนา ตทา;

นิฏฺฐาเปสิ มหีปาโล, ปาสาทํ มณินามกํฯ

[49]

ปริเวณานิ จตฺตาริ, ตสฺมิํ เชตวเน ตทา;

การาปยิํสุ จตฺตาโร, อมจฺจา ตสฺส ราชิโนฯ

[50]

รญฺโญ กิตฺติสมาเทวี, กิตฺตินามา มโนรมา;

ปริเวณํ อการามํ, ถูปารามสฺส ปจฺฉโตฯ

[51]

สา ตสฺมิํ ปริเวเณ จ, อกา กปฺปาสคามเก;

จีวรเจติเย เจว, ติสฺโส โปกฺขรณี สุจิฯ

[52]

ทฺวาทสรตนายามํ, ธชํ โสณฺณมยญฺจ สา;

ปูเชสิ ปุญฺญสมฺภารํ, เหมมาลิก เจติเยฯ

[53]

คิหีนํ วชฺชสาลญฺจ, ปุตฺโต ตสฺสา ปุเรอกา;

คุณวาสกฺกเสนานี, ภิกฺขูนญฺจ ปุราพหิฯ

[54]

ราชา จตุวิหาเรสุ, ทิพฺพปาสาทสนฺนิเภ;

มณฺฑเป การยิตฺวาน, ธาตุปูชา อเนกธาฯ

[55]

วสฺสเมกมติกฺกมฺม, การาเปตฺวา มหีปติ;

จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปริปาเลสิ สาธุกํฯ

[56]

เอวมาทีนิ ปุญฺญานิ, อุฬารานิ อเนกธา;

กตฺวา โสฬสเม วสฺเส, ราชา โส ติทิวํ คโตฯ

[57]

ชาโต ปฏิจฺจ ตํ ราชํ, เสนา ทฺวาทสวสฺสิโก;

กาลิงฺคเทวิยา ปุตฺโต, ปตฺตรชฺโช ตทา อหุฯ

[58]

อุทยสฺส กนิฏฺฐสฺส, ยุวราชปทํ อทา;

ปิตุ เสนาปติ เสโน, ตสฺส เสนาปติ อหุฯ

[59]

ปจฺจนฺตํ พลมาทาย, คเต เสนาปติมฺหิ โส;

มาตรา สห วตฺตนฺตํ, กณิฏฺฐํ ตสฺส ภาตรํฯ

[60]

มาราเปตฺวา มหามลฺลํ, อกา เสนาปติํ ตทา;

อมจฺจํ อุทยํ นาม, สกํ วจนการกํฯ

[61]

ตํ สุตฺวา กุปิโต หุตฺวา, เสโน เสนาปติ ตทา;

พลมาทาย อาคญฺฉิ, คณฺหิสฺสามีติ สตฺตโวฯ

[62]

สุตฺวาน ตํ มหีปาโล, กตวนฺตํ วาจมตฺตโน;

รกฺขามิ ตํ อมจฺจนฺติ, คโต นิกฺขมฺม โรหณํฯ

[63]

ตสฺส มายา นิวตฺติตฺวา, ยุวราชญฺจ ราชินิํ;

อาทาย กุปิตา เตน อาณาเปสิ จมูปติํฯ

[64]

ตาย โส สงฺคหีโตว, ทมิเฬ สนฺนิปาติย;

ทตฺวา ชนปทํ เตสํ, ปุฏตฺถินคเร วสีฯ

[65]

ยุชฺฌิตุํ เตน โส ราชา, พลํ เปเสสิ โรหณา;

เสนาปติ วินาเสสิ, สพฺพํ ตํ ราชิโน พลํฯ

[66]

ทมิฬา เต ชนปทํ, ปีเฬตฺวา รกฺขสา วิย;

วิลุมฺปิตฺวาน คณฺหนฺติ, นรานํ สนฺตกํ ตทาฯ

[67]

ขิตฺตา มนุสฺสา คนฺตฺวาน, โรหณํ ราชสนฺติกํ;

นิเวเทสุํ ปวตฺติํ ตํ, มนฺเตตฺวา สจีเวหิ โสฯ

[68]

รกฺขิตุํ สาสนํ รฏฺฐํ, ตมฺปหาย จมูปติํ;

สนฺธิํ กตฺวาน เสเนน, ปุฬตฺถินครํ อคาฯ

[69]

มเหสิํ อตฺตชํ กตฺวา, ปาเลตุํ วํสมตฺตโน;

ปุตฺตํ อุปฺปาทยิตฺวาน, กสฺสปํ นาม อุตฺตมํฯ

[70]

วสนฺเต ตตฺถ ลํกินฺเท, อหิตา วลฺลภา ชนา;

อลภนฺตา สุรํ ปาตุ-มาริยา ตสฺส สนฺติเกฯ

[71]

มชฺชปาเน คุณํ วตฺวา, ปาเยสุํ ตํ มหีปติํ;

ปิวิตฺวา มชฺชปานํ โส, มตฺตพฺยาโฬ อหุ ตทาฯ

[72]

อาหารานํ ขยํ ปตฺวา, จชิตฺวา ทุลฺลภํ ปทํ;

มโต โส ทสเม วสฺเส, ตรุโณเยว ภูปติฯ

[73]

อิโต วิทิตฺวา ขลุปาปมิตฺต-

วิเธยฺยภาวํ ปริหานิ เหตุํ;

สุขตฺติโตเยว อิท วา หุรํ วา;

ชหนฺตุ เต โฆรวิสํ’ว พาลํฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเสติ ราชโก นาม

ทฺวิปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโทฯ

ติวญฺญาสติม ปจฺเฉท

ลํกาวิโลโปนาม

[1]

มหินฺโท ตํ กณิฏฺโฐ โส, ราชปุตฺโต ตทจฺจเย;

อุสฺสาปิย เสตจฺฉตฺต-มนุราธปุเร วเรฯ

[2]

เสน เสนานีนา’นีต เทสนฺตรชนา กุเล;

ตตฺถ วาสมกปฺเปสิ, กิจฺเฉน ทสวจฺฉเรฯ

[3]

อเปตนีติ มคฺคสฺส, มุทุภูตสฺส สพฺพโส;

อุปฺปาทภาคํ นาทํสุ, ตสฺส ชานปทา ตทาฯ

[4]

อจฺจนฺตํ ขีณจิตฺโต โส, วสฺสมฺหิ ทสเม วิภู;

วุตฺติทาเนน นาสกฺขิ, สงฺคเหตุํ สกํ พลํฯ

[5]

อลทฺธ วุตฺติโน สพฺเพ, เกรฬา สหิตา ตโต;

น วุตฺติทานํ โน ยาว, โหติ มาตาว ภุญฺชตุฯ

[6]

อิติ ราชฆรทฺวาเร, สาหเสกรสา ภุสํ;

จาปหตา นิสีทิํสุ, สนฺนทฺธฉุริกายุธาฯ

[7]

หตฺถสารํ สมาทาย, เต วิวญฺจิย ภูปติ;

อุมฺมคฺคโต วินิคฺคมฺม, ตุริโต โรหณํ อคาฯ

[8]